Bạch Văn Chanh, tên tướng cướp nổi tiếng tàn bạo những năm 90 thế kỷ trước, chỉ nghe tên hắn đã khiến nhiều người khiếp đảm. Với những người lên Lạng Sơn buôn bán, Bạch Văn Chanh là nỗi ám ảnh kinh hoàng bởi những màn cướp có một không hai.
Chanh sinh năm 1961, sớm bỏ học, lang thang kiếm sống tại ga và chợ Đồng Văn, trộm cắp trên tuyến đường bộ, đường sắt. Năm 12 tuổi, Chanh được đưa đi trường giáo dưỡng, trở về lại tiếp tục trộm cắp trên tuyến Phủ Lý – Hà Nội, Hà Nội – Lạng Sơn. Chanh còn thành lập băng cướp dọc tuyến từ Nam Hà lên tới Lạng Sơn, gây ra nhiều vụ giết người, cướp tài sản. Hắn tàn ác tới mức, rút súng xả cả băng đạn vào tên đàn em vì không biết vâng lời. Bạch Văn Chanh nổi tiếng là một tên cướp máu lạnh với đôi mắt sắc, cặp lông mày rậm và chiếc cằm nhọn.
Với bản chất lì lợm, ngông cuồng, Chanh “cai” cả một tuyến đường dài từ Nam Hà lên Lạng Sơn mà không một băng cướp nào dám “ho he, í ới”, phải dạt hết đi địa bàn khác hoạt động. Chanh cai quản hai băng cướp, một ở Nam Hà, một trên Lạng Sơn và giữa hai băng cướp do hắn cầm đầu không biết đến sự tồn tại của nhau. Hắn lúc nào cũng mang theo người một khẩu súng AK cắt báng, một khẩu súng ngắn và một quả lựu đạn. Mỗi lần về làng Đồng Văn, Chanh đều ngụy trang là anh bắt cua, lúc là người buôn chuyến… để tránh sự truy bắt của công an. Hắn đào công sự tại nhà để tử thủ nếu bị công an vây bắt.
Nhiều tỉnh, thành đã phục kích quyết bắt Chanh nhưng chưa thành. Có lần Công an tỉnh Lạng Sơn phục kích, Chanh lập tức lăn xuống đồi, rút súng bắn trọng thương hai chiến sĩ. Lần khác, Công an huyện Duy Tiên phối hợp với các lực lượng khác vây nhưng hắn hung hăng nổ súng chống trả.
Ngày 15/10/1992, nhận tin Bạch Văn Chanh đang có mặt tại Đồng Văn, công an Nam Hà vây bắt. Khoảng 5h ngày 15/10/1992, lực lượng cảnh sát hình sự của Bộ, tỉnh Nam Hà và huyện Duy Tiên cùng các chiến sĩ Cảnh sát cơ động bao vây khu nhà. Trong 5 mũi tấn công, ông Trần Ngọc Giao (Trưởng phòng CSĐT tội phạm về ma túy - Công an tỉnh Nam Định) được phân công phụ trách mũi một – tức là mũi nguy hiểm nhất, có nhiệm vụ tiếp cận và áp sát nhà Chanh.
Cảnh sát xác định, trong nhà, Chanh cắt chiếc giường ra làm hai, chỉ giữ lại một nửa để nằm, nửa còn lại hắn đào công sự, có chiếu đậy bên trên ngụy trang như một cái giường hoàn chỉnh. Trên miệng công sự để các bao cát, bao thóc. Khi cần, hắn lăn ngay xuống hầm ẩn nấp và chống trả.
Tử thủ trong hầm, tên tướng nói vọng ra: “Tôi sinh ra ở Đồng Văn, chết cũng ở Đồng Văn”. Được kêu gọi đầu hàng, Chanh không trả lời. Lần thương thuyết thứ hai, Chanh chuyển lời qua anh trai đề nghị được gặp người chỉ huy cao nhất để đàm phán với điều kiện người đó phải cởi trần mặc quần cộc, không mang vũ khí khi vào gặp hắn.
Mọi giả thuyết được cân nhắc kỹ càng, nếu lực lượng công an áp sát nhà thì phải băng qua khoảng trống sân, trong khi Chanh lại có súng và hàng trăm viên đạn, hắn sẽ quan sát được và sẵn sàng bóp cò. Nếu công an nổ súng tiêu diệt thì còn những người vô tội trong nhà như mẹ, vợ con của Chanh. Cân nhắc thiệt hơn, Công an Nam Hà quyết định lựa chọn phương án thương thuyết.
Ông Giao quyết định vào gặp Chanh. Đại tá Nguyễn Văn Hiển, Phó Giám đốc Công an tỉnh Nam Định, thời đó là Đội trưởng Đặc nhiệm xin đi cùng nhưng không được. “Cậu còn trẻ, còn gia đình vợ con. Mình tôi vào là đủ, không phải lo lắng gì…”, ông Giao nói.
Trước những lời uy hiếp của tên tướng cướp, ông Giao tay không bước vào nhà, dõng dạc nói: “Tao nói cho mày biết, tao đã vào đây là chấp nhận cái chết. Mày đừng có đem cái chết ra dọa tao. Giờ mày chỉ có đầu hàng chứ không có đầu thú gì nữa. Thôi, đưa súng đây”.
Vị chỉ huy giằng lấy khẩu súng trên tay Chanh và nắn người thu thêm khẩu súng ngắn và thu hàng trăm viên đạn ở 2 túi quần, túi áo. Tổng số vũ khí thu của Chanh gồm một súng ngắn K54, một AK báng gấp, một lựu đạn và trên 700 viên đạn. Trong khẩu AK cắt báng có một viên nằm trong nòng, bóp cò là nổ luôn…
Khi bị bắt về cơ quan công an, tên tướng cướp khét tiếng đã bộc lộ: “Lúc chú ấy một mình bước vào nhà thì cháu biết chú ấy không sợ chết. Trước đó, chú ấy từng đến gia đình động viên, an ủi lúc mẹ cháu ốm, biếu thuốc. Lời nói của chú ấy có lý, có tình khiến cháu rất cảm động... Làm sao cháu lại chĩa súng bắn dù đạn đã lên nòng…”.
