Nước mắt không phải chứng chỉ phim hay

>> Đỗ Hải Yến: Mang 'Cánh đồng bất tận' sang Mỹ 

Vì sao anh chán giám khảo? Nhớ lại, giải Cánh Diều hồi đầu năm là một kết quả “không tin dược dù đó là sự thật”: Phim “14 ngày phép” đoạt Cánh diều Bạc trong khi “Chơi vơi” chỉ đoạt khuyến khích; Minh Hương (“Đừng đốt”) đoạt Nữ diễn viên chính xuất sắc, Trịnh Hội (14 ngày phép) là Nam chính xuất sắc; Linh Dung (Chơi vơi) - Nữ diễn viên phụ xuất sắc. Đúng là Cánh Diều ngày càng mất thiêng.

Từ năm 2008 tôi quyết định không nhận lời bất kì một ban giám khảo nào, kể cả phim, văn, sân khấu. Cho phép tôi không nói lý do, chỉ biết tôi đã chán ngấy được mời làm ban giám khảo.

Về “Cánh đồng bất tận” với dư luận trái ngược, anh thuộc nhóm cho rằng ngôn ngữ điện ảnh trong phim quá ít?

Không phải quá ít mà nghèo nàn. Đó là do cách diễn đạt chứ nó không thiếu những góc máy đẹp. Một lối diễn đạt hớt ngọn, chỉ thấy kết quả không thấy quá trình, thì ngôn ngữ phim nghèo nàn, đơn điệu và vụng về là tất yếu.

Ngay Đặng Nhật Minh vẫn làm “Đừng đốt” theo kiểu cũ nhưng vẫn có khán giả đấy thôi?

Kiểu cũ, kiểu mới nếu làm tốt đều có khách. Ở ta càng làm theo kiểu cũ càng có khách, càng sến càng đông khách.

Nói thật, gu thẩm mĩ của ta rất thấp kém, đó là do một nền giáo dục nhiều bất cập mang lại, trong đó có sự đóng góp không nhỏ của các nhà làm phim nước nhà.

Nhân đây nói thêm về sự khóc khi xem phim. Nước mắt không phải chứng chỉ của phim hay. Nếu cần khóc tôi chả cần vào rạp, chỉ cần ra đường hai chục phút cũng đủ để khóc rồi. Cho nên có đạo diễn khen phim theo cách “tôi đã khóc năm lần” thì tôi cho rằng ông này hoặc rất kém, hoặc thiếu thành thật.

Xem phim có nhiều loại nước mắt. Có loại nước mắt do được cộng hưởng từ kí ức, có loại nước mắt do sự nghèo văn hoá, mù văn hoá sinh ra.

Tôi xem hai lần “Cánh đồng bất tận”, không biết có ai khóc không, chỉ nghe khán giả cười rộ ở những chỗ đạo diễn cố tình kiếm nước mắt. Tôi ngồi đắng ngắt, rất đau lòng.

Anh nhận xét Hải Yến vai Sương không có gì là dân miền Tây, gái điếm miền Tây. Quan trọng đâu phải là xuất thân của nhân vật hay diễn viên mà là diễn xuất thế nào. (Vai Sương, khác với truyện, đã được chuyển thành cô gái miền Tây gốc Bắc).

Diễn viên phải diễn xuất theo đúng nhân vật mà anh, chị ta sắm vai. Sương là gái điếm, hơn nữa gái điếm vùng sông nước miền Tây. Một loại nhân vật rất thú vị, có thể nói là loại nhân vật hiếm hoi của văn học và điện ảnh nước nhà.

Nguyễn Quang Lập.

Hải Yến diễn rất nhiều, rất nỗ lực, nhưng càng diễn chị càng rời xa nhân vật. Nhiều khi chị quên mất mình đang sắm vai nào. Xem chị diễn, người ta dễ nhầm đó là cô gái ở phố phường nào đó bị lạc vào vùng sông nước miền Tây chứ không phải gái điếm miền Tây, ngoại trừ một câu thoại : “Chị làm gái”.

Còn Dustin Nguyễn vai ông Võ? Dù thế nào không thể phủ nhận Dustin là diễn viên có ngoại hình nam tính, hấp dẫn, ăn khách. Ngoài anh ra còn ai có thể đóng vai này - Thạch Kim Long chăng? (Phim “Rừng đen”, “Đừng đốt” - vai trung sĩ Hiếu tác giả câu “đừng đốt, trong này đã có lửa”).

Vai ông Võ rất khó nhưng đóng như Dustin thì ai cũng đóng được. Tôi không tin được là Dustin Nguyễn có thể chấp nhận lối diễn một màu, đơn điệu từ đầu đến cuối như vậy. Càng không thể tin anh nhầm sự cộc cằn sang hằn học.

Rất có thể đạo diễn đã buộc anh làm thế. Nhưng anh phải biết nói cho đạo diễn hiểu, anh ta phải diễn như thế nào để ra chất một người đàn ông bị đánh cắp hạnh phúc, nhét đau khổ xuống đáy tim để trở thành người đàn ông cộc cằn, đôi khi tàn nhẫn.

Anh cũng thuộc nhóm khán giả chê “bối cảnh phim quá đẹp so với sự bi thảm của câu chuyện”? Phải chăng ta đã quen “vừa nghèo vừa xấu” trong phim ảnh?

Nếu bi kịch của những con người đau khổ diễn ra trên cái nền thiên nhiên tuyệt đẹp thì bi kịch ấy càng đau đớn hơn. Nhưng phim này không như thế. Ở đây là sự nhầm lẫn ngôn ngữ chứ không phải sự xấu đẹp. Tôi không chịu nổi khi thấy những hình ảnh rất du lịch lẫn trong ngôn ngữ cine.

Nhà làm phim nước ngoài nhận xét “phim Việt thường là các trường đoạn kéo dài, không phải tác phẩm hoàn chỉnh”. Theo anh, điện ảnh Việt Nam còn có điểm đặc biệt yếu nào nữa?

Việt Nam không thiếu phim có cấu trúc hoàn chỉnh, thậm chí tốt. Cánh đồng hoang, Mùa len trâu, Bao giờ cho đến tháng mười v.v… không thể nói là một trường đoạn kéo dài được.

Thiếu ngôn ngữ, thiếu tư tưởng là đặc điểm dễ thấy của phim Việt.

Xem một số phim Việt Nam gần đây, thấy rằng nhất định phải có các phương tiện của nước ngoài, bàn tay của nguời nước ngoài tham gia thì mới chuyên nghiệp hoá được- nào đạo diễn hình ảnh, dựng phim, biên tập...Anh có nghĩ như vậy hay muốn những bộ phim “thuần Việt”, chân chỉ hạt bột?

Nhiều nhà sản xuất phim Việt thừa tiền để có công nghệ và các phương tiện nước ngoài. Cái thiếu rõ nhất cần cay đắng nhận ra: Thiếu tài. Chúng ta đang sống trong một môi trường mà tài năng rất khó sinh ra và phát triển.