Cháy vở
Chiều 12 tháng Giêng tức 8/2 hội phết cũng có trận tranh cướp phết, ngay sau khi đoàn kiểm tra của Bộ VHTTDL rời khỏi cũng không theo kịch bản. Nhưng ngày chính hội phết 13 tháng Giêng mới đông đúc. Các cụ thực hành loạt nghi lễ dâng hương, tế trong đền trước khi rước ba quả phết và ba quả chúi ra cánh đồng cho dân làng tranh lộc. Gần 3 rưỡi chiều làng mới chính thức vào hội khi hàng nghìn người vây kín cánh đồng. Tâm điểm là đám đông thắt đai xanh, đai đỏ được phân chia thành hai đội cướp phết.
“Năm nay cướp chẳng vui gì cả”, chị Hoa dắt hai đứa con vừa ngồi vào quán nước ven đê nói với chị chủ quán. Chẳng là lúc đó mới hơn một giờ chiều, vẫn thưa người qua lại, chị này lo BTC không cho đông người cướp như mọi năm. Chưa đầy tiếng sau dòng người ùn ùn đổ về chật kín con đường đê và các con đường đất xung quanh, thậm chí trẻ già lớn bé nhảy qua hàng rào, vượt qua con đường tắt cạnh ao để tiến sát dải phân cách bãi phết.
“Phết ra rồi” đám người xem hội đứng trên đường cách bãi phết mấy chục mét hô to. Đám người bảo vệ ông tiên chỉ rước lọng vàng đem theo quả phết ra bãi, lực lượng này không kém phần vất vả để ngăn đám đông lăn xả vào ông tiên chỉ. Quả phết được tung ra đám đông và nhanh chóng bị chìm nghỉm trong đám đông ken dày đặc. Ban đầu chỉ khoảng trăm thanh niên như phân công của BTC, ít phút sau cả mấy trăm người lao vào cốt mong chạm tay vào quả phết to bằng chiếc bát con. Khoảng một trăm người mặc sắc phục an ninh sao cản được đám đông đến nghìn người, toàn thanh niên trai tráng. Vỡ trận là đương nhiên.
Dọc đường vào đền, một chị nói với người bên cạnh chắc thửa ruộng chẳng cần bừa vì thế nào cũng bị quần nát. Đám cướp phết dưới ruộng quần nhau đến bê bết đất, thế nào cũng có vài người nhoi lên bằng cách đè đầu cưỡi cổ người khác. Trên đường người đi xem, cổ vũ tựa các bình luận viên của một trận cầu. Người đàn ông trung niên ở bên kia sông khoe năm nào cũng xem cướp phết, tỏ ra có kinh nghiệm. Ông nhảy xuống ruộng phía dưới lôi cổ thằng con lên, vì “kiểu gì chúng nó cũng kéo lên đây, cẩn thận đẻ con lành thành con què bây giờ”. Đúng lời tiên tri, quả phết cuối cùng kéo cả đám đông vượt rào và lao xuống mương nước đầy bèo theo hiệu ứng domino.
Sự chuyển hướng của nhóm cướp phết khiến đám người xem hội phía trên được phen hú vía. Hai bà cháu bị đám đông chồm lên xô ngã dúi dụi, nhanh chóng rời khỏi đám đông. Bàn ghế của mấy quán ven đê bị giẫm nát, bẹp hàng là chuyện thường. Quả phết bị đẩy vượt đê về phía bờ sông. Trước cảnh hỗn loạn này nhiều người dân cảnh báo một số người lơ ngơ xem hội lần đầu “liệu liệu né để giữ thân”.
Gặp người giữ 27 quả phết
“Trước kia hội chỉ dành cho người trong làng nên chỉ đạo rất dễ, dù tranh phết nhưng cũng không xảy ra đánh nhau”, ông Đỗ Văn Nhàn người được giao chân thư ký nhân dân chuyên lo các nghi lễ của làng nói. Hỏi về sự vỡ trận của hội phết năm nay, ông Nhàn đáp rằng dù sao có chuyển biến so với những năm trước. Một vài vụ bạo lực từng xảy ra nhưng do họ lợi dụng lễ hội vào đấm đá, ông Nhàn nói. “Xưa nay chưa từng có chết người, gãy chân gãy tay”, ông Nhàn phân trần. Anh Hà Văn Bình, khu 8 xã Hiền Quan cũng khẳng định không có chuyện thương tích gì, chỉ trầy xước chân tay do móng tay thi nhau tóm quả phết. Anh Bình là người lấy được hai quả phết trong tổng sáu quả trong mùa lễ hội này.
Vào nhà anh Bình lúc chập tối 13 tháng Giêng khi nhà đã vãn khách thăm. Hỏi anh không mở tiệc mừng à, anh cười rằng cũng quen rồi. “Từ năm 2003 đến nay chưa năm nào tôi không được phết”, anh Bình nói. Bí quyết như anh nói là trời cho sức khỏe, có kinh nghiệm và được anh em tôn trọng thấy anh có phết rồi họ không giằng co nữa. Những quả phết được đặt lên ban thờ trên hai chiếc khay lớn, tổng cộng 16 quả. Anh nói thực tế anh sở hữu 27 quả phết qua các năm, nhưng vì coi là lộc may mắn nên cũng bớt đi.
Người giữ kỷ lục về số phết cướp được khoe mình là nông dân chính hiệu và có nghề phụ lái xe tải chở vật liệu. Ngôi nhà rộng rãi và thuộc diện khá giả so với vùng quê huyện Tam Nông. Dân Hiền Quan cho rằng được phết may mắn cả năm, anh có nhiều phết thế có may không? “Tôi thấy năm nào cũng được trời cho sức khỏe tốt, có sức khỏe là có tất”, Bình cười. Bố anh Bình cũng góp vui rằng hồi trẻ hăng hái đánh phết nhưng chẳng bao giờ được. Còn anh con trai thì nói mình có duyên, có năm đứng ngoài vòng cướp phết nhưng phết vẫn bay đến thế là lại tham gia cướp.
Nhóm phóng viên nữ nghĩ lại vẫn hoảng hốt vì đám người lao từ dưới ruộng, lội cừ và phóng lên đường để theo quả phết sang bờ sông bên kia. Nhìn đám người đu nhau như kiến vì quả phết bé tẹo mà khiếp sợ, nhưng người trong cuộc như anh Bình lý luận khác. “Trong đám đông tôi chỉ thấy vui, quên hết mệt mỏi. Tôi thấy không có bạo lực gì đâu, khi mọi người giơ tay hô hết rồi thì tất cả đều dừng lại”, anh Bình nói. Thực tế hội phết năm nay vẫn có một vài người nhân cớ gây gổ, có thanh niên rút thắt lưng vụt nhau, nhưng đụng phải lực lượng công an đông hơn hẳn mọi năm nên cũng bớt đi nhiều.
Ông Bùi Văn Thanh, Chủ tịch UBND xã Hiền Quan cũng thừa nhận do lực lượng an ninh quá mỏng so với lượng xem hội quá đông nên xảy ra vỡ trận. Thể lệ mới của năm nay được tuyên truyền ra rả trên loa phóng thanh, thậm chí còn có cả điều dành cho phóng viên không được thông tin hình ảnh phản cảm nếu không được phép. Tuy thế BTC đành bất lực trước khí thế cướp phết như vũ bão của đám người đi hội.
