Kiến nghị của Viện Toán về tiêu chuẩn giáo sư, phó giáo sư

Kiến nghị của Viện Toán về tiêu chuẩn giáo sư, phó giáo sư
TPO - Viện Toán học vừa chính thức góp ý dự thảo quyết định ban hành quy định tiêu chuẩn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm chức danh giáo sư, phó giáo sư gửi đến ban soạn thảo Bộ GD&ĐT và Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước.

Theo đó, Viện Toán khẳng định do trình độ khoa học ở nước ta còn hạn chế,  việc áp dụng máy móc thông lệ dễ gây đến sự lạm dụng, bè phái … không chỉ không khuyến khích được nhân tài, mà đôi khi còn dẫn đến xu hướng ngược lại. Tựu trung lại là kìm hãm phát triển khoa học và đào tạo.

Vì vậy, trong một thời gian nhất định nữa, không thể vì một số tồn tại xảy ra trong công tác phong chức danh giáo sư, phó giáo sư (GS, PGS), mà bỏ các bộ tiêu chuẩn thống nhất.

Tách riêng nhóm ngành Khoa học tự nhiên

Viện Toán khẳng định điểm mới nhất trong Dự thảo Quyết định lần này là việc phân chia nhóm ngành khoa học. Trên cơ sở đó mới có điều kiện đưa vào yêu cầu mới về nâng cao chất lượng là các bài báo trên các tạp chí khoa học quốc tế, mà đặc biệt là các tạp chí thuộc danh mục ISI, Scopus.

Đây là điều cần kiên trì duy trì và cải tiến tiếp. Tuy nhiên, vẫn còn những điểm khác thường so với thông lệ quốc tế, đã được ban hành trong các bản quyết định từ trước tới nay, chưa được sửa đổi. Vì vậy Viện Toán học đưa ra kiến nghị là tách Khoa học Tự nhiên thành một nhóm ngành riêng. Trên cơ sở có các nhóm ngành tương đối gần nhau, đặt ra các tiêu chuẩn riêng rẽ, phù hợp cho từng nhóm ngành đó với phương châm tiệm cận với thông lệ quốc tế.

“Lý tưởng nhất là mỗi một Hội đồng ngành xây dựng một bộ tiêu chuẩn riêng, được các cơ sở giáo dục và các nhà khoa học góp ý. Trên cơ sở đó Cục NG& CBQLCSGD và Hội đồng CDGSNN điều chỉnh để Thủ tướng ban hành quyết định.

Việc làm đó có thể mất thêm thời gian, nhưng sẽ triệt để hơn nhiều. Tuy nhiên nếu kiến nghị đó chưa thuyết phục được ngay số đông cộng đồng, thì việc tách riêng nhóm ngành Khoa học Tự nhiên là cần thiết” – Viện Toán kiến nghị.

>>Giáo sư sẽ phải có công bố khoa học quốc tế 

Vì Khoa học tự nhiên của Việt Nam đã tiếp cận được khá gần với trình độ quốc tế, trong đó có một số ngành đã đạt trình độ quốc tế.

Đối với tiêu chuẩn GS, PGS, Viện Toán yêu cầu nâng chuẩn đối với nhóm ngành Khoa học tự nhiên. Cụ thể đối với PGS ít nhất phải gấp đôi, tức là nên nâng lên thành 4 bài ISI. GS không phải là hai lần PGS, nên việc qui định ít nhất có 8 bài ISI không có gì là quá đáng. Con số này cao hơn nhiều lần so với dự thảo của Bộ GD&ĐT. Viện Toán cũng khẳng định việc yêu cầu là tác giả chính như dự thảo là cần thiết, vì PGS và GS phải có khả năng độc lập nghiên cứu.

Bỏ một số tiêu chuẩn không hợp với thông lệ quốc tế

Viện Toán cũng đưa ra kiến nghị bỏ một số yêu cầu mà dự thảo của Bộ GD-ĐT đưa ra. Cụ thể, bỏ yêu cầu viết sách. Viết sách, nhất là sách tốt, không phải là một việc dễ. Thế nhưng những lập luận trong dự thảo không chú ý đến đặc thù quan trọng nhất của các nhà xuất bản là lợi nhuận.

“Không ai ngăn cản được việc NXB in sách có chất lượng khoa học kém (cho dù hình thức có thể rất đẹp), miễn là sách đó không vi phạm các luật bản quyền, tiêu chí chính trị, thẩm mỹ, … Tác giả có thể in sách bằng chính tiền của mình, mà không vi phạm bất cứ qui định nào” – văn bản viết.

Chính vì lường trước nguy cơ đó, các bộ tiêu chuẩn luôn đòi hỏi “được Hội đồng khoa học do Thủ trưởng cơ sở giáo dục đại học thành lập thẩm định và sử dụng để đào tạo từ trình độ đại học trở lên”. Trên thực tế, đòi hỏi này chỉ gây thêm phiền hà (đối với sách viết chân chính), chứ không làm giảm bớt số đầu sách kém chất lượng; bởi vì nhiều khi chính các thủ trưởng cơ sở giáo dục cũng phải viết sách để đăng kí chức danh. Đó là chưa kể qui định này còn dẫn tới bắt ép sinh viên học theo các giáo trình do giảng viên cơ sở đó tự viết, mà không ai có thể kiểm soát chất lượng.

Bỏ yêu cầu bắt buộc hướng dẫn Nghiên cứu sinh, thạc sĩ

Phần lớn các nơi trên thế giới, người ta xem việc được hướng dẫn nghiên cứu sinh là một quyền của người được phong học hàm. Đây không phải là quyền lợi vật chất mà là quyền lợi tinh thần.

Do vậy đại đa số các trường trên các nước khoa học tiên tiến, không bao giờ đưa đòi hỏi đã hướng dẫn thành công nghiên cứu sinh làm tiêu chuẩn.

Đưa yêu cầu hướng dẫn NCS thành tiêu chuẩn bắt buộc không chỉ trái thông lệ quốc tế, mà còn có thể dẫn đến tình trạng đào tạo non, chẳng hạn cho trò đứng tên cùng cho nhanh được bảo vệ, hoặc cho trò bảo vệ khi nội dung luận án chưa thật tốt.

Thậm chí, kể cả khi có được nghiên cứu sinh giỏi, mà khi không bị áp lực cho “ra lò” sớm, thì người hướng dẫn có thể yêu cầu nghiên cứu sinh đó nghiên cứu vấn đề khó hơn, hoặc làm tốt hơn kết quả đã có. Theo hướng đó, sẽ có lợi cho trò và khoa học hơn.

Ngoài ra, Viện Toán cũng kiến nghị bỏ yêu cầu chủ trì thực hiện nhiệm vụ khoa học và chủ trì hoặc tham gia xây dựng, phát triển chương trình đào tạo. Bỏ yêu cầu về tính liên tục của quá trình đào tạo.

Viện kiến nghị giải pháp đối với ủy viên Hội đồng ngành. Theo đó kết hợp yêu cầu “Có uy tín chuyên môn và khoa học cao, là nhà khoa học đầu ngành thuộc lĩnh vực chuyên môn đang đảm nhiệm”  trong dự thảo, với yêu cầu: “Đối với nhóm ngành Khoa học tự nhiên, có trên 50% số thành viên Hội đồng có ít nhất 8 bài báo đăng trên các tạp chí ISI, trong đó có ít nhất 3 bài đăng trên các tạp chí ISI trong 10 năm cuối.” 

“Đây không phải là thỏa hiệp, mà là sự cụ thể hóa của yêu cầu ban đầu “Có uy tín chuyên môn và khoa học cao, là nhà khoa học đầu ngành thuộc lĩnh vực chuyên môn đang đảm nhiệm”, không làm cho việc thành lập Hội đồng thuần túy dựa trên sự  nhìn nhận chủ quan nào đó. Yêu cầu bổ sung cũng hoàn toàn thích ứng với đề xuất mỗi ứng viên giáo sư trong nhóm ngành Khoa học tự nhiên phải là tác giả chính của ít nhất 8 bài báo ISI”- Bản góp ý của Viện Toán lý giải.

MỚI - NÓNG