50 năm lịch sử máy ATM và xu thế giao dịch tiền mặt quay trở lại

Người dân ở Kolkata xếp hàng bên ngoài ngân hàng để gửi tiền và đổi tiền mới 500 và 1.000 ngày 10/11/2016. Ảnh: AFP
Người dân ở Kolkata xếp hàng bên ngoài ngân hàng để gửi tiền và đổi tiền mới 500 và 1.000 ngày 10/11/2016. Ảnh: AFP
TPO - Thanh toán điện tử có thể tăng lên nhưng sự phụ thuộc vào tiền mặt vẫn luôn mạnh mẽ. Xu thế thanh toán tương lai sẽ là "ít tiền mặt" chứ không phải là không sử dụng tiền mặt, theo ông Bhaskar Chakravorti, Đại học Tufts *.

Hôm nay 27/6, máy ATM chính thức bước sang “tuổi 50”. Sự ra đời của máy ATM đã được các nhân viên ngân hàng đánh giá là "cuộc cách mạng cải tiến hiệu quả".

Với sự đổi mới của thanh toán điện tử như thẻ tín dụng và thanh toán điện tử, dịch vụ thanh toán di động, tiền ký quỹ hoạt động ngoài phạm vi của ngân hàng trung ương và các ứng dụng ví điện tử địa phương như PayTm của Ấn Độ và Bangladesh bKash, đã khuyến khích những giao dịch tài chính không tiền mặt trên toàn thế giới.

50 năm lịch sử máy ATM và xu thế giao dịch tiền mặt quay trở lại ảnh 1 Một khách du lịch người Ấn Độ dùng nhận dạng vân tay đầu ngón tay cái để rút tiền từ tài khoản ngân hàng của mình bằng thẻ Nhận dạng  UI của mình ở Hyderabad vào tháng Giêng. (Ảnh: AFP / Noah Seelam)

Sẽ là dễ hiểu khi những mong muốn về việc giao dịch tiền mặt trong trao đổi một số mặt hàng được thay thế bằng các lựa chọn giao dịch điện tử, cụ thể như hình ảnh, âm nhạc và phim ảnh.

Vậy câu hỏi then chốt là, tiền mặt - và các máy rút tiền ATM - liệu sẽ biến mất khỏi các khu phố?

Tiền mặt có thể sẽ trở nên ít phổ biến hơn do chi phí để lưu hành sử dụng tiền mặt cao và nhiều vấn đề phát sinh liên quan. Nhưng tiền mặt sẽ mãi tồn tại trong cuộc sống của chúng ta. Tương lai sẽ là "ít tiền mặt" hơn là không dùng tiền mặt.

Chi phí lưu hành tiền mặt

Năm 2013, khoảng 85% các giao dịch trên thế giới liên quan đến tiền mặt. Tuy nhiên, sự phụ thuộc vào tiền mặt là không đồng đều trên toàn thế giới. Trong khi Singapore, Hà Lan, Pháp, Thụy Điển và Thụy Sĩ nằm trong số các quốc gia ít phụ thuộc vào tiền mặt nhất, thì ở Malaysia, Ả-rập Xê-út, Peru và Ai Cập chỉ có 1% các giao dịch là không dùng tiền mặt. Ngay cả một số nước tiên tiến như Nhật Bản vẫn còn rất phụ thuộc vào tiền mặt.

Mối quan tâm về vấn đề bình đẳng xã hội tạo ra động lực cho các nhà lập pháp thúc đẩy các lựa chọn không dùng tiền mặt.

Benjamin Mazzotta và Bhaskar Chakravorti đã nghiên cứu chi phí tiền mặt ở nhiều quốc gia khác nhau, đặc biệt chú trọng vào Mỹ, Mexico, Ai Cập và Ấn Độ.

Nghiên cứu cho thấy người nghèo và những người ít tiếp cận với các tổ chức cơ quan đoàn thể là những đối tượng phải chịu một khoản chi phí sử dụng tiền mặt không tương xứng.

Ví dụ ở Mỹ, việc sử dụng tiền mặt đã áp dụng một khoản thuế hồi quy đối với người tiêu dùng, điều này có những ảnh hưởng lớn nhất tới những người không có tài khoản tại ngân hàng. Khoản tiền chưa ký quỹ phải trả chi phí cao hơn 4 USD mỗi tháng đối với việc rút tiền mặt so với các dịch vụ tài chính khác của ngân hàng. Các khoản phí như vậy là các chi phí bao gồm các khoản tín dụng cho vay trong ngày và kiểm tra đối chiếu lại số tiền mặt.

50 năm lịch sử máy ATM và xu thế giao dịch tiền mặt quay trở lại ảnh 2 Một bảng quảng cáo hiển thị một mã QR cho Paytm, một công ty ví điện tử, đặt giữa gian hàng rau xanh bên đường ở Mumbai, Ấn Độ ngày 19 tháng 11 năm 2016. Ảnh: REUTERS

Người tiêu dùng nghèo hơn cũng phải mất nhiều thời gian hơn để kiếm tiền. Trung bình, người Mỹ dành 28 phút mỗi tháng để kiếm tiền, nhưng thời gian đó không được phân phối đều. Những người không sử dụng ngân hàng dành khoảng năm phút nữa để đến nơi họ có thể rút được tiền mặt còn những người thất nghiệp mất thêm gần chín phút nữa.

Trong khi đó, các học giả khác đã lập luận về những lợi ích của một xã hội "ít tiền mặt hơn". Ken Rogoff của trường Harvard đã lập luận rằng việc loại bỏ tiền giấy có giá trị cao có thể ngăn chặn việc dùng tiền mặt để thực hiện các hoạt động bất hợp pháp.

Một thế giới không tiền mặt

Việc chủ động sử dụng các hoạt động tài chính cá nhân và công cộng đang phá vỡ sự thống trị của đế chế tiền mặt trên toàn cầu, sự chuyển dịch này ở một số nước thay đổi nhanh hơn nhiều nước khác.

Thụy Điển có thể trở thành quốc gia đầu tiên tiến đến gần mốc là một quốc gia thực sự không dùng tiền mặt. Lịch sử giao dịch điện tử của Thụy Điển qua các ngân hàng đã được quảng bá rộng rãi với các phương án thay thế tiền mặt đã bắt đầu từ những năm 1960, với việc giao dịch trả lương qua thẻ ngân hàng .

Thẻ cũng trở nên phổ biến hơn vào những năm 90, khi các ngân hàng bắt đầu tính phí kiểm tra. Các ứng dụng điện tử của người Thụy Điển phát triển bởi các ngân hàng lớn, được sử dụng rộng rãi hiện nay để chuyển tiền điện tử chiếm gần một nửa dân số. Nhiều doanh nghiệp không khuyến khích sử dụng tiền mặt và các nhà bán lẻ được cho phép từ chối tiền mặt.

Ở một số nước khác, các chính phủ đang thử nghiệm các giải pháp cải tiếngiao dịch điện tử.

50 năm lịch sử máy ATM và xu thế giao dịch tiền mặt quay trở lại ảnh 3 Một ki-ốt ATM của Bank of America đặt trong một bãi đậu xe ở Medford, Massachusetts ở Mỹ hồi tháng 1/2017. Ảnh: REUTERS

Vào năm 2012, Royal Canadian Mint đã phát động dự án MintChip, một dự án gần đây đã được tư nhân hóa. Kế hoạch là để lưu trữ tiền mặt trên chip máy tính, cho phép chuyển tiền giữa các chip thông qua các tin nhắn mật mã.

Ở một số quốc gia, khu vực tư nhân đã dẫn đường, tạo ra các xã hội "ít tiền mặt" hơn những đơn vị khác.

Somali, một trong những nước nghèo nhất trên thế giới, lại đứng đầu trong cuộc cách mạng thanh toán di động qua dịch vụ chuyển tiền điện thoại di động Zaad. Có hơn 30 giao dịch thanh toán di động bình quân một tháng tính trung trên một công dân của Somaliland là con số cao hơn nhiều so với mức trung bình của thế giới là 8.5 giao dịch như vậy trên đầu người một tháng.

Có lẽ sự đột biến mạnh mẽ nhất đối với "ít tiền mặt" đã được thử nghiệm gần đây là ở Ấn Độ. Tháng 11 năm ngoái, chính phủ Ấn Độ đã thực hiện một cuộc đổi tiền với đồng tiền giấy mệnh giá 500 và 1.000 rupi,  vô hiệu hóa 86% số tiền giấy đang lưu hành. Mục đích ban đầu của họ là loại bỏ tham nhũng và hoạt động bất hợp pháp bằng tiền mặt. Tiền giấy mới đã được ban hành, vì vậy người tiêu dùng phải đi đến một ngân hàng và đổi tiền cũ.

Ở một quốc gia gần 90 phần trăm phụ thuộc vào tiền mặt, động thái này đã dẫn tới việc ngưng trệ một số giao dịch của các doanh nghiệp; lương chưa trả, các khoản nợ dài hạn tại các ngân hàng tồn đọng. Người dùng thẻ  giao dịch di động là người chiến thắng,Paytm trở thành đơn vị giao dich điện tử dẫn đầu thị trường vớituyên bố tăng 435% lưu lượng truy cập và tăng 250% trong tổng số giao dịch và giá trị giao dịch.

Tuy nhiên, bất chấp sự gia tăng nhanh chóng trong thanh toán di động, tiền mặt ở Ấn Độ vẫn còn giữ khả năng hồi phục trở lại. Vào tháng ba năm 2017, năm tháng sau cách mạng giao dịch điện tử, tỷ lệ rút tiền mặt thậm chí tăng 0,6 phần trăm cao hơn một năm trước đó.

Tương lai của tiền mặt

Điều gì giải thích khả năng phục hồi của tiền mặt, mặc dù các chi phí liên quan rất cao và bên cạnh đó là một loạt các lựa chọn thay thế tiền mặt rất đa dạng?

Tiền mặt là một công cụ thanh toán duy nhất trong đó mọi người có thể giao dịch, bất kỳ lúc nào, bất kỳ nơi nào, không có bên thứ ba liên quan. Với sự tự do này giao dịch tiền mặt bảo vệ sự riêng tư mạnh mẽ.

Tiền tệ không biết hoặc cũng không quan tâm ai nắm giữ nó hoặc khi nào và ở đâu khi có một giao dịch diễn ra. Mọi người luôn có cảm giác an toàn trong chính suy nghĩ của họ khi họ lưu trữ tiền mặt.

50 năm lịch sử máy ATM và xu thế giao dịch tiền mặt quay trở lại ảnh 4 Việc rút tiền mặt đã giảm khoảng một phần ba trong năm năm qua ở Thụy Điển. Ảnh: AFP

Những bảo mật về sở hữu tài sản này sẽ phát triển khi xã hội của chúng ta trở nên phổ thông với khái niệm về giao dịch điện tử hơn. Tuy nhiên, thói quen cũ và nhận thức mất nhiều thời gian để thay đổi.

Một số thương gia sẽ phản ứng khi họ phải trả thêm chi phí cho thiết bị mới hoặc phí kèm theo các phươngthức thanh toán khi giao dịch thay thế tiền mặt. Tiền mặt cũng được coi là tiện lợi và linh hoạt và đáng tin hơn các giao dịch kỹ thuật số bởi luôn tiềm ẩn rủi ro về việc lừa đảo và gian lận điện tử.

“Dẫu vậy, bất kể chúng ta ở đâu trên thế giới, chúng ta hãy cứ kỷ niệm một nửa thế kỷ của sự ra đời dịch vụ của ATM, còn thực tế sự kết nối của con người với tiền mặt sẽ rất khó để phá vỡ. Mặc dù tiền mặt có thể trở nên ít phổ biến, nhưng hãy yên tâm rằng sẽ luôn luôn có ai đó ngăn bạn trên đường yêu cầu hướng dẫn đến máy ATM gần nhất”, ông Bhaskar Chakravorti kết luận.

* Bhaskar Chakravorti là Hiệu phó cao cấp của Trường Đại học Kinh doanh và Tài chính Quốc tế The Fletcher tại Đại học Tufts. Bài bình luận này lần đầu tiên xuất hiện trong cuốn Cuộc hội thoại.
Theo Theo ChannelNewsAsia
MỚI - NÓNG
Hà Nội đón mưa vừa mưa to ngắn ngày
Hà Nội đón mưa vừa mưa to ngắn ngày
TPO - Diễn biến khí tượng từ 19/3, không khí lạnh đã ảnh hưởng trực tiếp đến khu vực Đông Bắc Bộ và Hà Nội. Trong 24 đến 48 giờ tới, các chuyên gia khí tượng nhận định khu vực Thủ đô tiếp tục có nền nhiệt giảm, trời rét, kèm theo đó cục bộ có mưa vừa đến mưa to.