Sau khi đường dây thi hộ liên tỉnh bị công an phát hiện và đưa ra trước pháp luật, các “thợ” thi đã co hẳn lại, khiến số vụ thi hộ đột ngột giảm: trong số 90 vụ nghi vấn chỉ mới có 4 vụ được khẳng định là gian lận thi cử.
Tuy nhiên, cũng theo cơ quan chức năng, các “thợ” thi đã chuyển sang làm ăn ở một khu vực khác, béo bở và “an toàn” hơn rất nhiều. Theo một nguồn tin của Tiền Phong, các “thợ” thi bây giờ là các sinh viên xịn công khai đi thi bằng tên thật, chứng minh thư thật nhưng chỉ để làm “chân gỗ”, gà bài, tuồn bài cho các thí sinh hệ tại chức - một đối tượng có nhiều tiền. Giá cả tương đối mềm, dễ lọt lưới, không ngại bị bắt... là lợi thế của việc thi hộ vào hệ tại chức. Theo thời giá, một lần thi, “thợ” được hưởng 5 triệu đồng.
Nguồn tin này cho biết: dù có phát hiện được các giám thị cũng “bó tay” vì các thí sinh này dù đang là sinh viên vẫn có quyền thi và học tại chức. Chỉ khi các tay thị hộ bị phát hiện gà bài hoặc các “chủ thuê” chép bài bị phát hiện thì các cặp gian lận thi cử này mới bị phát hiện và bị xử lý. Đây chính là một kẽ hở để những trí thức xấu mặc sức thi hộ 100%, hoặc thi kèm xong đưa bài cho “chính chủ” chép xả láng.
Theo ông Hoàng Hữu Huấn - Đội trưởng Đội An ninh Văn hoá - Giáo dục (Phòng An ninh Văn hoá Tư tưởng, CAHN) - muốn ngăn chặn hiện tượng này, ngành GD-ĐT cần phải quy định sinh viên đang theo học đại học nếu muốn thi thêm hệ tại chức phải có đơn xin và được Hiệu trưởng của trường mình cho phép mới được thi và, hơn bao giờ hết, trách nhiệm của cán bộ coi thi là quan trọng bậc nhất trong toàn bộ quá trình tổ chức thi, đặc biệt trong tình hình nhiều trường không nhận thức được tầm quan trọng của thi tại chức hoặc gần như khoán trắng mọi việc cho khoa Tại chức của trường như hiện nay.
Làm thế nào để chống thi hộ?
Theo ông Trần Bá Giao - Phó Chánh Thanh tra Bộ GD-ĐT, để giải quyết được vấn đề, nhất thiết các trường phải làm theo đúng quy chế thi tuyển sinh và làm chặt chẽ từ khâu đầu đến khâu cuối. Ông cho biết, ngay khâu đầu tiên là tiếp nhận hồ sơ, thông qua ảnh thí sinh, tờ khai đăng ký thi... nếu có dấu hiệu nghi vấn, các trường đã có thể phát hiện ra nhiều trường hợp thi hộ như ĐH Y Hải Phòng đã từng phát hiện ra khá nhiều trường hợp qua khâu kiểm tra hồ sơ.
Khâu coi thi, cửa ải quan trọng thứ hai, các trường nhất thiết phải có hồ sơ ảnh, kiểm tra chứng minh nhân dân (CMND) và đặc biệt lưu giữ ảnh phòng thi để sau này còn đối chiếu (một số trường đã phát hiện ra thí sinh dùng CMND giả để đi thi trong kỳ tuyển sinh vừa qua).
Chấm thi và rà soát lại sau khi thí sinh trúng tuyển đã giúp ĐH Kinh tế Quốc dân phát hiện hàng chục trường hợp TH từ năm 2002 và đuổi học số thí sinh này vào năm 2003. Ông khẳng định: nếu trường nào cũng làm chặt tất cả các khâu thì không lo các thí sinh TH lọt được lưới.
Sao có thể tin cậy khi chế độ hậu kiểm trong thi tuyển sinh vẫn còn buông lỏng?
Học viện Tài chính vừa công bố phát hiện ra một trường hợp thi hộ nhờ so chữ. Theo kinh nghiệm của trường này, như ông Vũ Văn Hoá - Giám đốc Học viện - cho biết khi sinh viên đã vào học, nhà trường lấy chữ viết của họ trong môn học đòi hỏi viết chữ nhiều nhất và so sánh với chữ viết của cả 3 bài thi vào trường của thí sinh.
Mọi gian lận sẽ được vạch trần ngay sau đó và đã có sinh viên của một số trường đại học bị đuổi học vì bị phát hiện thi hộ. Điều này cho thấy khâu hậu kiểm, cụ thể ở đây là phương pháp so chữ viết thủ công là rất quan trọng.
Tuy nhiên, rất đáng tiếc, không phải trường nào cũng có cơ hội làm khâu hậu kiểm để loại bỏ các sinh viên thi đỗ nhờ thi hộ như trên. Đó là các trường lấy sinh viên theo các nguyện vọng 2, 3; các trường không tổ chức thi; đặc biệt, năm 2005 này, theo chủ trương chưa chính thức của Bộ GD-ĐT là tất cả các trường cao đẳng TW và địa phương đều không tổ chức thi. Các trường này buộc phải tin tưởng ở kết quả coi thi, chấm thi của trường khác mà không có bài thi gốc để kiểm tra.
Ông Nguyễn Tiệp - Hiệu trưởng trường Cao đẳng Lao động Xã hội cho biết trường ông không tổ chức thi và lấy khoảng 80 sinh viên từ nguồn là mấy chục trường đại học khác có tổ chức thi. Ông không có cách nào khác là phải tin tưởng ở chất lượng coi thi, chấm thi của trường khác. Nếu có trường hợp nào SV học đuối quá thì mới từ đó mà xem lại vấn đề điểm tuyển đầu vào mà thôi; ngoài ra, trường ông không có một căn cứ nào khác. “Chịu”, “phải tin”, “làm thế nào được?”... là câu trả lời của hầu hết các trường.
Câu hỏi được đặt ra là vì sao ngành GD-ĐT không quy định một khâu hậu kiểm chặt chẽ để các trường dù là tuyển nguyện vọng 2, 3 hay không tổ chức thi cũng bắt buộc phải nhận bài thi gốc của thí sinh để kiểm tra đúng người, đúng kết quả. Việc này đã được nói tới nhiều năm nay tại Bộ GD-ĐT, nhưng đáng tiếc chưa được thực hiện vì chỉ nêu rồi để đấy. Chỉ chừng nào các trường làm tốt được khâu hậu kiểm mới có thể yên tâm về chất lượng thật của đầu vào và hiện tượng thi hộ mới không còn đất sống.
