Tranh cãi bất tận quanh 'Cánh đồng bất tận'

>> Sốt 'Cánh đồng bất tận', vì sao?
>> Xem phim 'hot' 'Cánh đồng bất tận' qua ảnh - tiếp 

Hơn một tuần sau khi bộ phim Cánh đồng bất tận dựatrên truyện cùng tên của Nguyễn Ngọc Tư ra mắt khán giả, những tranh luận, khenchê xung quanh bộ phim vẫn kéo dài... bất tận.

Một cảnh trong phim.

Cùng lúc với các tranh luận trên báo, mạng thìdoanh thu của bộ phim cũng tăng lên khá cao - một điều hiếm thấy đối với một bộphim không được xếp vào dòng giải trí đơn thuần.

Một trong những lý do khiến bộ phim gây chú ýnhiều như thế là do nó được chuyển thể từ một tác phẩm văn học đã quá nổitiếng. Điểm chủ yếu mà các nhà phê bình và khán giả nêu ra để đánh giá bộ phimcũng xoay quanh những điểm giống và khác giữa phim và truyện.

Phóng viên có cuộc trao đổi với nhàvăn Nguyễn Ngọc Tư - tác giả truyện ngắn và Nguyễn Phan Quang Bình - đạo diễnbộ phim.

Nguyễn Ngọc Tư: “Tôi đi coi phim chứ không xem truyện củamình”

Trên blog của mình, nhà văn Nguyễn Ngọc Tưthẳng thắn bày tỏ thái độ không bình luận, không trả lời về phim Cánh đồngbất tận. Thế nhưng, chiều 29 - 10, có lẽ do mối “thâm tình” riêng, nhà văn NguyễnNgọc Tư đồng ý trao đổi với phóng viên, coi đó như lần “trả lời lầncuối” về những gì muốn nói xoay quanh bộ phim này. 

Cảm xúc của chị thế nào khi phim làm từ truyện của chị đang nhận được nhiều sựquan tâm của khán giả, gây sốt trên nhiều trang mạng xã hội với những bình luậntrái chiều và doanh thu của phim trong những ngày đầu công chiếu gây bất ngờvới con số trên bốn tỉ đồng?

(Ngập ngừng khoảng một phút) Tôikhông... thấy như thế nào hết. Vì ngay từ đầu tôi đã từ chối không đọc kịchbản, không tới phim trường, không gặp đoàn phim, mặc nhiên coi phim đó khôngliên quan tới mình. Giờ phim có ra sao, hay hay dở, thành công hay thất bại,tôi vẫn giữ cảm xúc đó. 

Chị có nghĩ sự thành công của bộ phim là vì hiệu ứng từ tác phẩm văn học từnggây tiếng vang lớn của mình và khán giả đến với bộ phim số đông là những bạnđọc yêu quý cuốn sách?

Tôi “yêu” câu hỏi của bạn quá (cười). Tôi khôngthể trả lời hơn ở câu hỏi này..., chỉ có thể nói lúc đầu bên BHD mua bản quyềntruyện để làm phim, tôi đã khoái rồi. 

Tại sao chị nói không muốn đứng gần, giữ khoảng cách đủ xa bộ phim?

Tôi nói là giữ mình đủ xa chứ tôi đâu có chối bỏphim đó đâu. Tôi không nhập nhằng vì hiểu mỗi loại hình nghệ thuật có khán giảriêng. Phim là phim, truyện là truyện. Phim có đời sống riêng của nó còn truyệnthì đã “sống” lâu rồi, tùy người ta muốn nói sao thì nói.

Riêng tôi, tôi khôngso sánh giữa truyện và phim. Nếu tôi muốn dự phần thì đã làm ngay từ đầu rồi,chứ lúc đầu mình từ chối, giờ thấy phim thu hút, mình nhào vô nhận là khôngđúng tôi rồi. Tôi không muốn (được hay bị) thơm lây hay thúi lây. 

Chị nói phim xem “cũng được” vì nghĩ có nhiều sạn, không sợ mất lòng nhà sảnxuất sao? 

Thực sự tôi thấy phim coi được, chứ không phải“hay lắm”. Khán giả nào không xem cũng tiếc lắm à, vì có cái đáng xem chứ. Anhhọa sĩ bạn tôi nói anh xem phim Việt, đọc sách Việt hay nghe nhạc Việt đều vớitâm thế “người nhà”, và người nhà thì sẵn sàng bỏ quá cho nhau. Phim có nhữngđiểm cộng, điểm trừ, nhưng chỉ vì điểm trừ đó mà không nhìn nhận phim hay làkhông đúng. 

Khi ngồi trong rạp xem "Cánh đồng bất tận", chị xem phim với tư cách chỉđơn thuần là khán giả, hay một nhà văn đi xem những dòng chữ của mình thểhiện trên màn ảnh?

Tôi coi là coi thôi, không nghĩ đi xem truyệncủa mình. Và tôi thấy tội nghiệp thật sự với nhân vật Nương và Điền, nên tôi đãsụt sịt nước mắt. Tôi nghĩ khóc là chuyện thường, bởi ai cũng có sẵn tình ngườitrong mình, sao mà không mủi lòng cho được.  

Nguyễn Phan Quang Bình: “Kể câu chuyện gai góc bằng khuônhình lãng mạn”

Một số nhà phê bình đòi hỏi bộ phim phải mô tả bi kịch của người nông dân theohướng bi kịch của xã hội, như một trong những thông điệp của tác phẩm văn học.Còn xem phim, ta sẽ thấy đây là bi kịch cá nhân, bi kịch gia đình. Liệu đây cóphải là lựa chọn của anh? Có phải vì anh ngại một bộ phim phản ánh và phê phánhiện thực một cách quá gai góc có thể khiến nó khó được duyệt?

Tôi thích làm những bộ phim giảndị về thân phận của con người. Có lẽ đó là điểm mạnh của tôi. Và khán giả cóthể tự tìm thấy những thông điệp, những bài học cho bản thân mình thông quanhững câu chuyện của những con người nhỏ bé đó.

Có người phản đối việc anh quay cảnh nông thôn Nam Bộ quá đẹp, trong khi thânphận con người quá u ám. Một số người lại thích sự tương phản đó, họ cho rằngnó khiến ta cảm thấy đau đớn hơn cho nhân vật. Anh nghĩ thế nào? Anh có cố ýtạo ra sự tương phản đó?

Khi bắt tay thực hiện bộ phim này, tôi đã suynghĩ rất nhiều về cách thể hiện bộ phim. Tôi đã tự đưa ra nhiều phương án,nhưng cuối cùng tôi chọn cách cố ý kể một câu chuyện gai góc, khốc liệt bằngnhững khuôn hình lãng mạn, bằng ánh mắt nhìn thế giới của Nương.

Tôi thực sựrất vui và cảm động khi đọc được một bài bình luận phim trên báo HollywoodReporter (một tờ báo chuyên ngành về điện ảnh của Mỹ) vì tác giả Maggie Lee, làmột người tôi chưa bao giờ gặp mặt, đã xem phim một lần ở Liên hoan phim Pusan và kể lạicâu chuyện giống như cách tôi muốn nói: “Dù bộ phim có nhiều bối cảnh lãng mạnvà đầy chất thơ, thì nó vẫn lột tả sự độc ác và sự đồi bại của con người đãhoàn toàn vượt ra ngoài khuôn khổ.

Những trải nghiệm đau buồn của các nhân vật vànhững tình huống nặng nề mà đôi lúc đạo diễn đưa vào câu chuyện đã được làm dịubớt bởi những đầm sen và cánh đồng đẹp như mơ. Những khung cảnh đó tồn tạikhông chỉ như một sự trang hoàng đẹp đẽ cho bộ phim mà nó còn nhắc cho người tanhớ rằng cái đẹp vẫn mãi tồn tại, và hạnh phúc vẫn là điều có thể, như cách đạodiễn thể hiện ở đoạn kết đầy cảm động của bộ phim”.

Anh lý giải thế nào về cảnh quay anh đã rất chăm chút - cảnh Sương tắm ở đìasen, và bản thân cảnh này cũng mang ý nghĩa ẩn dụ, trong khi một nhà phê bìnhbảo để có cảnh quay đẹp ấy anh đã đi ngược với hiện thực vì đìa sen là nơi gaigóc, bùn lầy và bẩn nhất, không ai có thể tắm?

Khi đi chọn cảnh, trên mỗi cánh đồng tôi đi, mỗinơi tôi đến, tôi thường gặp những đìa sen: những đìa sen đang được người dânkhai thác và những đìa sen bỏ hoang. Lúc đó tôi nghĩ đến hình ảnh của nhân vậtSương, một cô gái điếm nhưng ẩn bên trong là tâm hồn của một người phụ nữ bìnhthường muốn thay đổi, gột bỏ quá khứ của mình để hy vọng tìm đến một bến đỗbình yên hơn cho cuộc đời mình. Cuối cùng, tôi chọn một đìa sen bỏ hoang vớinhững đài sen tự nhiên, hoang dại và nhiều chỗ dập nát trong một cánh đồng nướcmênh mông để thực hiện cảnh quay này. 

Ngôn ngữ điện ảnh khác với văn học

Một trong những điều khiến người đọc xót xa nhất khi đọc tác phẩm văn học làtác phẩm miêu tả sự biến dạng về mặt tinh thần (và cả thể xác) của Nương vàĐiền trong cuộc sống trôi dạt. Đặc biệt, những trang viết về việc hai chị em cóthể đối thoại trong câm lặng, việc chúng “nghe” được tiếng nói bầy vịt khiếnngười xem xót xa tận cùng. Thể hiện điều đó trên màn ảnh quá khó, hay vì một lýdo nào đó mà anh vẫn chưa thể hiện điều này?

Không hẳn. Ngôn ngữ điện ảnh khác với văn học.Điện ảnh cần hành động và hành vi để diễn viên diễn xuất. Ngoài ra, với độ dàihơn 100 phút của phim, tôi đã phải rất đau lòng cắt rất nhiều đoạn cảm độngtrong phim, kể cả trường đoạn quay rất hay về con vịt mù và hai chị em Nương,Điền... vì tôi biết không thể ôm đồm hết mọi chi tiết vào một bộ phim.

Nếu nhắcđến con vịt không thể nhắc đến một lần mà phải một số lần đáng kể, nếu thế phimsẽ dài ra rất nhiều. Có thể bản phát hành DVD không bị giới hạn về thời lượngphim, tôi sẽ dựng thêm một phiên bản nữa của phim có câu chuyện này.

Theo Phạm Thu Nga - Phan CaoTùng
Thanh Niên