Nhiều sai phạm về đất đai
Ngày 5/7, Bộ NN&PTNT công bố kết luận thanh tra đột xuất (từ tháng 6/2016) việc chấp hành các quy định của pháp luật trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ tại Vinafood2.
Theo đó, về nhượng quyền sử dụng đất và bán tài sản đất, từ năm 2014 đến thời điểm thanh tra, Vinafood 2 đã bán 3 tài sản tài sản trên đất, đồng thời chuyển quyền sử dụng đất (tổng giá trị đã bán gần 115 tỷ đồng) sai với quy định tại Quyết định số 09 (ngày 19/01/2007) của Thủ tướng về sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước.
Cụ thể, lô đất 697 m2 tại ấp Tân Phú 2, xã Tân Thuận Bình, huyện Chợ Gạo, tỉnh Tiền Giang bán 179 triệu đồng; ba cồn nuôi trồng thuỷ sản và tài sản đi kèm tại Cty Nông sản thực phẩm Trà Vinh gần 102 tỷ đồng; căn nhà số 2 Điện Biên Phủ (thành phố Trà Vinh) 12,6 tỷ đồng.
Việc sắp xếp nhà, đất, Vinafood2 đã không báo cáo Bộ NN&PTNT, Bộ Tài chính và UBND các tỉnh, thành phố sở tại là sai với quy định tại Quyết định số 09 của Thủ tướng. Tổng Cty tự tính số tiền chuyển nhượng sau khi trừ các chi phí, số còn lại tạm nộp vào tài khoản của Cục Quản lý công sản (Bộ Tài chính) cũng sai quy định.
Bộ NN&PTNT cũng chỉ rõ, Vinafood2 đã mắc nhiều sai phạm tại dự án khách sạn cao cấp, cao ốc văn phòng và trung tâm thương mại cho thuê ở địa chỉ số 34, 36, 42 đường Chu Mạnh Trinh và 33 Nguyễn Du (Quận 1, TPHCM).
Việc Tổng giám đốc Vinafood2 thỏa thuận, thống nhất với Cty TNHH Thương mại -Quảng cáo-Xây dựng- Địa ốc Việt Hân (viết tắt là Cty Việt Hân) tại biên bản số 07/TCT-VP (ngày 21/9/2015) về đền bù giải phóng mặt bằng đối với 34 hộ dân đang ở trên khu đất thực hiện dự án là sai với nội dung nghị quyết 01 (ngày 5/2/2015) của HĐTV Vinafood2 và các văn bản trước đó của đơn vị này.
Đặc biệt, việc làm trên sai với văn bản mà Bộ NN&PTNT trình Thủ tướng và trái với chỉ đạo của Thủ tướng tại công văn số 1647/TTg-KTN ngày 15/9/2015 về việc thực hiện phương án sắp xếp lại cơ sở nhà, đất tại tại các lô đất nói trên.
Mặt khác, HĐTV Vinafood 2 cũng ban hành nghị quyết số 05 sai chỉ đạo của Bộ NN&PTNT và Thủ tướng. Trong nghị quyết số 05, đã chuyển trách nhiệm chi phí đền bù giải phóng mặt bằng đối với 34 hộ dân nói trên từ Công ty TNHH Hai thành viên Thương mại- Dịch vụ -Xây dựng Việt Hân Sài Gòn (trong đó Công ty Việt Hân chịu 80% và Vinafood2 chịu 20% tỷ lệ góp vốn) sang Vinafood2 chịu trách nhiệm 100%.
Theo thỏa thuận giữa giữa hai bên, số tiền chi cho đền bù nói trên dự kiến là 68 tỷ đồng, lấy từ tài khoản Cục Quản lý công sản (Bộ Tài Chính). Như vậy, nếu thực hiện theo đúng thỏa thuận trên , ngân sách nhà nước bị thất thoát (80%) tương đương với trên 54 tỷ đồng.
Bộ NN&PTNT chỉ ra những sai phạm trong việc thuê, cho thuê vùng nuôi trồng thuỷ sản, nhà máy chế biến của Vinafood2.
Theo đó, Vinafood2 đã giao cho Cty CP Vĩnh Hoàn quản lý, sử dụng Bhà máy chế biến và bảo quản thủy sản, thực phẩm (Tiền Giang) và vùng ao nuôi thủy sản cồn Đông Giang (xã Đông Khánh, thành pố Sa Đéc, Đồng Tháp) từ ngày 1/4/2015 đến ngày 30/8/2016, nhưng không ký hợp đồng thuê khoán và không thu tiền. Đến tháng 6/2016, hai bên mới thỏa thuận để Cty CP Vĩnh Hoàn chi trả một phần chi phí cho Vinafood2 với số tiền gần 5 tỷ đồng.
Trong khi đó, Vinafood2 thuê nhà máy chế biến gạo của Cty CP Vĩnh Hoàn (theo hợp đồng từ tháng 9/2014 đến 31/12/2015) với giá thuê 50 triệu đồng/tháng, nhưng không có kế hoạch sử dụng. Đây là việc làm tùy tiện, không đúng quy định pháp luật về quản lý kinh tế và quy chế quản lý vốn, tài sản của Vinafood2; không công khai, thiếu minh bạch trong quản lý kinh tế.
Liên quan đến các hợp đồng xuất khẩu gạo tập trung, Vinafood2 chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm của thương nhân đầu mối tại Nghị định 109 về kinh doanh xuất khẩu gạo. Trong đó, nhưng sai phạm được chỉ ra là: Không xây dựng phương án dự thầu, đàm phán, ký kết hợp đồng tập trung có hiệu quả; không có phương án (bằng văn bản) triển khai thực hiện ngay sau khi ký hợp đồng; không có văn bản đánh giá về giá gạo xuất khẩu theo hợp đồng tập trung để so sánh với giá gạo xuất khẩu theo hợp đồng thương mại trên thị trường cùng thời điểm để đảm bảo hiệu quả xuất khẩu…
Không thực hiện nghiêm kết luận của Thanh tra chính phủ
Theo Bộ NN&PTNT, sau khi kết luận Thanh tra Chính phủ (tháng 9/2015), Vinafood2 đã ban hành kế hoạch để thực hiện kết luận thanh tra, nhưng không xác định lộ trình, thời gian, phương pháp thực hiện. Kế hoạch cũng không gửi đến Thanh tra Chính phủ và Bộ NN&PTNT theo quy định.
Là "ông lớn" có nhiều độc quyền của ngành lương thực Việt Nam, tuy nhiên, do nhiều sai phạm trong thời gian qua, Vinafood2 trở nên bết bát Mặt khác, Vinafood2 không thực hiện đúng quy chế về tổ chức và hoạt động của HĐTV về trình tự, thủ tục tiến hành xử lý trách nhiệm các Phó Tổng giám đốc công ty; giám đốc các công ty cổ phần; giám đốc công ty hạch toán phụ thuộc theo Kết luận thanh tra.
Vinafood 2 chỉ mới xem xét xử lý trách nhiệm đối với Tổng giám đốc (giám đốc) các công ty cổ phần, không xem xét xử lý người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Tổng Công ty cũng không kiểm tra, đôn đốc việc xem xét xử lý cá nhân, tập thể của các đơn vị theo phân cấp đã có khuyết điểm, tồn tại theo Kết luận thanh tra.
Khi Bộ NN&PTNT thanh tra tại các đơn vị: Cty Lương thực Kiên Giang; Cty Lương thực Bạc Liêu; Cty Lương thực Sóc Trăng; Cty Nông sản thực phẩm Trà Vinh; Cty Lương thực Trà Vinh; Cty Lương thực Tiền Giang; Cty Nông sản thực phẩm Tiền Giang; Cty Lương thực Đồng Tháp, chỉ có Cty Lương thực Trà Vinh triển khai thực hiện kiểm điểm các tập thể, cá nhân có thiếu sót, tồn tại theo kết luận của Thanh tra Chính phủ.
Cty Lương thực Tiền Giang thực hiện xử lý về kinh tế, theo đó đã thu hồi 2,66 tỷ đồng đồng, còn lại các đơn vị chi nhánh trực thuộc chưa triển khai thực hiện kiểm điểm trách nhiệm của các tập thể, cá nhân có sai phạm, khuyết điểm theo kết luận của Thanh tra.
Đến thời điểm kết thúc thanh tra của Bộ NN&PTNT, Vinafood2 chưa chưa thu hồi số tiền trên 6,1 tỷ đồng đồng do Hiệp hội Lương thực Việt Nam thu phí ủy thác xuất khẩu và gần 218 triệu đồng do nghiệm thu sai so với thực tế gói thầu san nền tại dự án chợ chuyên kinh doanh lúa gạo Thốt Nốt.
Liên quan đến tình hình hoạt động kinh doanh của Vinafood 2, Kết quả thanh tra của Bộ NN&PTNT cho thấy: Năm 2014 công ty mẹ Vinafood2 lỗ trước thuế trên 873 tỷ đồng. Trong đó, 11/15 đơn vị có kết quả kinh doanh lỗ là gần 879 tỷ đồng, chỉ có 4/15 đơn vị kinh doanh lãi trên 5 tỷ đồng.
Đến năm 2015, lợi nhuận sản xuất kinh doanh trước thuế của Vinafood2 gần 156 tỷ đồng, trong đó, tiền thu từ bán tài sản tại khu đất số 34, 36, 42 Chu Mạnh Trinh và 33 Nguyễn Du là trên 121 tỷ đồng. Tuy nhiên, kết quả này chưa bao gồm các khoản trích lập dự phòng theo quy định của nhà nước đối với doanh nghiệp đang trong quá trình cổ phần hóa.
Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh Quý I/2016, Vinafood2 đã có lợi nhuận trước thuế trên 51 tỷ đồng. Các đơn vị phụ thuộc bị lỗ 46 tỷ đồng (11/14 đơn vị lỗ, 3/14 đơn vị có lãi).
Xử lý trách nhiệm người đứng đầu
Bộ NN&PTNT cho biết, những tồn tại, thiếu sót nói trên, chủ yếu trách nhiệm của Chủ tịch HĐTV, Tổng giám đốc, giám đốc các đơn vị thành viên và các đơn vị tham mưu.
Bộ NN&PTNT đã yêu Vinafood2 thực hiện những nội dung trong kết luận thanh tra hồi tháng 9/2015 của Thanh tra Chính phủ; nghiêm túc thực hiện các chỉ đạo của Bộ Tài chính; xây dựng phương án và triển khai củng cố, kiện toàn công tác tổ chức bộ máy và chấn chỉnh công tác cán bộ, nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp của Tổng công ty.
Kiểm điểm và xử lý trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân có những tồn tại, khuyết điểm và sai phạm nêu trên theo đúng quy định của pháp luật và báo cáo về Bộ NN&PTNT trước ngày 15/8/2017 để tổng hợp báo Thủ tướng.
Bộ NN&PTNT cũng yêu cầu Vụ Tổ chức cán bộ của Bộ này trình Bộ trưởng kế hoạch tổ chức, thực hiện kiểm điểm các tập thể, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ có khuyết điểm, sai phạm theo quy định của pháp luật; phương án củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, cán bộ chủ chốt của Tổng Công ty.
