Đua nhau ... làm thêm
Vũ Chấn Nam - Nhân viên Cty liên doanh Phili-Orient Lines Việt Nam (Chi nhánh 99 Lê Duẩn, Hà Nội) cho biết: Việc của anh là làm hồ sơ, mở tờ khai hải quan, giao nhận cho khách... Theo hợp đồng, mỗi tuần Nam làm 48 giờ, lương 2 triệu đồng/tháng, nhưng công việc nhiều nên thường phải làm thêm giờ, thêm việc.
Một lô hàng lẻ làm thêm giờ (chủ yếu ban đêm) 1 - 1,5 giờ, Nam được nhận 15.000 đồng; công-ten-nơ ngắn (20 feet) 25.000 đồng; công-ten-nơ dài (40 feet) 35.000 đồng.
Bà Lê Thị Hinh - Giám đốc Chi nhánh - cho biết: Giáp Tết, hàng thông quan lớn, việc nhiều, nhiều đêm có nhân viên phải thức trắng giao hàng. Bà Hinh cho rằng, dù tiền làm thêm giờ không đến nỗi nào, nhưng với tần suất này chỉ những người đủ sức khỏe và tâm huyết với công việc, với Cty mới đảm đương được.
| Theo Luật Lao động (LĐ), người sử dụng LĐ và người lao động (NLĐ) có thể thoả thuận làm thêm giờ nhưng không quá 4 giờ/ngày, 200 giờ/năm. Trong một số trường hợp đặc biệt, được làm thêm không quá 300 giờ/năm nhưng phải có ý kiến Tổng Liên đoàn lao động VN và đại diện người sử dụng LĐ. |
Ông Nguyễn Quang Hào - Phó GĐ, Chủ tịch Công đoàn Cty lắp máy và xây dựng 45/1 (LILAMA, Bộ Xây dựng) cho biết: Cty có 2100 CBCNV thì khoảng 1/3 - 1/4 sẽ làm việc tăng ca, tăng giờ kể cả dịp Tết này, trên 3 công trường xây dựng lớn: Nhiệt điện Phú Mỹ 2.1 mở rộng; Nhà máy thuỷ điện Đại Ninh; Trạm biến áp 220 KV Mỹ Tho.
Yêu cầu làm thêm ca, thêm giờ đối với CBNV Cty này từ nhiều năm nay là đương nhiên, do Cty có quá nhiều khách hàng tìm đến, trong khi công việc xây lắp phụ thuộc tiến độ cung cấp vật tư thiết bị từ chủ đầu tư. Để đảm bảo công trình hoàn thành đúng thời hạn, những LĐ được bố trí làm thêm giờ, thêm ca, phải có đủ sức khoẻ và hoàn toàn tự nguyện. Ai sức yếu thì buộc phải nghỉ; ai hoàn cảnh gia đình quá bận rộn cũng không được làm thêm.
Người làm thêm ca, thêm giờ trong dịp Tết năm nay, ngoài tiền thưởng Tết (1,2 triệu đồng/người) và tiền lương theo thực hiện định mức khoán, còn được thêm 50.000 đồng/ngày. Mỗi ngày làm thêm ca, thêm giờ, cộng các khoản, mỗi lao động được trả thêm 150.000 - 200.000 đồng...
N.T.Thanh cũng như 3.000 LĐ của Cty liên doanh may Global Sourcen (Như Quỳnh, Văn Lâm, Hưng Yên) luôn “đầu tắt mặt tối” với công việc, lương khoảng 600.000 - 700.000 đồng/tháng. Vì thế, làm thêm là cứu cánh cho kinh tế gia đình, mỗi giờ làm thêm được hưởng 150% trung bình lương giờ. Vì lương cứng không cao nên thu nhập làm thêm cũng chỉ tạm đủ chi phí thiết yếu cho gia đình.
Có ngày, Thanh làm thêm đến 9 giờ tối mới về, sức bị vắt kiệt. Gần Tết, do phải hoàn thành các hợp đồng giao hàng nên công nhân phải làm thêm cật lực. Thanh cho biết: “Làm thêm trở thành mục tiêu của nhiều LĐ trong dịp Tết. Mệt mỏi lắm nhưng mình thỏa thuận với chủ, không ai ép ai cả. Thế nhưng, em không biết, làm thêm giờ quá nhiều là đúng hay sai...”.
Chuyện riêng của doanh nghiệp?
Làm thêm đã trở thành “nhiệm vụ trọng tâm” của nhiều LĐ trong dịp Tết. Khi được hỏi về việc “bắt” NLĐ làm thêm quá sức, đại diện nhiều DN tư nhân, DN liên doanh và có vốn đầu tư nước ngoài đều cho rằng, đó là “chuyện riêng của họ”. Các quy định về an toàn - vệ sinh LĐ hiếm khi công đoàn lên tiếng. Bà Đoàn Minh Hoà - Cục trưởng An toàn LĐ - cho rằng: NLĐ làm thêm quá mức sẽ bị bệnh nghề nghiệp, tranh chấp, đình công, tai nạn LĐ... hiệu quả công việc thấp. Bên cạnh đó, không ít DN vô hiệu hoá tổ chức công đoàn, lợi dụng sự yếu thế của NLĐ để ép NLĐ làm thêm.
| Vi phạm giờ làm thêm đã phổ biến Điều tra mới đây của Bộ LĐ-TB&XH cho thấy: Qua kiểm tra DN tại 22 địa phương, có đến 55% DN vi phạm làm thêm giờ, trong đó 77% DN có vốn đầu tư nước ngoài, kế tiếp DN tư nhân và DN cổ phần. Các vi phạm chủ yếu rơi vào các DN sản xuất kinh doanh thời vụ (chế biến nông, lâm, thuỷ hải sản xuất khẩu, dệt may, da giày, xây dựng...). Tại 20 DN dệt may, thậm chí NLĐ làm thông ca 8 giờ/ngày. Nhiều LĐ cho biết, thường 2 - 3 tuần/tháng làm việc kín giờ trong ngày, không có 1 ngày nghỉ; sức khoẻ sa sút, năng suất, hiệu quả công việc thấp. Vì lương thấp, công việc thời vụ, vị trí bấp bênh nên 70% NLĐ (20 DN dệt may) tự nguyện làm thêm. Theo đó, có 80% NLĐ làm thêm luôn trong tình trạng mệt mỏi. Tại lĩnh vực thuỷ sản, điều tra DN tại 11 tỉnh cho thấy, 90% DN ngoài quốc doanh vi phạm, 1 LĐ phải làm thêm 5 - 6 giờ ngày. Ngành xây dựng, khảo sát tại 15 địa phương, có tới 95% DN vi phạm; 44% LĐ cho biết, cả tháng nay chưa nghỉ vì công trình phải bàn giao trước Tết. Một vị lãnh đạo Cục An toàn LĐ cho rằng, chống vi phạm làm thêm giờ là quá khó. Hiện, cả nước có khoảng 200.000 DN và cơ sở sản xuất, trong khi đó cả nước lại chỉ có 365 thanh tra LĐ. Với số DN “khổng lồ” ấy thì số thanh tra viên quá mỏng và yếu kia, có thể làm được gì? Trong khi đó, tại DN tư nhân, DN liên doanh, DN có vốn đầu tư nước ngoài (nơi diễn ra các vi phạm làm thêm giờ), vai trò tổ chức công đoàn lại không đáng kể (thậm chí, không có tổ chức công đoàn trong cơ cấu tổ chức DN). Cả trong (tổ chức công đoàn) lẫn ngoài (thanh tra LĐ) lực lượng đều mỏng và yếu thì các vi phạm làm thêm giờ nếu không biểu hiện thành tranh chấp LĐ, đình công... thì ai biết? Đây đã là vấn đề nhức nhối mấy năm nay, các cơ quan chức năng loay hay tìm cách nhưng vẫn “giẫm chân tại chỗ”. |
