Áp lực mất vốn?
Sau 2 bài báo của Tiền Phong phản ánh về những “Bất thường… gói thầu gần 300 tỷ”, ông Trần Đức Tâm, GĐ Sở KH&ĐT, kiêm Trưởng Ban QLDA phát triển các đô thị dọc hành lang tiểu vùng sông Mê Kông, gửi công văn phản ứng về nội dung bài viết. Ông Tâm cho rằng, báo đã đăng thiếu thông tin, không đúng sự thật, gây ảnh hưởng đến dự án… Để làm rõ những cáo buộc của ông Tâm, PV Tiền Phong đã liên hệ làm việc với ông Tâm, nhưng ông từ chối với lí do “nghỉ phép”.
Trái với ông Tâm, ông Nguyễn Đức Chính, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, kiêm Trưởng ban chỉ đạo dự án, đã có một cuộc trao đổi khá cởi mở với PV xung quanh những bất thường liên quan đến gói thầu nói trên. Ông Chính cho rằng, sở dĩ Quảng Trị phải chọn liên danh nhà thầu Tổng Cty xây dựng Giao thông 4 và Việt Ren là do áp lực từ ADB Philippines. Với trách nhiệm là Chủ tịch UBND tỉnh và Trưởng ban chỉ đạo dự án, ông Chính đã nhiều lần phản ứng việc lựa chọn liên danh này bằng các công thư với ADB Philippines, nhưng phía ADB vẫn cương quyết, khiến việc chọn nhà thầu cho gói thầu số 1 kéo dài hơn 1 năm là vậy.
Ông Chính tiết lộ, trước đó tổ chấm thầu đã chọn liên danh Trường Xuân - Sơn Hải, vì hồ sơ của nhà thầu này đáp ứng đầy đủ các tiêu chí mà hồ sơ mời thầu đưa ra. Tuy nhiên, hồ sơ của liên danh này mắc lỗi số học nên bị phía ADB từ chối.
Trả lời câu hỏi của PV, vì sao trước đó Quảng Trị cương quyết không chấp nhận liên danh Tổng Cty xây dựng giao thông 4 và Cty Việt Ren, nhưng sau đó lại thỏa hiệp với ADB để cho liên danh này trúng thầu? Ông Chính đưa ra một công thư của ADB gửi cho Quảng Trị, với yêu cầu, PV chỉ được phép đọc qua chứ không cho sao chụp. Ông Chính nói, “Cứ đọc văn bản này sẽ hiểu vì sao. Đó là câu trả lời”.
Công thư này có đoạn viết: “Đề nghị ông thực hiện đúng theo văn bản mà chúng tôi phản hồi, về việc không chấp nhận kết quả đánh giá lựa chọn liên danh nhà thầu Trường Xuân - Sơn Hải… Đề nghị ông khẩn trương thực hiện thư không phản đối của chúng tôi về việc yêu cầu lựa chọn nhà thầu trúng thầu (Tổng 4 và Việt Ren .PV) với gói thầu nói trên… Nếu các ông cứ giằng co kéo dài đến hết ngày 22/12/2016 mà vẫn không thực hiện, buộc chúng tôi phải thông báo hủy vốn vay của gói thầu tiểu dự án đường giao thông Lao Bảo. Xin vui lòng lưu ý rằng, đây là thông báo lần cuối, liên quan đến gói thầu này. Chúng tôi xin khẳng định rằng, sẽ không phản hồi thêm lần nào nữa về nội dung gói thầu tiểu dự án giao thông Lao Bảo. Mong ông hiểu vấn đề!”
Theo ông Chính, đây là gói thầu quốc tế, Quảng Trị đã bảo vệ quan điểm nhưng không được. ADB quyết định mọi vấn đề, UBND tỉnh Quảng Trị không đủ thẩm quyền xử lí. Họ yêu cầu lựa chọn liên danh Tổng 4 và Việt Ren dù còn thiếu điều kiện thì họ vẫn chấp nhận. “Khi họ đưa ra quyết định thế này thì mình không thể phản kháng lại họ được. Trong lúc đó vì lợi ích của địa phương nên không thể từ chối nguồn vay. Nếu mình không nhận gói thầu này thì quan hệ với ADB sẽ xấu đi, nên mình phải làm theo ý họ sắp xếp… Đó là lời khuyên của nhiều người” – ông Chính chia sẻ.
Ông chính cho biết thêm, cho đến thời điểm này gói thầu đã được ký hợp đồng, khởi công nên khó có thể thay đổi. Nếu có thay đổi, hay hủy thầu chỉ có thể từ phía ADB. “Theo mình bây giờ tất cả mọi việc nó đã như thế này rồi, liệu để đạt được một lợi ích gì đó, có thể là một sự công bằng chăng? Trên thực tế mọi việc đã diễn ra rồi, đã ký hợp đồng khởi công rồi, nếu mình làm một cái gì đó thì nó lại tiếp tục tác động đến cái sau sẽ vô cùng khó khăn” – quan điểm của ông Chính, khi PV nói sẽ chủ động làm rõ vấn đề này với ADB.
 |
Ông Nguyễn Đức Chính, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị trao đổi với PV liên quan đến những bất thường gói thầu gần 300 tỷ.
Ngày 13/3, sau cuộc gặp với ông Nguyễn Đức Chính, ông Trần Đức Tâm cũng đã sắp xếp một cuộc gặp với PV để làm rõ một số vấn đề. Ông Tâm nói rằng, ông không hề né tránh báo chí, mà thực tế là ông đang chữa bệnh ở bệnh viện Tung ương Huế. Mọi vấn đề ông giao lại chỗ ông Lê Đức Hoàng (Điều phối viên dự án) cung cấp tài liệu và phát ngôn với báo chí.
Tại cuộc gặp này, có mặt nhiều chuyên viên phụ trách các mảng của Dự án, ông Tâm đã công khai xin lỗi vì đã vội vàng khi ký công văn phản đối các bài báo. Theo ông Tâm, thì giữa Quảng Trị và ADB đã có giai đoạn rất căng trong việc lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên cho đến nay, phía Quảng Trị vẫn chưa gửi công văn lên Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng như Tổng Giám đốc ADB để phản ánh việc này, theo như công bố trong công thư của ông Tâm gửi cho Giám đốc quản lí dự án của ADB. Ông Tâm cũng cho biết thêm, đã cho thôi nhiệm vụ phát ngôn dự án của ông Lê Đức Hoàng, “vì tình trạng không cung cấp thông tin kéo dài”.
Chuyên gia vốn ODA nói gì?
Một chuyên viên có hơn 10 năm kinh nghiệm làm việc trong các Dự án ODA (vốn vay nước ngoài), cho rằng: Việc ADB cương quyết bảo vệ cho liên danh nhà thầu Tổng 4 và Việt Ren có gì đó bất thường, không phù hợp với pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế.
Thực tế, ở mỗi gói vay đều có Hiệp định giữa Chính phủ Việt Nam và bên cho vay. Hiệp định này quy định rõ trách nhiệm của các bên. Ngoài ra còn có thêm các hướng dẫn, một dạng văn bản phụ, cụ thể hóa những điểm mà Hiệp định chỉ nói khái quát, nêu lên phương thức và các biện pháp thi hành.
Cụ thể ở gói thầu xây dựng giao thông đô thị Lao Bảo (Quảng Trị), Hồ sơ mời thầu sẽ dựa trên Hiệp định vay vốn và các hướng dẫn mua sắm của ADB và chắc chắn đã được ADB phê duyệt, bằng thư không phản đối. Hồ sơ mời thầu, về mặt hình thức nó là một dạng đề thi, nhưng về bản chất là một văn bản pháp lí. Chấm thầu là việc soi chiếu các quy định trong hồ sơ mời thầu với hồ sơ dự thầu của các nhà thầu. Việc giằng co trong lựa chọn nhà thầu giữa Quảng Trị và ADB là trường hợp cá biệt, trên thực tế hiếm có những quan điểm khác biệt đến như thế.
Tại mục 1.14, hướng dẫn mua sắm hàng hóa của ADB quy định: “Hành vi gian lận” là bất kỳ hành động trình bày sai sự thật hoặc bỏ qua sự thật, mà cố ý hay vô tình làm sai lệnh, hoặc có chủ ý làm sai lệch một bên liên quan để có lợi về tài chính hoặc lợi ích khác, hoặc để né tránh trách nhiệm”.
Tại Điều 89, Luật Đấu thầu quy định các hành vi bị cấm trong đấu thầu: Gian lận là “Nhà thầu, nhà đầu tư cố ý cung cấp các thông tin không trung thực trong hồ sơ quan tâm, hồ sơ dự sơ tuyển, hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất làm sai lệch kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư”.
