Nghệ thuật ra đường đón người xem

Liên hoan là sự tụ hội các loại hình nghệ thuật từ cổ truyền đến đương đại.

Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết và Nữ hoàng Đan Mạch tham dự khai mạc - Ảnh: Hồng Vĩnh

Trong gần bảy giờ đồng hồ kể từ hai rưỡi chiều 3/11, công chúng được tiếp cận ca trù, xẩm, hòa nhạc chính thống và đương đại, xiếc, nhảy hip-hop...  tại khu vực vườn hoa đằng sau tượng đài Lý Thái Tổ.

Các chú hề xiếc ăn mặc sặc sỡ đi lại tung tăng trên những đôi cà kheo. Đây đó những nam thanh nữ tú phục sức và hóa trang lạ mắt đóng băng trong một số tư thế để khán giả chụp ảnh. Nghệ thuật này gọi là nhân tượng.

Dàn nhạc một người của nghệ sĩ đường phố Nguyễn Văn Thao - Ảnh: N.M.Hà

Buổi tối, sân khấu chính của liên hoan chào đón thêm các nghệ sĩ múa và nhạc kịch Đan Mạch cùng ca sĩ Tùng Dương.

Các hoạt động biểu diễn của liên hoan diễn ra tại một sân khấu và ba lều nằm rải rác quanh nhà kèn. Mỗi lều chỉ cách nhau chục mét nên không tránh khỏi sự tương tác về âm thanh. Nhưng nếu ở trong lều thì độ tạp âm cũng ở mức chấp nhận được.

Là hình thức tổ chức nghệ thuật công cộng còn mới ở Việt Nam nên sự tham gia của công chúng trong lễ hội tương đối hạn chế. Hầu hết các nghệ sĩ biểu diễn là người làm nghề chuyên nghiệp và nổi tiếng - từ dàn kèn của CLB Jazz Sông Hồng đến nhóm nhảy Ngón Chân Cái, và ở độ tuổi rất xa nhau - từ bé Huệ Phương của CLB Ca trù Thăng Long đến nghệ nhân cao niên Hà Thị Cầu.

Học làm xiếc - Ảnh: N.M.Hà

Tuy nhiên, có thể bắt gặp cậu bé người nước ngoài say sưa học làm xiếc với các nghệ sĩ Việt Nam. Các khán giả tò mò đặt câu hỏi cho Đào Anh Khánh và các nghệ sĩ đương đại. Ở lều của ca trù và xẩm, một số người từ già đến trẻ lần đầu tiên được cầm trống chầu.

Tại lều đương đại - tích hợp các loại hình: sắp đặt, trình diễn của Đào Anh Khánh, video của Phương Vũ Mạnh, và âm nhạc - nhạc sĩ Vũ Nhật Tân, nhiều lời giới thiệu ưu ái được dành cho một nghệ sĩ đường phố thực thụ. Đó là anh Nguyễn Văn Thao. Anh Thao không qua trường lớp nào về âm nhạc và có tư duy sáng tạo khá gần với dòng chảy đương đại.

Bên cạnh các nhạc cụ phổ thông như đàn bầu, ghi ta, anh tự chế ra khá nhiều nguồn phát âm nhạc. Chẳng hạn từ một mẩu ăng-ten, Thao chế ra được một ống sáo kiêm ác-xê dùng để kéo đàn bầu.

Thoạt đầu anh chơi đàn bầu như thường, sau đó khác thường dần đi bằng cách dùng sọ quả dừa non hoặc một mảnh dép tông đập vào dây đàn. Tuy nhiên các âm thanh anh tạo ra vẫn có tính nhạc (giai điệu và tiết tấu) và có thể tiếp thu như một bản nhạc không lời.

Một mình anh có thể đảm đương cả một tiết mục hòa tấu, tay gẩy đàn, mồm thổi ac-mô-ni-ca, chân đập trống... Kiểu trình diễn này xem ra lại khá gần với nghệ nhân Hà Thị Cầu. Khi bà hát, tay vẫn kéo nhị, còn chân thì gõ phách. Khán giả có vẻ quan tâm tới Nguyễn Văn Thao và hỏi anh thường biểu diễn ở góc phố nào để đến xem.