Chỉ là “vận chuyển trái phép”?!
Lý do không khởi tố hình sự đối với vụ trộm cát Cửa Đại được ông Ân lý giải là do quy định của luật đối với các tội khai thác tài nguyên khoáng sản phải đủ 3 điều kiện: Một là khai thác trái phép; Hai là gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng; Ba là khai thác trái phép có tổ chức. Trong khi đối với vụ trộm cát ở Cửa Đại, cát được lấy đi là nằm trong dự án (không phải hút ở khu vực có mỏ) nên không phải là “khai thác trái phép” mà chỉ vi phạm “Vận chuyển trái phép”, do đó áp dụng xử phạt hành chính theo điểm B, khoản 3, điều 34, Nghị định 142/ 2013/NĐ-CP 21/10/2013. Vụ việc cũng chưa gây hậu quả nghiêm trọng, chưa có dấu hiệu tội phạm!
Trước đó, ngày 4/4, tại cuộc họp báo do Văn phòng UBND tỉnh Quảng Nam và lãnh đạo Phòng PC49 Công an chủ trì, đã khẳng định có 5 tàu trộm 4.394 m3 cát từ Cửa Đại đưa ra Đà Nẵng đổ vào công trình lấn biển Khu đô thị quốc tế Đa Phước (do Công ty CP Trung Nam thi công). Các tàu đó là NĐ 3168, NĐ 3169, NĐ 2926, HP 4288, HP 2872, đều thuộc Công ty TNHH Thành Đô (tại Đà Nẵng) - đơn vị ký hợp đồng hút và bơm cát chống sạt lở Cửa Đại với dự án của BQL Đầu tư xây dựng Hội An. Tại thời điểm đó, các tàu này do ông Nguyễn Hữu Thạch (SN 1986, trú 273 Tôn Đức Thắng, phường Hòa Minh, quận Liên Chiểu, Đà Nẵng) - là người của Công ty Thành Đô chịu trách nhiệm điều hành việc hút cát.
Hình thức xử lý được Phòng PC49 đưa ra là sẽ truy thu bằng tiền theo giá trị thị trường đối với khối lượng cát múc trộm trên. Còn với ông Thạch sẽ áp dụng chế tài theo khoản 3 Điều 34 Nghị định 142 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản, mức phạt cao nhất 100 triệu đồng!
“Ông Nguyễn Hữu Thạch là người của Công ty TNHH Thành Đô và được ông Phan Văn Tý - giám đốc Cty này ủy quyền điều hành việc lấy cát có sự thỏa thuận trên giấy tờ về điều kiện pháp lý. Nhưng ông Thạch lợi dụng sơ hở đã điều hành việc lấy cát từ dự án này sang nơi khác” - trung tá Ân khẳng định với PV Tiền Phong. Ông Ân cũng nhấn mạnh, cát được xác định là cát trong dự án, không phải khoáng sản, không nạo vét tận thu. Đây không phải dự án nghiên cứu thăm dò, khai thác tài nguyên nên không áp dụng Điều 172 Bộ luật Hình sự năm 1999.
 |
Biển Cửa Đại sạt lở nghiêm trọng. Ảnh: H.V.
Nhiều vấn đề cần làm rõ
Tuy nhiên, khẳng định của lãnh đạo Phòng Cảnh sát môi trường Quảng Nam cho rằng vi phạm trong vụ trộm cát “khủng” ở Cửa Đại chỉ là hành vi “vận chuyển trái phép” là không thuyết phục. Nghị định 142 áp dụng xử lý hành vi khai thác trái phép cùng một số hành vi khác, chứ không hề đề cập đến hành vi “vận chuyển trái phép”! Nên việc PC49 Công an Quảng Nam áp dụng Nghị định này và cho rằng chỉ là “vận chuyển trái phép” để xử lý hành chính là khiên cưỡng.
Mặt khác, dấu hiệu có tổ chức, có đường dây trong vụ việc này là không khó để nhận ra. Như hợp đồng của Công ty CP Trung Nam thuê Công ty TNHH Tuấn Sinh hút cả triệu mét khối cát từ Cửa Đại trị giá 60 tỷ đồng mà Trung Nam không hề được cấp phép mỏ cát nào tại đây. Chưa kể 2 hợp đồng khác Trung Nam ký với Công ty CP Hoàng Dương Doanh và Công ty TNHH Phạm Tải, số lượng cũng lên tới hàng triệu mét khối.
Đặc biệt, cho dù phía Công ty Trung Nam khẳng định đã dừng việc thực hiện hợp đồng với 3 công ty trên từ ngày 25/2/2017 với lý do “chưa xin được mỏ cát tại Cửa Đại”, nhưng liên tiếp những ngày sau đó công trình này vẫn thản nhiên tiếp nhận cát từ Cửa Đại đổ về. Nguồn tin Tiền Phong nắm được, Công ty CP Trung Nam còn “chia lịch” cho các tàu lấy cát từ Cửa Đại đổ về công trình của mình, luân phiên nhau từ 5 giờ sáng hôm trước đến 5 giờ sáng hôm sau để khỏi bị “chồng chéo”! Trong đó, có nhiều tàu được Công an Quảng Nam khẳng định là đã thực hiện hành vi sai phạm này.
Một diễn biến khác, trả lời báo Tiền Phong, ông Phan Văn Tý – Giám đốc Công ty TNHH Thành Đô khẳng định ông Thạch không hề là người của Thành Đô. Ông cũng không có ủy quyền ủy nhiệm gì cho ông Thạch làm công việc này. Phần việc của ông (hút và bơm 28.300m3) theo hợp đồng với BQL Đầu tư xây dựng Hội An thực hiện chỉ trong 15 ngày đã xong, đã ký kết nghiệm thu từ 23/3/2017. Trong khi đó, việc hút và đổ cát trộm đã diễn ra và bị bắt giữ xử lý từ trước đó, và cả thời gian sau khi đơn vị ông đã xong công việc. Theo ông Tý, việc kết luận vai trò của ông Thạch “nhập chung” với công ty của ông như vậy, không biết nhằm mục đích gì ?
Một câu hỏi nữa đặt ra, đó là nếu ông Thạch hoạt động đơn lẻ một mình, thì sao lại được quyền điều động tàu, và được Đoạn đường thủy nội địa Quảng Nam đóng dấu đỏ? Cụ thể, đó là “Danh sách tàu xin phép vào khu vực Cửa Đại để thi công nạo vét thông luồng đến ngày 14/3/2017”, trong đó có những tàu không hề thuộc 2 dự án đang thực hiện.
Con số 4.394 m3 cát bị hút trộm mà cơ quan điều tra khẳng định, là thấp hơn hàng chục lần so với số liệu cát Cửa Đại thực tế bị “cướp” theo kết quả điều tra của báo chí, căn cứ vào sổ sách, báo cáo và nhật ký công trình kiểm đếm khối lượng cát hút và bơm vào bờ từng ngày.
Rõ ràng, tính chất của vụ việc là rất nghiêm trọng. Khi bãi biển Cửa Đại suốt mấy năm qua đã bị xói lở nghiêm trọng uy hiếp an toàn của thành phố Hội An. Cuối năm 2015, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc (lúc đó đang là Phó Thủ tướng) đã trực tiếp về đây thị sát, chỉ đạo chi ngân sách thực hiện việc cứu Cửa Đại. Thế nhưng một khối lượng cát rất lớn tại đây lại bị câu kết “cướp trắng” để phục vụ cho lợi ích của doanh nghiệp.
Mới đây, ngày 13/2, khi cát Cửa Đại bắt đầu có dấu hiệu bồi trở lại, nhân dịp người dân tổ chức lễ cầu ngư, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Nam - ông Lê Trí Thanh đã ra chính bờ cát này để thắp hương. Không hiểu trước sự việc này, trong đó có phần trách nhiệm của các ban ngành chức năng Quảng Nam, ông Thanh nghĩ gì?
