Phim “Chúng tôi từng là lính” xuyên tạc sự thật

Joe Galloway tại Hà Nội 4/2005

Nhiều phóng viên nước ngoài có mặt trong chiến tranh Việt Nam, nhưng Joe Galloway là một nhân vật đặc biệt. Ông là phóng viên duy nhất trong trận Ia-Đrăng (Plei Ku) nổi tiếng vào tháng 11/1965.

Ia-Đrăng được xem là cuộc đụng độ quy mô lớn đầu tiên giữa quân đội Mỹ và lực lượng chính quy của Quân giải phóng.

Tướng Mỹ 3 sao Hal. G. Moore - Chỉ huy quân Mỹ trong trận Ia-Đrăng và Galloway là đồng tác giả cuốn sách nổi tiếng “Chúng tôi từng là lính..” đã được Hollywood dựng thành bộ phim cùng tên.

Theo Galloway, giữa cuốn sách mà ông là đồng tác giả với bộ phim, dù cùng một câu chuyện nhưng có nội dung khác nhau. Để hoàn thành cuốn sách với phương châm sự thật lịch sử phải đặt lên hàng đầu, Galloway và tướng Mỹ 3 sao H. Moore đã trở lại Việt Nam vào các năm 1991, 1993 để gặp cố Trung tướng Nguyễn Hữu An - người chỉ huy trận Ia-Đrăng, cùng một số cựu binh từng trực tiếp tham dự trận này.

Những cuộc gặp gỡ nhiều năm sau chiến tranh đã giúp họ hiểu nhau hơn và có thể nói ra một phần sự thật về trận đụng độ nổi tiếng trên. Vì thế, Galloway khẳng định cuốn sách đã phản ánh đúng sự thật, nhưng khi lên phim mọi chuyện thay đổi.

Tướng Moore và Galloway được mời làm cố vấn cho bộ phim nhưng thực ra những cảnh phim họ được xem rất ít. Mỗi khi phát hiện ra những cảnh sai với sự thật, tướng Moore và Galloway đều nói với đạo diễn, nhưng mọi chuyện sau đó họ không phải là người quyết định. Tướng Moore và Galloway đã nổi giận khi xem phim và ngay sau đó đã lớn tiếng chỉ trích các nhà làm phim.

Theo ông, Hollywood đã “phim ảnh hoá” tới hơn 80% sự thật để thu được lợi nhuận cao, trong khi thông thường chỉ được phép dưới 20%. Theo Galloway, trong trận chiến kéo dài 4 ngày (14-17/11/1965) tại thung lũng Ia-Đrăng, tổng cộng có 234 lính Mỹ tử trận, khoảng 250 người bị thương và là trận chiến đẫm máu, gây thương vong rất cao cho lính Mỹ trong chiến tranh Việt Nam.

Theo trí nhớ của Galloway, có 6 chiến sĩ của Quân giải phóng bị bắt, nhưng sau trốn thoát được. Theo những tài liệu mà Galloway thu thập được, nếu tính trên toàn chiến dịch Plây-me của Quân giải phóng (19/10 đến 26/11/1965), con số lính Mỹ thương vong cao hơn nhiều.

Tạm ngừng câu chuyện về trận chiến Ia-Đrăng, Galloway tâm sự rằng với 4 lần tới chiến trường Việt Nam và tổng thời gian phục vụ tại đây hơn 2 năm rưỡi, ông có cả một kho tàng những câu chuyện chiến tranh, nhưng sẽ rất buồn khi phải nhắc lại. Tướng Moore từng nói với Galloway rằng ông không bao giờ quên được trận Ia-Đrăng. Trở lại Việt Nam vào dịp 30 năm giải phóng Miền Nam, Galloway khẳng định với phóng viên báo Tiền Phong: "Tôi luôn viết sự thật về chiến tranh Việt Nam".

Và Galloway cũng vậy. Lúc đó ông 23 tuổi, đã có 4 năm kinh nghiệm trong nghề báo. Trách nhiệm của người cầm bút đã đẩy lùi sự sợ hãi. Cảnh những người lính chĩa súng vào nhau, xác chết, người bị thương rên rỉ...trong trận Ia-Đrăng và nhiều trận chiến khác trong chiến tranh Việt Nam là một phần ký ức buồn của ông.

Là thành viên trong ban cố vấn của Quỹ Tưởng niệm cựu chiến binh Mỹ, Galloway nói rằng chiến tranh Việt Nam vẫn chưa chấm dứt với người dân Mỹ, đặc biệt là các cựu chiến binh. Galloway trực tiếp chứng kiến các cựu binh và con cái họ phải hứng chịu những căn bệnh nan y có nguyên nhân từ chính chất độc da cam mà quân đội Mỹ đã rải xuống miền Nam Việt Nam.