Điều dễ nhận thấy nhất về tình hình quân sự thế giới năm qua là chi phí quốc phòng của các nước lớn đều tăng nhanh. Lần đầu tiên kể từ sau chiến tranh lạnh, chi phí quốc phòng của Mỹ vượt 400 tỷ USD, chiếm gần 1/2 tổng chi của toàn thế giới. Chi phí quân sự của Nga cũng tăng 19% so với năm 2003; Ấn Độ chi tới 15,6 tỷ USD, tăng 14% so với năm trước; Nhật Bản dự định nâng chi phí phòng vệ lên tới 240 tỷ USD trong vòng 5 năm.
Các nước lớn đã ráo riết đổi mới trang thiết bị vũ khí, đẩy nhanh việc chuyển đổi loại hình quân đội. Lầu Năm Góc (Mỹ) bắt đầu tiến hành đợt cải cách lớn về kết cấu tổ chức của quân đội, dự định cơ cấu lại lực lượng lục quân thành những đơn vị nhỏ, tin học hóa trang thiết bị. Nga cơ cấu lại đối với 5 binh chủng lớn, hình thành thể chế mới gồm hải lục không quân và lực lượng tên lửa, hàng không vũ trụ, lực lượng không vận.
Để thích ứng với sự xoay chuyển của môi trường an ninh, bảo đảm lợi ích quốc gia tới mức tối đa, các nước lớn đã gấp rút tiến hành điều chỉnh chiến lược quân sự. Mỹ thúc đẩy chiến lược quân sự “tấn công phủ đầu”, bố trí lại lực lượng quân sự trên toàn cầu: Cắt giảm số quân đóng tại Đức, mở rộng sang Đông Âu; cắt giảm số quân tại Hàn Quốc, chuyển các căn cứ về phía Nam; Xây dựng nhiều căn cứ quân sự tại vùng Trung Á....
Nga mở rộng hơn nữa chiến lược kiềm chế hạt nhân tích cực, khẳng định đòn “tấn công phủ đầu”. Nhật Bản với việc Quốc hội thông qua các dự luật, chiến lược quân sự của nước này đang từ loại hình phòng thủ trong nước chuyển đổi sang can thiệp hải ngoại trong tình hình khẩn cấp.
Ấn Độ tiến hành điều chỉnh mạnh đối với chiến lược quân sự truyền thống, nhấn mạnh chủ động xuất kích, triển khai cuộc chiến tranh có hạn định. Chiến lược quân sự của Ấn Độ cũng thực hiện sự chuyển đổi từ thông thường sang chiến lược hạt nhân.
Một đặc điểm nữa là các nước lớn trên thế giới càng coi trọng hơn việc vận dụng sức mạnh quân sự. Năm 2004 tuy không bùng nổ các cuộc chiến tranh quy mô lớn, nhưng các cuộc diễn tập quân sự - một hình thức khác trong vận dụng sức mạnh vũ lực - đã lên tới đỉnh cao.
Năm qua, Mỹ đã tổ chức hơn 10 cuộc tập trận chung quy mô tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Nga cũng tăng thêm các cuộc tập trận cả về cường độ lẫn quy mô. Tháng 2/2004, Nga đã tổ chức cuộc tập trận dưới “điều kiện hạt nhân” có quy mô lớn nhất kể từ năm 1982…
