Trường phái yoga "nóng"
Bikram Choudhury - 56 tuổi là một trong những bậc thầy yoga nổi tiếng ở Mỹ. Trụ sở học viện yoga mang tên ông toạ lạc ở Los Angeles (bang California). Ông bắt đầu tập luyện yoga từ năm lên 4 tuổi với sư phụ yoga nổi tiếng nhất Ấn Độ vào thời đó. Năm 13 tuổi, ông đã đoạt danh hiệu vô địch yoga Ấn Độ và tiếp tục bảo vệ danh hiệu ấy trong 3 năm kế tiếp.
| Bikram Choudhury mở lớp tập yoga đầu tiên vào năm 1973 ở San Francisco, sau đó mở thêm nhiều cơ sở tập luyện khác trên toàn nước Mỹ. Ông chính là người đầu tiên thành lập một mạng lưới cơ sở tập luyện yoga trong phạm vi cả nước. Học viện yoga của ông thu hút được rất nhiều người tập luyện, trong đó có nữ hoàng nhạc pop Madonna, vua nhạc pop Michael Jackkson hay siêu sao quần vợt Serena Williams. Tại Mỹ có khoảng 18 triệu người tập yoga với tổng doanh thu hàng năm khoảng 27 tỷ USD ( 426 ngàn tỷ đồng VN) |
Chodhury đã sáng tạo một phương pháp tập luyện yoga mới độc nhất vô nhị mà báo chí thường gọi là yoga "nóng": tập yoga trong phòng có nhiệt độ nóng đến hơn 40oC. Bài tập yoga "nóng" gồm 2 bài tập thở và 26 tư thế được Choudhury chọn lọc từ 84 tư thế yoga cổ điển và hơn 10.000 động tác phối hợp khác.
Theo Choudhury, phương pháp yoga "nóng" của ông sẽ giúp học viên nâng cao sức khoẻ tâm thần, tinh thần và có thể chữa một số bệnh như giúp hạ huyết áp, giảm chất béo gây xơ cứng động mạch, trị chứng viêm khớp và các bệnh liên quan đến xương sống và chức năng sinh sản.
Ông tự hào cô rằng một số vậndộng viên nổi tiếng cũng đã tập yoga theo phương pháp của ông và ông đã từng trị bệnh viêm tĩnh mạch cho cựu Tổng thống Nixon bằng yoga "nóng".
Đăng ký bản quyền
 |
| Một tư thế yoga |
Nhờ luật sư tư vấn, Choudhury đã đi đăng ký bản quyền phương pháp tập yoga "nóng". Trong các cơ sở tập yoga của ông, huấn luyện viên phải được ông cho phép mới có thể sử dụng giáo trình hoặc băng ghi âm giảng dạy.
Ông cũng đăng ký bản quyền luôn tên các cơ sở tập luyện là Học viện Yoga Ấn Độ vủa Bikram và tên trường phái yoga "nóng" là Bikram Yoga. Người muốn dạy phương pháp Bikram Yoga phải tốt nghiệp từ lớp huấn luyện của ông và phải đóng chi phí xin phép mở lớp. Hiện tại có khoảng 1.300 cơ sở tập Bikram Yoga trên thế giới, trong đó 1.200 cơ sở ở Mỹ.
Tuy nhiên, chỉ có khoảng 400 cơ sở dạy theo đúng phương pháp của ông. Số còn lại cũng dạy Bikram Yoga nhưng có thêm thắt và không giữ đúng các quy định về nhiệt độ, thời gian tập... Một số cơ sở tự nhận là lớp Bikram Yoga, nhưng huấn luyện viên đứng lớp lại chưa tốt nghiệp khoá đào tạo của Choudhury.
Trước tình hình này, vào năm 2003, Choudhury đã thông báo trên trang web của mình rằng phương pháp Bikrram Yoga của ông đã được đăng ký bản quyền thương hiệu. Ông cảnh báo sẽ kiện đòi bội thường lên đến 150 000 USD (2,4 tỷ đồng VN) về hành vi vi phạm bản quyền nếu ai tự ý điều chỉnh và thêm thắt vào các tư thế tập yoga của ông.
Sau đó, các luật sư của ông đã gửi thư đến 100 cơ sở tập luyện yêu cầu chấm dứt dạy yoga theo phương pháp Bikram Yoga.
Kiện vì không được mở lớp yoga
Tuy nhiên, một nhóm huấn luyện viên và học viên yoga ở bang California đã phản đối quyết liệt. Theo họ, Choudhury đăng ký bản quyền cho các tư thế yoga đã ra đời cách đây 5000 năm ở Ấn Độ là điều không thể chấp nhận được.
Họ coi các tư thế yoga này cũng giống như phần mềm nguồn mở trong tin học, do đó mọi người đều có quyền sử dụng miễn phí hoặc có thể sửa đổi, nâng cấp. Vì vậy, họ đã thành lập một tổ chức mang tên Thống nhất nguồn mở Yoga.
Đứng đầu tổ chức này là huấn luyện viên yoga Vanessa Calder - 28 tuổi. Cha mẹ của Calder điều hành 4 cơ sở tập luyện yoga ở Nam California. Họ đã từng xin phép Choudhury cho họ thêm vào phương pháp Bikram Yoga một số tư thế yoga khác nhưng Choudhury không đồng ý.
Tổ chức Thống nhất nguồn mở Yoga có 9 thành viên trong ban giám đốc và 25 huấn luyện viên, học viên yoga. Phần lớn họ không tiết lộ tên tuổi vì sợ Choudhury kiện.
Tháng 7/2003, tổ chức nói trên kiện ra toà án quận San Francisco đề nghị thẩm phán tuyên Choudhury không thể dùng luật bản quyền để cản trở người khác mở lớp dạy phương pháp Bikram Yoga. Đầu năm 2004, Choudhury và tổ chức này đã thương lượng hoà giải nhưng bất thành. Bốn tháng sau, toà không chấp nhận kiến nghị đòi bác đơn từ luật sư của Choudhury.
Có được bảo vệ bản quyền?
Trong phiên toà sơ khảo vào đầu năm 2005, luật sư hai bên đã cãi nhau rất sôi nổi về vấn đề mấu chốt của vụ kiện: đâu là phạm vi bản quyền cần được bảo vệ của phương pháp Bikram Yoga?
Luật sư của tổ chức Thống nhất nguồn mở Yoga lập luận: luật bản quyền không bảo vệ một quy trình trong khi phương pháp Bikram Yoga là một quy trình các động tác cơ thể. Luật sư đã đưa ra thí dụ minh hoạ như sách dạy nấu ăn được bảo vệ bản quyền nhưng dạy một công thức nấu ăn viết trong cuốn sách này thì không có gì sai trái.
Lúc bấy giờ, đồng quan điểm với tổ chức Thống nhất nguồn mở Yoga, Tổng biên tập tạp chí Yoga Quốc tế đã phát biểu: bảo vệ bản quyền một môn tập luyện thân thể truyền thống như yoga là điều hết sức ngớ ngẩn.
Một số chuyên gia pháp lý khác phân tích vụ kiện nêu trên có giá trị không chỉ riêng cho môn yoga mà cho nhiều bộ môn tập luyện thể chất khác. Nếu toà phân xử có lợi cho Choudhury cứ theo tiền lệ này thì một đội bóng rổ hay bóng bầu dục cũng sẽ có quyền đăng ký bản quyền cách chơi của họ.
Đầu tháng 4/2005, toà đã đưa ra ý kiến ban đầu rằng nếu bên bị đơn chứng minh được họ có công sáng tạo phương pháp Bikram Yoga với chuỗi 26 tư thế, phương pháp này có thể được bảo vẹ theo luật bản quyền. Dự kiến đến tháng 6 tới, toà sẽ mở phiên xét xử chính thức.
