Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 24 thay thế Quyết định 69/2013/QĐ-TTg về cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân với một số điểm thay đổi bám sát hơn các biến động đầu vào của chi phí. Ông có thể cho biết những thay đổi này rõ hơn việc này?
Cũng cần phải nhắc lại là qua thời gian thực hiện từ năm 2013 đến 2016, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Công Thương xem xét, đánh giá việc thực hiện Quyết định 69. Qua kiểm tra, đánh giá việc thực hiện, Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài chính thống nhất bên cạnh những mặt được, Quyết định 69 đã bộc lộ một số tồn tại cần xem xét, thay đổi.
Theo đó, Quyết định số 69 quy định giá bán điện bình quân được xem xét điều chỉnh khi thông số đầu vào biến động, các thông số khác chỉ được xem xét để điều chỉnh giá bán điện bình quân sau khi có báo cáo quyết toán, kiểm toán. Việc điều chỉnh giá bán điện bình quân theo các thông số đầu vào cơ bản trong năm và thông số đầu vào các khâu chưa được tách bạch rõ ràng, dễ gây hiểu nhầm khi thực hiện điều chỉnh giá điện. Việc tách bạch rõ cơ chế điều chỉnh giá bán điện bình quân trong năm và hàng năm tại Quyết định 24 sẽ đảm bảo công khai minh bạch giá điện và yêu cầu quản lý giá điện theo nguyên tắc thị trường.
Trong giai đoạn 2013-2016, hoạt động điện lực có một số thay đổi như việc triển khai thị trường phát điện cạnh tranh từ 1/7/2012 cũng như chính sách khuyến khích phát triển các nguồn năng lượng tái tạo, ban hành qui định về các nhà máy điện cung cấp dịch vụ phụ trợ trong hệ thống. Vì vậy Quyết định thay thế Quyết định 69 cần có thay đổi cho phù hợp với thực tế.
Điểm quan trọng nữa là quy định về ngưỡng điều chỉnh giá điện ở mức tối thiểu 7% được cho là cao, mỗi lần điều chỉnh có tác động lớn đến sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cũng như đời sống sinh hoạt của nhân dân. Mặt khác, việc chỉ điều chỉnh giá bán điện bình quân khi giá điện tăng từ 7% trở lên sẽ không phản ánh kịp thời biến động của các các thông số đầu vào cơ bản trong năm.
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện lực năm 2012 cũng quy định giá bán lẻ điện do đơn vị bán lẻ điện xây dựng. Vì vậy, cũng có nhiều ý kiến đề nghị quy định EVN có thẩm quyền trong điều chỉnh giá điện ở một mức độ nhất định để phù hợp với Luật Điện lực và phù hợp với định hướng điều hành giá điện theo cơ chế thị trường.
Điều khiến người dân luôn băn khoăn chính là việc điều chỉnh giá điện được thực hiện như thế nào trong trường hợp ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô, đến việc thực hiện các mục tiêu kiềm chế lạm phát, tăng trưởng kinh tế, thưa ông?
Theo Quyết định 24, trường hợp giá bán điện bình quân cần điều chỉnh tăng từ 5% đến dưới 10% so với giá bán điện bình quân hiện hành và trong khung giá quy định, Tập đoàn Điện lực Việt Nam được phép điều chỉnh tăng giá bán điện bình quân ở mức tương ứng sau khi báo cáo và được Bộ Công Thương chấp thuận. Bộ Công Thương có trách nhiệm trả lời bằng văn bản để Tập đoàn Điện lực Việt Nam triển khai thực hiện. Sau khi thực hiện điều chỉnh, Tập đoàn Điện lực Việt Nam có trách nhiệm báo cáo Bộ Công Thương, Bộ Tài chính.
Với trường hợp giá bán điện bình quân cần điều chỉnh tăng từ 10% trở lên so với giá bán điện bình quân hiện hành hoặc điều chỉnh ngoài khung giá quy định hoặc ảnh hưởng đến tình hình kinh tế vĩ mô, trên cơ sở hồ sơ phương án giá điện do Tập đoàn Điện lực Việt Nam trình, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính kiểm tra, rà soát và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, cho ý kiến. Trường hợp cần thiết, Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Tài chính báo cáo Ban Chỉ đạo điều hành giá trước khi báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Tại sao trong Quyết định 24, mức tối thiểu điều chỉnh giá bán lẻ điện là 3% trong khi như quy định tại Quyết định số 69/2013/QĐ-TTg để được điều chỉnh giá bán lẻ điện thì chi phí đầu vào phải có biến động từ 7%. Điều này sẽ cho phép ngành điện dễ tăng giá bán hơn?
Việc điều chỉnh nêu trên là để phù hợp với thực thực tế hiện nay, với việc giá nhiên liệu trên thế giới, đặc biệt là giá dầu biến động lớn và tỷ giá ngoại tệ giữa đồng đô la Mỹ và đồng Việt Nam có xu hướng tăng cao thì việc chỉ điều chỉnh giá bán điện bình quân khi giá điện tăng từ 7% trở lên sẽ không phản ánh kịp thời biến động của các các thông số đầu vào cơ bản trong năm. Giá điện không phản ánh chi phí sản xuất kinh doanh gây lỗ cho các đơn vị điện lực và không thu hút đầu tư, từ đó không đáp ứng được nhu cầu phụ tải điện hiện nay (từ 12%-14%).
Ngoài ra, theo Báo cáo kết quả kiểm tra giá thành năm 2015 của Bộ Công Thương, tổng chi phí sản xuất kinh doanh điện năm 2015 của EVN là 234,73 nghìn tỷ đồng. Việc thực hiện điều chỉnh tăng giá điện 7% đồng nghĩa với việc tăng tổng chi phí sản xuất kinh doanh điện ít nhất khoảng 16 nghìn tỷ đồng sẽ khó đạt được sự đồng thuận của người dân trong việc tăng giá điện, gây khó khăn trong việc điều chỉnh giá điện theo giá thị trường. Vì vậy, cần giảm ngưỡng điều chỉnh giá và cho phép EVN quyết định điều chỉnh giá điện trong phạm vi nhất định từ 3% đến dưới 5% so với giá bán điện bình quân hiện hành và trong khung giá quy định để kịp thời phản ánh kịp thời sự biến động của các thông số đầu vào cơ bản.
Một điểm khiến người dân quan tâm nữa chính là việc công khai chi phí sản xuất kinh doanh điện của Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Việc này sẽ được giám sát như thế nào?
Theo quy định tại Quyết định 24, hàng năm, sau khi có báo cáo quyết toán chi phí sản xuất kinh doanh điện, báo cáo tài chính của Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các đơn vị thành viên đã được kiểm toán độc lập, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính kiểm tra chi phí sản xuất kinh doanh điện của năm trước liền kề. Trong quá trình kiểm tra có thể mời Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, các hiệp hội liên quan, các cơ quan quản lý Nhà nước có liên quan tham gia. Bộ Công Thương được mời tư vấn độc lập để thẩm tra báo cáo quyết toán chi phí sản xuất kinh doanh điện, báo cáo tài chính của Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các đơn vị thành viên.
Quyết định 24 cũng quy định rõ thời gian công khai, nội dung kiểm tra cần công khai để các cơ quan quản lý và người dân tham gia theo dõi và giám sát hoạt động sản xuất, kinh doanh của EVN.
Vậy nếu phát hiện có sai sót trong kết quả tính toán giá điện thì việc xử lý như thế nào?
Quyết định 24 cũng quy định nếu phát hiện có sai sót trong kết quả tính toán giá điện, Bộ Công Thương có trách nhiệm yêu cầu Tập đoàn Điện lực Việt Nam dừng điều chỉnh hoặc điều chỉnh lại giá bán điện bình quân.
Trường hợp vi phạm quy định về điều chỉnh, tính toán giá bán điện bình quân theo quy định tại điểm b, điểm c khoản 2 Điều 7 Quyết định 24 thì được xử lý theo quy định pháp luật quy định tại Nghị định số 109/2013/NĐ-CP của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý giá, phí, lệ phí, hóa đơn và Nghị định số 49/2016/NĐ-CP của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 109/2013/NĐ-CP hoặc các văn bản quy phạm pháp luật thay thế (nếu có).
Cảm ơn ông
