 |
| Đông đảo bạn đọc đến với Triển lãm Hội chợ sách quốc tế - Việt Nam 2010 tại Hà Nội. Ảnh: MXT. |
Từ chuyện đọc một cuốn sách…
Ngày nay, tư liệu không còn là bảo bối riêng của mỗi người, sách đã được in nhiều hơn, một số sách quý hiếm đã được tái bản. Với người sử dụng Internet, còn có cả những kho dữ liệu có thể tải miễn phí.
Vài thập kỷ trước, sách là rất quý. Sách dù được in bằng công nghệ và chất liệu sơ sài, lạc hậu; vận chuyển, lưu trữ bằng những cách thức đơn giản nhưng thường kẹp chặt một mảnh giấy đính chính nhỏ mà ở sách bây giờ khó tìm thấy. Ấy là khi bác nhân viên già sửa bản in cầm chiếc thước kẻ căn từng hàng, từng chữ trên bản bông.
Tôi từng để ý, trước khi cầm một cuốn sách, xem một tấm ảnh, độc giả thời đó có một cử chỉ rất đặc biệt. Họ chỉnh lại tư thế đứng, ngồi, hơi lắc vai như một ý thức chỉnh sửa trang phục, khuôn mặt bình thản và nổi bật nhất là ở đôi mắt. Có nhiều kiểu đọc: đọc không sót một chữ, chọn đọc một chương mục, thậm chí chỉ ngó qua trang mục lục… Nhưng đều trân trọng đón nhận và cảm nhận chiều sâu của cuốn sách đó.
…đến việc đọc những giá trị trong cuộc sống
Trong truyện ngắn nổi tiếng Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân gọi phẩm chất của viên quản ngục yêu nghệ thuật thư pháp là: “Biết giá người, biết trọng người ngay”. Hai chữ biết giá ấy ngẫm ra trong những ứng xử với các giá trị văn hóa thật đáng giá.
Với những thứ được niêm yết, dán tem, được tôn lên đầu bảng giá trị như hàng ngoại, du học, hay những thứ được người khác trao cho thật dễ nhận biết. Nhưng còn với những gì gần gũi, va chạm hằng ngày và giá trị còn tàng ẩn cho dù có hữu xạ tự nhiên hương thì cũng phải biết cách thẩm.
Nhiều khi ta bất ngờ vì một người bạn nước ngoài chăm chú với những thứ nhan nhản quanh ta như bánh cuốn, phở, con tò he hay mảnh thổ cẩm. Có người sẽ cho là vì họ lạ, cũ người mới ta. Nhưng hãy thử nhìn rộng xem khối thứ lạ khác được ta tạo ra trong cuộc sống hằng ngày, được ta cưng mà bạn không mảy may chú ý, bởi chúng không có chân giá trị.
Gần đây, với cái nhìn đúng đắn của chúng ta, với sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, nhiều giá trị văn hoá được khôi phục và tôn vinh xứng đáng. Ấy thế mà phố hoa vẫn bị bẻ trộm, rùa đá vẫn bị xoa đầu, ôm cổ. Hành động ấy như thế nào có lẽ không phải bàn nữa, nhưng người viết cứ thấy áy náy vì những bạn trẻ ấy đang thiếu một điều gì đó.
Họ đã ngồi hết 12 năm ở trường phổ thông rồi đến đại học. Nhưng đằng sau sự biết ấy còn cần một sự hiểu. Hiểu cái vật nhẹ về vật chất, nặng về tinh thần đang hiện ra trước mắt sẽ có vị thế nào trong đời sống của mình. Thiếu nó sẽ ra sao và có nó sẽ được gì. Nói gọn hơn, sự biết giá ấy là lòng yêu của người biết nhìn trước, trông sau.
Chắc bởi ta có được những thứ đó trong tay một cách dĩ nhiên quá, đơn giản quá; vẻ đẹp nào ở quá gần hình như cũng khó lung linh và thiêng liêng. Mọi sự quen thuộc theo kiểu gần chùa gọi bụt bằng anh sẽ mài mòn sự sắc cạnh của giá trị. Nhưng một khi đó là những điều đáng giá thì ta phải học cách biết giá, biết nhìn ánh hào quang từ gần.
Hãy dẹp bỏ quan niệm những gì có sẵn trong đầu là sẽ đủ. Chưa có ắt phải học, đó là con đường duy nhất và cũng là vinh quang nhất với mỗi con người. Người biết phải học và dám học cũng đáng giá lắm chứ.
