Các bộ trưởng nói rằng, những hành động đơn phương, bất hợp pháp làm suy giảm lòng tin, gia tăng căng thẳng, đe dọa hòa bình, ổn định và an ninh khu vực.
Tham gia Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 48 (AMM-48) tại Kuala Lumpur, các bộ trưởng cũng nhất trí cần tăng cường đoàn kết, trách nhiệm và vai trò của ASEAN trong việc xử lý vấn đề biển Đông cũng như các vấn đề liên quan hòa bình, ổn định, an ninh và phát triển ở khu vực.
Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đề nghị ASEAN phát huy tinh thần chủ động, trách nhiệm, tăng cường đoàn kết và vai trò chủ đạo của Hiệp hội, thúc đẩy các bên tuân thủ những nguyên tắc chung đã được nhất trí, nhất là các nguyên tắc về kiềm chế, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình trên cơ sở luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982. Đồng thời thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông, nhất là Điều 5 và đi vào thảo luận thực chất để sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông.
Về xây dựng Cộng đồng ASEAN, các bộ trưởng khẳng định quyết tâm hoàn thành các biện pháp còn lại để bảo đảm hình thành Cộng đồng ASEAN vào cuối năm 2015. Các bộ trưởng nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục nỗ lực, ở cả cấp khu vực và quốc gia để thực hiện các kế hoạch đề ra, kể cả về kết nối và thu hẹp khoảng cách phát triển; cải tiến, nâng cao hiệu quả hoạt động của ASEAN; tăng cường tuyên truyền về ASEAN. Các bộ trưởng nhất trí cần khẩn trương xây dựng Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN sau 2015 có chất lượng để trình Hội nghị Cấp cao ASEAN 27 (diễn ra tháng 11) thông qua.
Trung Quốc sẽ chịu sức ép dồn dập
Trước thềm Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) diễn ra vào ngày mai, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị vẫn không đưa ra tín hiệu thỏa hiệp nào về vấn đề biển Đông.
Trong chặng dừng chân tại Singapore hôm 4/8, ông Vương Nghị cho rằng, không nên nêu vấn đề tranh chấp ở biển Đông tại các hội nghị, và rằng Trung Quốc sẽ vẫn tiếp tục các hoạt động cải tạo, bồi đắp trên biển.
“Trung Quốc không bao giờ tin rằng một diễn đàn đa phương là nơi thích hợp để thảo luận các tranh chấp song phương cụ thể”, Reuters dẫn lời Bộ trưởng Vương Nghị nói trước khi lên đường sang Malaysia. Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc cũng nói rằng, những nỗ lực nhằm đưa vấn đề biển Đông ra bàn là “phản tác dụng” và “làm gia tăng đối đầu”.
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ và ASEAN khẳng định, vấn đề biển Đông sẽ được nêu ra tại các hội nghị liên quan diễn ra trong tuần này ở Malaysia.
Trong bài phát biểu khai mạc AMM-48, Ngoại trưởng Malaysia Anifah Aman nhận định: “ASEAN có thể và cần đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện một giải pháp hòa giải” trên biển Đông.
Ông nói: “Chúng ta phải giải quyết vấn đề này một cách hòa bình và hợp tác. Chúng ta đã có một khởi đầu tích cực nhưng vẫn cần làm thêm nữa”.
Các nước ASEAN và Mỹ liên lục kêu gọi Trung Quốc ngừng bồi đắp, xây đảo nhân tạo trên biển Đông, nhưng Bắc Kinh vẫn phớt lờ. Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) tại Washington vừa thông báo, Bắc Kinh có thể đang chuẩn bị xây dựng đường băng thứ hai trên một đảo nhân tạo.
Bên lề AMM-48, Ngoại trưởng Philippines Albert del Rosario cho biết, Manila đang kiểm tra các báo cáo về việc Trung Quốc sắp xây thêm đường băng mới. Ông Rosario tuyên bố: “Philippines sẽ ủng hộ đầy đủ và sẽ chủ động thúc đẩy lời kêu gọi của Mỹ về “3 dừng”: dừng bồi đắp, dừng xây dựng và dừng các hành động hiếu chiến có thể làm tăng căng thẳng”, Channel News Asia dẫn lời ông Rosario trong một thông báo.
Tại các hội nghị ở Malayisa, Úc cũng sẽ nêu quan ngại về tình trạng căng thẳng gia tăng ở biển Đông, AP dẫn thông báo của Ngoại trưởng Úc Julie Bishop. Tại Washington, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Mark Toner nói rằng, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry sẽ bàn với Malaysia về các vấn đề lãnh thổ.
“Đây là diễn đàn để nêu và thảo luận các vấn đề an ninh quan trọng”, ông Toner nói với báo giới. Mỹ coi một hành động là “gây hấn” nếu “làm gia tăng đáng kể kích thước hoặc chức năng các thực thể tranh chấp, hoặc để quân sự hóa chúng”, AP dẫn lời ông Toner.
Việt Nam, Campuchia nhất trí hợp tác chặt chẽ quản lý biên giới
Tại cuộc gặp với Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác quốc tế Campuchia Hor Namhong bên lề AMM-48, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh đề nghị hai bên tìm kiếm giải pháp cho các vấn đề tồn đọng để sớm hoàn thành công tác phân giới cắm mốc biên giới đất liền như nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai nước đã đạt được hồi tháng 3.
Phó Thủ tướng Hor Namhong nhất trí với các đề xuất của Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh, nhất trí hai bên cần phối hợp và hợp tác chặt chẽ trong quản lý vấn đề biên giới, không để vấn đề này ảnh hưởng tổng thể quan hệ hợp tác truyền thống tốt đẹp giữa hai nước, Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết.
