Khép lại một năm đầy ắp các sự kiện dồn dập và sôi động, liên kết ASEAN và quan hệ giữa ASEAN với các đối tác lớn đã chuyển sang thời kỳ hành động cụ thể và lên tầm cao mới theo hướng toàn diện và thực chất hơn. Đồng thời khẳng định được vai trò trung tâm của ASEAN trong một cấu trúc khu vực đang định hình, qua đó tạo đà mạnh mẽ cho ASEAN hướng tới mục tiêu hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015.
 |
Tiến trình EAS phát triển năng động với dấu ấn quan trọng là quyết định mở rộng EAS cho Nga và Mỹ tham gia từ năm 2011. ASEAN lập thêm khuôn khổ ADMM+, có nhiều đóng góp tích cực tại các diễn đàn như APEC, ASEAM, G-20 và Liên Hợp Quốc…
Dư luận quốc tế đánh giá nhiệm kỳ Chủ tịch ASEAN-2010 của Việt Nam thành công tốt đẹp, ghi dấu ấn Việt Nam rất rõ nét trong khu vực và trên trường quốc tế.
2. Khủng hoảng nợ lan rộng tại Châu Âu
Năm 2010 chứng kiến sự vỡ nợ và sụp đổ của hai nền kinh tế Hy Lạp và Ireland, vốn từng được coi là những hình mẫu tăng trưởng của châu Âu. Một số nền kinh tế khác như Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Ý… đứng trước nguy cơ phá sản do nợ công ở mức báo động.
 |
Tình trạng khủng hoảng nợ công tại châu Âu đặt khu vực sử dụng đồng euro và Liên minh châu Âu trước những thách thức nghiêm trọng, tác động tiêu cực tới kinh tế thế giới giai đoạn hậu khủng hoảng tài chính. Trong khi đó, nỗi lo sợ vỡ nợ “kiểu đôminô” loang nhanh ra hầu khắp các khu vực.
Khủng hoảng nợ tại châu Âu cũng làm thức tỉnh toàn thế giới về nhu cầu duy trì tính ổn định kinh tế vĩ mô và tăng cường thắt chặt hoạt động tài khóa để giảm bớt nợ công không thật cần thiết cho nhu cầu tăng trưởng bền vững.
3. Mỹ rút quân tham chiến khỏi Iraq
Ngày 31 - 8, Tổng thống Mỹ Barack Obama tuyên bố kết thúc sứ mệnh chiến đấu của Mỹ tại Iraq. Việc Mỹ rút lực lượng chiến đấu và để lại 50.000 quân ở quốc gia vùng Vịnh này được coi là cuộc rút quân lịch sử đối với lính Mỹ kể từ sau Đại chiến thế giới lần thứ II.
Giới phân tích chính trị cho rằng,động thái của chính quyền Tổng thống Obama là “nhất cử lưỡng tiện”, vừa thực hiện lời hứa chấm dứt cuộc chiến tại Iraq với cử tri, vừa tránh cho Washington “sa lầy” vào một trong những cuộc chiến “hao người tốn của” nhất lịch sử nước Mỹ.
 |
Đối với người Mỹ, cuộc chiến này có thể đang dần khép lại, nhưng với người dân Irắc, bóng đen chiến tranh vẫn chưa dứt. Bảy năm sau khi Mỹ đưa quân vào Iraq và lật đổ chế độ Saddam Hussein, Iraq vẫn chưa thành lập được chính phủ ổn định, người dân vẫn sống nghèo đói trong khi bạo lực tiếp tục gia tăng.
4. Đảng Dân chủ mất quyền kiểm soát Hạ viện Mỹ
Cuộc bầu cử Quốc hội Mỹ giữa nhiệm kỳ ngày 2-11 mang lại thay đổi lớn trên chính trường Mỹ. Ðảng Cộng hòa đối lập giành được 240 ghế tại Hạ viện, vượt quá số 218 ghế cần thiết để nắm quyền đa số.
Thất bại - mất quyền kiểm soát Hạ viện của Đảng Dân chủ cầm quyền - khiến chính quyền Tổng thống Mỹ Barack Obama đứng trước khó khăn chồng chất.
 |
Các nhà quan sát cho rằng, nửa nhiệm kỳ còn lại của ông Obama sẽ là giai đoạn “giằng co” trong tiến trình lập pháp Mỹ, là sự xáo trộn trong các chương trình nghị sự, cả đối nội lẫn đối ngoại.
Trong lúc đó, nền kinh tế số một thế giới Mỹ vẫn khó nhọc phục hồi với mức độ tăng trưởng chỉ khoảng 2%, tỷ lệ thất nghiệp cao ngất ngưởng hơn 9%, thâm hụt ngân sách ở mức kỷ lục (gần 1.300 tỷ USD trong tài khóa 2010) và nợ công chồng chất (hơn 13.000 tỷ USD). Kinh tế suy giảm đồng nghĩa với việc vị thế của Mỹ trên trường quốc tế bị “sứt mẻ” phần nào.
5. Căng thẳng leo thang trên Bán đảo Triều Tiên
Năm 2010, Bán đảo Triều Tiên một lần nữa trở thành điểm nóng của thế giới sau vụ chìm tàu chiến Cheonan của Hàn Quốc trên biển Hoàng Hải vào cuối tháng ba khiến 46 thủy thủ thiệt mạng và vụ đấu pháo giữa hai miền Triều Tiên hôm 23-11 làm 2 binh sĩ Hàn Quốc thiệt mạng trên đảo Yeonpyeong.
 |
Bình Nhưỡng và Seoul liên tiếp cáo buộc lẫn nhau, đồng thời đe doạ dùng vũ lực để giải quyết vấn đề. Trong khi đó, Hàn Quốc,Mỹ, Nhật Bản tiến hành các cuộc tập trận hải quân chung quy mô lớn.
Cộng đồng quốc tế đã phải lên tiếng kêu gọi các bên liên quan kiềm chế, cư xử bình tĩnh. Các nỗ lực ngoại giao cũng được tăng cường nhằm làm dịu căng thẳng trên Bán đảo Triều Tiên.
6. Thiên tai, tai nạn hoành hành
Hàng trăm nghìn người đã thiệt mạng, thiệt hại kinh tế lên tới hàng chục tỷ USD sau trận động đất ở Haiti (tháng 1), trận sóng thần ở Indonesia (tháng 10), rơi máy bay Ba Lan, núi lửa phun trào ở Iceland và Indonesia, vụ giẫm đạp trong lễ hội tại Campuchia và Đức, thảm họa tràn dầu trên Vịnh Mêhicô, các đợt bão lũ tồi tệ tại Pakistan và nhiều quốc gia khác…
 |
Trong một năm có nhiều vụ việc tang thương, chiến dịch giải cứu thành công 33 thợ mỏ mắc kẹt 69 ngày trong hầm sâu của Chile đã được truyền thông thế giới coi là “một kỳ tích”. Cả thế giới vỡ òa trong nụ cười và nước mắt hạnh phúc khi toàn bộ thợ mỏ được cứu sống an toàn. Đây là bằng chứng về tinh thần dũng cảm, đoàn kết, sức chịu đựng của con người trong khó khăn hoạn nạn.
7. WikiLeaks gây chấn động thế giới
Julian Assange cùng trang web WikiLeaks do ông ta sáng lập đã trở thành một trong những “từ khóa” được tìm kiếm nhiều nhất trên mạng năm 2010 sau khi tung ra hàng ngàn trang tài liệu mật phơi bày góc khuất cuộc chiến tranh do Mỹ phát động tại Iraq, Afghanistan cũng như “thâm cung bí sử” ngành ngoại giao Mỹ.
 |
Trong khi nhiều tờ báo hàng đầu thế giới ví von sự kiện này có sức huỷ diệt như vụ khủng bố 11/9, còn đó câu hỏi: ai đứng đằng sau những thông tin được rò rỉ của WikiLeaks? Ai được hưởng lợi nhất từ sự nghi kị, chia rẻ giữa các nước sau khi những nội dung “nhạy cảm” trên WikiLeaks lan tràn?
8. Phe “áo đỏ” biểu tình rầm rộ tại Thái Lan
Kể từ trung tuần tháng ba, Thái Lan chứng kiến tình trạng bạo lực phe phái nghiêm trọng nhất trong vòng 18 năm qua. Phe “áo đỏ” do Mặt trận thống nhất dân chủ chống độc tài (UDD) đứng đầu tiến hành các cuộc biểu tình quy mô lớn ở thủ đô Bangkok để đòi chính phủ của Thủ tướng Abhisit giải tán Quốc hội và tổ chức bầu cử sớm.
 |
Chính phủ từ chối yêu sách này và biểu tình đã chuyển thành “làn sóng” bạo lực đẫm máu, khiến hàng chục người thiệt mạng, hàng trăm người bị thương trong tháng 4 và tháng 5. Chính quyền buộc phải ban bố tình trạng khẩn cấp tại thủ đô Bangkok và nhiều tỉnh thành khác.
Bế tắc chính trị cùng tình trạng hỗn loạn tác động lớn đến nền kinh tế Thái Lan và cuộc sống của thường nhật của người dân nước này.
9. World Cup lần đầu đến châu Phi
Lần đầu tiên, World Cup đến với châu Phi. Nước chủ nhà World Cup 2010 Nam Phi cùng 32 đội tuyển quốc gia đã mang tới cho người hâm mộ một lễ hội bóng đá lớn nhất hành tinh với đầy cung bậc thăng trầm của cảm xúc: niềm vui chiến thắng, nước mắt thất bại cùng những phút giây nghẹt thở.
 |
Kỳ World Cup lần này ghi nhận nhiều điều thú vị: Tây Ban Nha lần đầu đăng quang chức vô địch; tiếng kèn vuvuzela đinh tai nhức óc là “điểm nhấn” bản sắc châu Phi; trái bóng Jabulani gây khó cho tuyển thủ…
Trong lúc những cái tên như Cristiano Ronaldo, Kaka, Messi và Rooney gây thất vọng, bạch tuộc Paul nổi lên như một “siêu sao tiên tri” bởi những dự đoán chính xác kết quả nhiều trận đấu tại World Cup 2010.
10. Hội nghị Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu tại Cancun thắp lên hy vọng
Hội nghị Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu tại Cancun, Mehico đạt được thỏa thuận mang tính thỏa hiệp, nhằm cứu vãn tiến trình thương lượng cho một văn kiện thay thế Nghị định thư Kyoto về cắt giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính sẽ hết hiệu lực năm 2012.
Đại diện 194 nước trên thế giới nhất trí thành lập “Quỹ Khí hậu Xanh” trị giá 100 tỷ USD để giúp đỡ tài chính cho các nước đang phát triẻn nhằm đối phó với tình trạng biến đổi khí hậu.
 |
Các nước cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải thực hiện cắt giảm mạnh lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, kêu gọi các nước lớn cắt giảm từ 25 - 40% lượng khí thải cácbon vào năm 2020, áp dụng cơ chế kiểm tra các hoạt động của các nước nhằm cắt giảm khí thải, cơ chế bảo vệ tài nguyên rừng…
Mặc dù không quyết định được tương lai của Nghị định thư Kyoto tại Hội nghị lần này song Hội nghị vẫn được đánh giá thành công bởi các nước đã phần nào thu hẹp bất đồng, nhất trí không từ bỏ các vòng đàm phán về BĐKH tưởng chừng đổ vỡ sau thất bại taị Copenhagen cuối năm ngoái.
Võ Giang tổng hợp
