“Xem thường lợi ích của Nhà nước”
Nội dung quan trọng được kết luận là chuyện lình xình liên quan đến hai lô đất tại số 80 Lý Thường Kiệt và 22 Phan Bội Châu (quận Hoàn Kiếm - Hà Nội). Hai lô đất này liền kề, ở góc 2 tuyến phố trên, có tổng diện tích gần trọn 1.000 m2, vào diện đắt đỏ nhất Hà Nội.
Sai phạm được chỉ ra: Từ năm 2012, ĐSVN chủ trương dùng quyền thuê lô đất này và tài sản trên đất (khách sạn 5 tầng) để góp vốn với đối tác (Cty Hà Thành, chưa có khả năng, kinh nghiệm trong lĩnh vực kinh doanh khách sạn) để xây dựng khách sạn 4 sao. Chỉ mới xin được chủ trương của Bộ GTVT, Hội đồng thành viên ĐSVN (đứng đầu là ông Trần Ngọc Thành) ra nghị quyết thoái toàn bộ vốn góp cho chính Hà Thành. Giá trị toàn bộ vốn góp của ĐSVN định chuyển nhượng là 47 tỷ đồng; trong khi chứng thư thẩm định giá xác định mức 67,4 tỷ đồng.
Ngay cả chứng thư thẩm định giá của doanh nghiệp được thuê cũng bị nghi ngờ khi xác định lợi thế hợp đồng thuê đất dài hạn ở đây chỉ 67 tỷ đồng (riêng lợi thế về đất là 28 triệu/m2, hợp đồng thuê đất dài 50 năm). Trong khi, giá rao bán đất tại khu vực này hiện lên đến 1 tỷ đồng/m2. Sau khi đi vào hoạt động, 6 tháng cuối năm 2013, doanh nghiệp này lỗ 588 triệu đồng và 9 tháng đầu năm 2014 lỗ 2,5 tỷ đồng.
Theo kết luận của TTCP, bản chất là: ĐSVN kêu gọi đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư để khai thác cơ sở kinh doanh đang quản lý chứ không hẳn là góp vốn với đối tác; Các quy định đấu thầu, đấu giá không được thực hiện. TTCP cũng kết luận, việc thực hiện thủ tục góp vốn trái chủ trương thoái vốn đầu tư ngoài ngành, tái cơ cấu ĐSVN của Chính phủ. “Tổng Công ty ĐSVN đã xem thường lợi ích Nhà nước, của doanh nghiệp, lợi dụng thủ tục góp vốn và thực hiện việc góp vốn trái chủ trương quy định để hợp thức hóa việc chuyển nhượng tài sản không qua đấu giá, đấu thầu” - kết luận nêu về việc quản lý hai lô đất trên.
Thất thoát, lãng phí trăm tỷ vẫn “xử”hành chính?
Sai phạm tại nhiều dự án, kế hoạch đầu tư khác cũng được làm rõ. Đơn cử, ĐSVN mua gần 8.000 thanh ray của Áo với giá “cao bất thường” (từ dùng trong kết luận thanh tra). Cụ thể, giá ray Áo được mua là hơn 34 triệu đồng/tấn. Trong khi đó, ray cùng loại của Nga chỉ có giá hơn 26 triệu/tấn, ray Trung Quốc là hơn 24 triệu đồng/tấn gây thất thoát hàng tỷ đồng.
Cách điều hành của ĐSVN hiện tại vẫn mang dáng dấp của “Bộ đường sắt” chưa được thay đổi. Thể hiện cụ thể là dự án đóng mới 300 đầu máy toa xe. Theo đó, Cty Đầu máy Tư Dương (của Trung Quốc) được lựa chọn là nhà cung cấp thiết bị tổng thành, phụ kiện phục vụ lắp ráp (với giá trị 14,5 triệu USD), nhưng không có kế hoạch đấu thầu.
Từ năm 2010 đến 2013, ĐSVN tiến hành thanh lý số đầu máy toa xe có giá gốc là 106 tỷ đồng, giá thanh lý hơn 25 tỷ đồng. Việc thanh lý không tiến hành đấu thầu mà chỉ định bán cho Cty TNHH Xuất nhập khẩu và thương mại tổng hợp. Khi mua, công ty này trình phương án sử dụng lại trong ngành (để không phải đấu thầu). Sau khi mua được, đơn vị này bán ngay ra ngoài thị trường. Thanh tra kết luận, đây là hành vi đề ra quy định trái thẩm quyền để thanh lý tài sản quy mô lớn, không qua đấu giá của ĐSVN.
Sự lãng phí, thất thoát tài sản Nhà nước được chỉ ra ở dự án đầu tư, lắp ráp hệ thống thông tin. Theo đó, hệ thống cáp thông tin được Bộ Tư lệnh Thông tin bàn giao cho ĐSVN sử dụng (cho thuê 8/12 sợi quang dọc tuyến Bắc - Nam). Tuy nhiên, ĐSVN vẫn quyết đầu tư lắp mới 12 cáp quang treo đoạn Vinh - Nha Trang, vượt 7 lần nhu cầu thực tế.
Ngoài ra, TTCP chỉ ra những sai phạm trong chi cho một số cá nhân học tập tại nước ngoài nhưng không có thư mời, hợp đồng với đối tác. Hiệu quả kinh doanh thấp nhưng lãnh đạo ĐSVN vẫn trích thưởng mỗi năm hàng trăm triệu cho lãnh đạo.
TTCP đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT làm rõ trách nhiệm cá nhân, tập thể, trước hết là Hội đồng thành viên, Ban giám đốc ĐSVN. Về kinh tế, TTCP đề nghị xử lý tổng số tiền hơn 1.300 tỷ đồng (gồm số tiền có sai phạm, hạch toán chưa đúng quy định phải điều chỉnh). Trong đó, số tiền đã xác định có sai phạm là hơn 131 tỷ đồng.
Ông Đoàn Duy Hoạch, Phó Tổng Giám đốc ĐSVN cho biết, ĐSVN sẽ thực hiện nghiêm các kết luận thanh tra. Nói về lý do vì sao sai phạm kéo dài nhưng nội bộ không chủ động xử lý trách nhiệm, ông Hoạch cho biết, vì thời gian vừa qua thanh tra kéo dài nên chưa xử lý. Thứ trưởng GTVT Nguyễn Ngọc Đông (phụ trách lĩnh vực đường sắt) cũng cho hay, đã giao cho các cục, vụ liên quan đề xuất phương án xử lý theo kết luận thanh tra.
