>> 255 trạm xăng "móc túi" khách hàng
 |
| Đo lường xăng dầu hiện nay đã trở thành vấn đề “nóng” do giá nhiên liệu tăng cao (ảnh minh họa) |
 |
| Thạc sĩ Nguyễn Hùng Điệp - Trưởng ban Đo lường, Tổng cục Tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, Bộ KH-CN |
Liên quan đến việc Bộ Khoa học - Công nghệ vừa công bố kết quả kiểm tra các cây xăng dầu trên toàn quốc với 255 cơ sở kinh doanh xăng dầu bị phát hiện có gắn các thiết bị hiện đại như chip điều khiển từ xa, bo mạch điện tử... để gian lận về đo lường, trao đổi với Tiền Phong chiều 11/9, thạc sĩ Nguyễn Hùng Điệp - Trưởng ban Đo lường, Tổng cục Tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, Bộ Khoa học - Công nghệ cho biết cho biết: Đợt thanh tra trên diện rộng năm 2003 của Bộ cũng đã phát hiện một số cột đo xăng dầu đã có hành vi gian lận, vi phạm Pháp lệnh về đo lường.
| Cần phạt nặng hoặc truy tố những cây xăng gian lận
|
Cần lập một đơn vị chuyên trách về kiểm tra và nâng mức phạt lên thật cao mới có tính răn đe. Có thể tính mức phạt căn cứ theo tổng số lần và khối lượng xăng mà họ đã vi phạm chứ không nên căn cứ vào hành vi vi phạm. Gian lận bao nhiêu xăng thì bị phạt cao hơn bấy nhiêu tiền so với số lượng gian lận được. Thậm chí tăng mức phạt đến mức họ phá sản hoặc truy tố pháp luật thì họ mới sợ không dám gian lận nữa 
Thời điểm đó các hành vi gian lận chủ yếu là phá niêm phong kẹp chì của cơ quan kiểm định và điều chỉnh theo hướng có lợi cho họ gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Tuy nhiên, cũng có lác đác một số trường hợp đã mua các con chíp cài sẵn phần mềm gian lận trong đó rồi nhổ các con chíp của nhà sản xuất gắn trong máy ra để thay vào.
Đối với loại này, những người bán hàng sẽ điều chỉnh trực tiếp trên bàn phím để gian lận xăng. Tuy nhiên số lượng này chưa cao. Sau đó các hành vi gian lận “thô” này đã giảm dần và thay vào đó là họ chuyển sang mua các con chíp trôi nổi trên thị trường để gian lận.
Thời gian gần đây cũng xuất hiện khá phổ biến hành vi gian lận áp dụng công nghệ cao bằng cách gắn vào các cột bơm xăng các bộ tăng xung để thay đổi tỷ lệ xung/lít, với những công tắc nhỏ được lắp ở những vị trí kín đáo rất khó phát hiện.
Đặc biệt các bộ tăng xung này còn có khả năng điều khiển được từ xa. Theo thông tin chúng tôi nhận được, có cửa hàng lắp bộ tăng xung này gian lận tới hơn 20% lượng xăng bán ra. Có nhiều trường hợp gian lận chỉ bán ra 93% trong khi đồng hồ báo đã bơm đủ 100%.
Tin từ hệ thống của chúng tôi cũng cho thấy, hiện cũng có một số tổ chức, cá nhân đang nghiên cứu các cột đo nhiên liệu để sản xuất các con chíp gian lận rồi mang đi chào bán trên thị trường. Giá một con chíp này trước đây khoảng vài trăm ngàn nhưng nay có thông tin giá chíp lên vài triệu đồng/chíp.
Việc kiểm định và giám sát đối với các cây xăng trên cả nước hiện nay được thực hiện ra sao?
Hiện trên cả nước có khoảng 30.000 cột đo nhiên liệu trong đó trên 50% số cột đo này là nhập khẩu. Số còn lại là do các đơn vị trong nước sản xuất.
Trước khi nhập khẩu hoặc sản xuất trong nước, hơn 20 đơn vị được giao trách nhiệm trong lĩnh vực này đều phải trải qua việc phê duyệt mẫu, kiểm định từng cột đo xăng dầu rồi mới đưa vào sử dụng. Cứ 1 năm một lần cơ quan chức năng lại tiến hành kiểm định lại các cột đo này.
Đối với các hành vi gian lận “thô” như trước đây thì khi kiểm tra cơ quan chức năng rất dễ phát hiện. Nhưng với hành vi gian lận tinh vi như hiện nay thì rất khó. Điều này do khi kiểm định thì cột xăng đảm bảo tiêu chuẩn nhưng khi kiểm định viên đi thì người bán hàng chỉ cần với tay bật công tắc chuyển chế độ là cột bơm xăng lại trở về trạng thái gian lận ngay.
Theo ông, nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng này và để xử lý thật hiệu quả thì cần phải làm những gì?
Ở Việt Nam với mức phạt cao nhất là 20 triệu đồng đối với các hành vi gian lận thì quả thật không có mức răn đe. Hiện Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng đang có chương trình trọng điểm về quản lý đo lường xăng dầu trong bán lẻ và giao nhận khối lượng lớn.
Chúng tôi đang hoàn thiện chương trình này. Để chống hành vi gian lận trong kinh doanh xăng dầu triệt để thì cần phải tổng hợp nhiều biện pháp, trong đó việc kiểm tra kiểm soát phải thường xuyên, liên tục chứ không kiểm tra định kỳ như hiện nay.
Nhiều khách hàng mua xăng hiện cũng chưa có ý thức tự bảo vệ mình như: Mua xăng nhưng không để ý đồng hồ xăng hoặc không yêu cầu nhân viên bơm xăng điều chỉnh về số 0 trước khi bơm xăng.
Ngoài ra xác định hành vi gian lận chỉ có thể thực hiện khi mua xăng với các vật chứa có định lượng sẵn. Bình xăng ô tô có đồng hồ đo xăng nên nếu có hụt mức 5% - 10% thì dễ phát hiện hơn. Còn đồng hồ của xe máy chỉ có tác dụng báo mức xăng chứ không thể đo được chính xác lượng xăng.
Cùng với đó, người dân cũng cần lưu ý khi các cơ quan chức năng thông báo cửa hàng nọ có hành vi gian lận thì cần tránh không mua xăng ở đó. Ngoài ra cũng có thể công khai gắn biển thông báo vi phạm đối với những cây xăng có cột đo vi phạm.
Tuy nhiên, để thực hiện việc này cần phân rõ trách nhiệm của các cơ quan có trách nhiệm. Đây cũng là hình thức tẩy chay khá mạnh buộc cây xăng phải có sự điều chỉnh.
Hiện Tổng cục cũng đang có chương trình thí điểm tại Đà Nẵng, Hải Phòng và TPHCM cho phép các cửa hàng tự cam kết không có gian lận về kinh doanh. Đây là các trường hợp rất khuyến khích.
Vậy từ trước đến nay đã có trường hợp gian lận, vi phạm được phát hiện ngay từ khi sản xuất cột đo xăng?
Tất cả các mẫu chúng tôi kiểm định từ trước đến nay đều chưa phát hiện trường hợp nào có gian lận hoặc có lỗi kỹ thuật khi sản xuất được lưu thông trên thị trường. Còn hành vi gắn chíp sẵn trong cột xăng theo tôi là không có. Việc này chỉ xuất hiện khi cây xăng đã được đưa vào sử dụng.
Xin cảm ơn ông.
