Từ ngày 28/9, mức lãi suất áp dụng đối với tiền gửi USD của tổ chức (trừ tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài) là 0%/năm; Mức lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi của cá nhân là 0,25%/năm.
Bình luận về quyết định này, giới phân tích cho rằng quyết định không phải để giải quyết tình huống mà là một chính sách mà NHNN nhắm tới 3 mục tiêu, đó là tái khẳng định ổn định tỷ giá từ nay đến cuối năm, giữ ổn định lãi suất tiền VND và khẳng định giá trị tiền VND.
Giảm áp lực cho tỷ giá
Tuy vậy, mục tiêu chính của NHNN trong quyết định này là để giảm áp lực lên tỷ giá. Mặc dù từ đầu năm tới giờ NHNN đã điều chỉnh tỷ giá thêm 3% và nới biên độ giao dịch lên +/-3% nhưng thị trường vẫn còn nhiều kỳ vọng. Không ít lần NHNN khẳng định không điều chỉnh tỷ giá dù FED có điều chỉnh lãi suất, thị trường vẫn còn kỳ vọng.
“Quyết định này của NHNN như một động thái khẳng định thêm một lần nữa về việc sẽ giữ ổn định tỷ giá từ nay đến cuối năm dù FED có điều chỉnh lãi suất hay không. Việc đưa lãi suất huy động USD về 0% là để bảo vệ tỷ giá, giảm áp lực tăng tỷ giá”, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, nhận định.
Đồng quan điểm trên, một chuyên gia tài chính cho rằng, với quyết định hạ lãi suất xuống 0%, rõ ràng NHNN đã lựa chọn ưu tiên mục tiêu ổn định tỷ giá VND/USD và tái khẳng định không phá giá thêm tiền VND nữa.
Theo vì chuyên gia này, rất có thể, để ổn định tỷ giá lãi suất sẽ còn phải tăng cao hơn nữa cho dù lạm phát thấp. Vì trong bối cảnh hiện nay, NHNN sẽ không thể bơm tiền ra thị trường để hạ lãi suất.
Có vẻ như điều này đang đi ngược với chủ trương của Chính phủ sớm hạ mặt bằng lãi suất để hỗ trợ các doanh nghiệp Việt tăng sức cạnh tranh. Nhưng trong bối cảnh này, NHNN không thể giảm lãi suất được vì sẽ đối mặt với rủi ro không ổn định được tỷ giá. Để ổn định tỷ giá, NHNN buộc phải lựa chọn ưu tiên hay hy sinh mục tiêu nào, chứ không thể có sự cầu toàn với tất cả các mục tiêu.
Lãi suất tiền VND có thể tăng lên
Tất nhiên, dù có thế nào thì NHNN cũng không thể đẩy lãi suất tiền VND lên cao trong thời điểm này. Thực tế, lãi suất đang có áp lực tăng và chính sách này được kỳ vọng bắn trúng thêm đích nữa là hạ nhiệt áp lực lãi suất.
Ông Nguyễn Thanh Toại, phó tổng giám đốc ACB cho rằng quyết định này của NHNN nhằm hạ nhiệt áp lực tăng lãi suất VND. “Áp lực tăng lãi suất huy động tiền VND đã xuất hiện rồi và NHNN không muốn lãi suất tăng vào thời điểm này. Cách duy nhất để hạ lãi suất tiền đồng là khống chế khoảng cách giữa lãi suất của hai đồng tiền USD và VND”, ông Toại phân tích.
Thực tế, thời gian qua nhiều ngân hàng đã điều chỉnh lãi suất huy động và đã tăng nhẹ 0,2%. Tuy xu hướng này mới diễn ra ở những ngân hàng nhỏ, nhưng nếu không ngăn chặn thì đà này sẽ lan rộng trong hệ thống.
Đồng tình với quan điểm này, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính ngân hàng, cho biết đúng là các ngân hàng đang tăng lãi suất huy động. Có hai nguyên nhân, đó là ngân hàng muốn giữ chân khách hàng để không rút tiền đầu tư vào kênh khác và lạm phát đang ở mức rất thấp nhưng không thể giảm lãi suất được.
Tuy nhiên, ông Hiếu cho rằng, việc giảm lãi suất USD sẽ tạo ra tác dụng phụ là khó giảm lãi suất VND. “Việc giảm lãi suất tiền USD của NHNN là để khuyến khích người dân giữ tiền VND và từ đó giảm áp lực cho tỷ giá. Quyết định này sẽ tạo khoảng cách USD và VND giãn và như vậy lãi suất tiền VND khó giảm được. Vì nếu giảm lãi suất tiền VND thì khoảng cách giữa 2 đồng tiền lại giảm”, ông Hiếu phân tích.
Thực tế, lãi suất tiền VND không thể tăng trong thời điểm này, nhất là lạm phát đang rất thấp. Theo số liệu Tổng cục Thống kê vừa công bố, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả nước trong tháng 9 tăng trưởng âm 0,21% so với tháng trước và ở mức thấp nhất trong vòng 10 năm qua. Nếu so với cuối năm 2014, CPI của 9 tháng năm nay chỉ tăng ở mức cực thấp là 0,4%, mức chưa từng có trong hàng thập kỷ nay.
Ông Hiếu phân tích, cái khó ở Việt Nam hiện nay đó là lạm phát thấp nhưng lại không thể giảm lãi suất được. “Muốn giảm lãi suất thì NHNN phải đẩy ra ngoài thị trường một lượng tiền lưu thông rất lớn, nhưng như vậy sẽ áp lực lên tỷ giá. Chính vì thế NHNN không đẩy ra ngoài lưu thông một lương tiền lớn nhưng lại muốn giữ chân khách hàng gửi tiền. Thành ra lãi suất tiền VND khó giảm được”, ông Hiếu bình luận.
Theo ông Hiếu, với khoảng cách giữa hai đồng tiền này, NHNN còn tác động tới tâm lý găm giữ USD của thị trường, điều này cũng sẽ giúp cho mục tiêu chống đô la hóa của cơ quan này thêm bước tiến mới.
