Kể cũng có khác tí ở chỗ người bên Giáo thì thờ Chúa thắp nến, còn bên Lương thì hương đèn thờ tổ tiên. Họ đều là những người bình thường. Vùng quê tôi có một tục lệ chẳng thành văn nhưng lại được thực hành triệt để, đó là người phụ nữ sau ngày cưới là mất tên, người ta gọi theo tên chồng.
Đến khi có con thì người ta gọi theo tên con đầu lòng, thế là đến lượt ông bố mất tên. Chỉ khi có chuyện xung đột chửi bới nhau thì người ta lại réo tên thật gọi là tên cúng cơm ra để đay nghiến. Nhưng chuyện đó cũng ít xảy ra.
Ông quản (một chức danh nhỏ của họ đạo) cũng trong tình trạng như vậy. Tên Dị là tên con gái đầu lòng. Còn chị liền dưới là Ly. Ly-Dị, tên hai chị em nghe thật buồn cười, nhưng ông bà lại sống rất hòa thuận hết kiếp. Cả hai đều hiền lành phúc hậu. Đến khi cả hai ông bà về với Chúa mà người trong xóm cũng không biết tên thật.
Lại một lần nữa, tên ông bà được chuyển gọi bằng tên thánh, cái tên để giáo dân nương tựa phần hồn. Đời một con người, cái tên thật chỉ có lúc chưa vợ chưa chồng. Còn sau hôn nhân, tiếp hai lần thay tên, thế là cái tên thật bố mẹ đặt cho đã biến mất vĩnh viễn trên cõi đời.
Suốt ngày bé tôi không thấy ông bà quản mắng con cái. Còn nói năng thì thấy không bao giờ cao giọng hơn khi cầu nguyện. Buổi sáng lúc còn nhọ mặt người, hai ông bà đã thức làm thành hai bè cao thấp rì rầm cùng đọc "kinh mừng mai".
Tôi nghe trong lúc ngái ngủ thấy chập chờn một tâm thành đang được giãi bày trước Đấng Cứu thế, vừa sẽ sàng vừa nồng hậu thánh thiện. Giai điệu khúc thánh ca chập chờn gợn như sóng hình sin, như gió bay ngang mặt lúa, mang hơi mát ban mai rải đi khắp nơi. Ông bà sống được tuổi trời, đều gần tám mươi cả.
Xứ đạo Đồng Giữa có một nhà thờ để ngắm nguyện do giáo dân tự làm. Đây là vùng dân nghèo, chỉ lợp mái cọ tường trát vách đất, xoa vôi cát. Thế nhưng lúc ấy trông nó bề thế và trật tự, sạch sẽ.
Năm đôi lần, cha đạo xứ Yên Huy, mặc đồ đen đi bình bịch kinh lý qua đây. Lúc ấy thấy bà con giáo dân cung kính rước đón đức cha về nhà thờ họ đạo. Thấy lời đức cha phủ dụ các con chiên nghe cũng nhẹ nhàng như gió thoảng. Nhiều người nặng tai thì không nghe được gì. Nhưng tôi lại có cảm nhận hình như đức cha nói gì không quan trọng bằng sự hiện diện. Chỉ cần người có mặt là đủ.
Người theo Thiên Chúa nhận cảm đức tin Chúa Trời qua lời răn dạy ngắn gọn, và hun đúc niềm tin bằng cầu nguyện, hay ngắm nguyện gì đấy với lòng chân thành để sống trọn trong kinh Phúc Âm, nghe thật huyền bí. Đến bây giờ tôi cũng không thể hiểu hết bề sâu tinh thần của họ đạo. Hình như tôn giáo nào cũng tạo ra sự huyền bí để tập hợp tín đồ.
Xứ họ đạo Đồng Giữa bây giờ vẫn còn đấy. Người công giáo quê tôi hiền như bột, đến hôm nay họ vẫn thế.
Mùa Giáng Sinh
