Về vấn đề này, Nghệ sĩ ưu tú Lê Ngọc Cường – Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn đã dành cho Tiền Phong một cuộc trao đổi. Ông nói:
Đánh giá từ các kỳ hội diễn trong mấy năm qua, chúng tôi thấy đóng góp của các đạo diễn rất lớn. Tuy nhiên, các đoàn nghệ thuật sân khấu ở ta có “thói quen” là đến gần hội diễn mới triển khai. Kịch bản cũng có phần thiếu thốn. Bởi thế dù đạo diễn tài năng đến mấy cũng không đủ thời gian bám sát vở diễn và đầu tư công sức thích đáng cho vở.
Hơn nữa, hiện nay các đạo diễn trẻ rất đông mà không có cơ hội để “dụng võ”. Các đoàn lại nặng tâm lý thi thố, nên giải pháp tối ưu là chọn đạo diễn có kinh nghiệm. Do đó cả một hội diễn có khi chỉ một vài đạo diễn tung hoành.
Sau Hội diễn sân khấu toàn quốc vừa qua, theo chỉ đạo của Thứ trưởng Bộ VHTT Lê Tiến Thọ, để nâng cao chất lượng của các kỳ hội diễn, Cục NTBD soạn thảo thông báo trong đó có điểm nhấn mạnh: mỗi đạo diễn chỉ được tham gia dựng 2 vở trong một hội diễn.
Văn bản này đã có giá trị thực thi chưa, thưa ông?
Chúng tôi đã thảo thông báo gửi tới các đơn vị nghệ thuật sẽ tham gia 5 hội diễn trong năm 2005 (Tuồng - tháng 5, cải lương - dịp 30/4, chèo - tháng 10, và 2 hội diễn ca múa nhạc - tháng 6 đối với phía Bắc, tháng 10 đối với phía Nam). Tới đây, Cục sẽ soạn thảo quy chế.
Trong bối cảnh các đoàn đều phải theo cơ chế thị trường, sân khấu được kêu gọi xã hội hoá, việc hạn chế đạo diễn như thế có hạn chế tài năng và “chơi khó” các đoàn – như dư luận phản ánh không, thưa ông?
Chính vì xã hội hoá hoạt động sân khấu nên càng cần tạo điều kiện cho nhiều đạo diễn tham gia. Không để cho các đạo diễn trẻ tham gia sẽ gây trống trải cả một thế hệ.
Dư luận đang kêu ca chất lượng sân khấu không được nâng cao, nhiều đạo diễn gạo cội đang đi vào lối mòn. Đây là giải pháp để hoạt động sân khấu tốt lên, chứ không phải là “chơi khó” ai cả.
Thưa ông, nhưng đây là hội diễn sân khấu chuyên nghiệp, các đoàn sẽ không mời những người chưa hoạt động chuyên nghiệp lâu năm. Vậy, hoá ra ngoài hội diễn, đạo diễn trẻ “không chốn nương thân”?
Về mặt lâu dài, phải có những cuộc thi cho đạo diễn trẻ. Thật ra, với sân khấu, mỗi vở diễn ngốn một khoản hàng trăm triệu đồng nên các đoàn không muốn “mạo hiểm” với đạo diễn trẻ.
Ngoài vấn đề đạo diễn, sân khấu còn phải “điều chỉnh” cái gì, thưa ông?
Chúng tôi mong muốn các kỳ hội diễn năm nay phải tập trung vào đề tài đương đại. Có thể thấy những hình tượng nhân vật con người đương đại chưa hình thành và ngấm sâu vào khán giả như những khuôn mẫu của sân khấu truyền thống trước kia. Đề tài tâm linh nhiều quá, chúng tôi cũng hạn chế.
Thưa ông, một quy chế của Cục NTBD thường ấp ủ cả năm trời mới ra đời. Tại sao văn bản này lại xuất lộ nhanh như vậy ngay sau Hội diễn kịch nói 2004?
Tuỳ nội dung chứ. Đối với hội diễn, có thể qua vài đợt sẽ rút kinh nghiệm để kịp thời chỉnh lý.
Vậy đã có phản hồi gì từ các đạo diễn đắt hàng và nhà hát chưa, thưa ông?
Chúng tôi chưa tổ chức hội nghị, hội thảo để thu thập ý kiến chung, nhưng Ban tổ chức (Cục NTBD) thì đã họp rút kinh nghiệm.
Liệu sẽ có tình trạng đạo diễn đắt hàng kia đứng sau chỉ đạo vở diễn, dù không đứng tên?
Làm cố vấn thì không cấm, còn kiểu mượn tên như thế thì các đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp không dám làm đâu, vì khi bị phát hiện sẽ vô cùng rắc rối.
Giả sử đạo diễn Lê Hùng - người đạo diễn tới 5 vở trong hội diễn sân khấu toàn quốc mới đây - có phản ứng...?
Về tìm tòi thủ pháp và phong cách, anh Hùng có nhiều sáng tạo. Đó là một đạo diễn thành công. Tôi nghĩ anh ấy sẽ hiểu quy định này, bởi chúng tôi chỉ khống chế đạo diễn trong hội diễn chứ không khống chế hoạt động thường ngày tại các đoàn.
Trong trường hợp các đoàn cùng đăng ký mời một đạo diễn nổi danh thì Cục xử lý thế nào?
Cũng bởi thế mà năm nay chúng tôi thông báo sớm. Các đơn vị sẽ gửi đăng ký đến và Cục sẽ xem xét và thông báo lại để họ thay đổi cho hợp lý, chứ Cục không trực tiếp đứng ra thoả thuận.
Nhưng họ đã “trót” mời, “trót” ký hợp đồng rồi; hoặc vở được đưa đi dự Hội diễn lại được dựng từ trước bởi đạo diễn “ăn khách” kia rồi thì giải quyết ra sao, thưa ông?
Tôi tin không có chuyện đó!
Xin cảm ơn ông!
