Bởi việc trưng cầu ý dân là một phương thức dân chủ kinh điển nhất được nhiều nước trên thế giới thực hiện để quyết định các vấn đề theo tâm tư, tiếng nói, nguyện vọng của người dân.
Ở nước ta, ngay trong bản Hiến pháp đầu tiên năm 1946, việc trưng cầu ý dân cũng đã được đề cập. Các bản Hiến pháp sau này việc trưng cầu ý dân cũng tiếp tục được nhắc đến. QH nhiều khóa trước cũng đã nhiều lần nhắc đến việc phải chuẩn bị xây dựng Luật Trưng cầu ý dân. Khoảng năm 2005, tôi cũng đã theo đoàn công tác của Chủ tịch QH, khi đó là ông Nguyễn Văn An đi Thụy Sỹ để tìm hiểu về việc thực hiện Luật Trưng cầu ý dân của họ. QH Thụy Sỹ có nói rằng, đặc trưng của trưng cầu ý dân là có tính bảo thủ, nhưng nó lại bảo đảm sự chắc chắn trong tiến trình phát triển của pháp luật vì được quyết định bởi đa số người dân. Nó bảo đảm sự dân chủ, công khai, minh bạch. Tuy nhiên, họ cũng nói rằng để làm được điều này đòi hỏi phải có quá trình, bởi nó còn liên quan đến ý thức và kỹ năng thực hiện.
Cho nên Luật Trưng cầu ý dân cũng có hai mặt và chúng ta phải nhìn nhận trên cả hai mặt của nó. Luật Trưng cầu ý dân cũng có những vấn đề nhạy cảm, phức tạp nhất định. Tuy nhiên, không nên coi đó là một trở ngại không thể vượt qua được. Chúng ta hãy cứ làm và vừa làm, vừa rút kinh nghiệm. Điều này cũng như câu chuyện chúng ta thực hiện việc lấy phiếu tín nhiệm. Trong quá trình làm và thực hiện chúng ta đã phát hiện ra nhiều vấn đề và đã sửa đổi dần dần. Hơn nữa việc trưng cầu ý dân cũng không phải là việc quá mới, mà nó đã quá phổ biến, được rất nhiều nước trên thế giới thực hiện. Chúng ta có thể học tập được rất nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng. Họ làm được thì cớ gì mà chúng ta không làm được.
Hơn nữa, chúng ta phải nhìn vào cái thuận là nếu thực hiện việc trưng cầu ý dân thì khi những vấn đề được đưa ra trưng cầu và được đa số ý kiến người dân chấp thuận sẽ tạo ra một sự thống nhất cao. Khi đó chúng ta sẽ chịu trách nhiệm chung về vấn đề đó. Bởi không ai áp đặt ai cả, đó là dân chủ, là quyết định của đa số người dân. Do đó, việc Luật Trưng cầu ý dân ra đời chắc chắn sẽ đáp ứng được nhu cầu của người dân. Dần dần nó sẽ tạo thành một tập quán dân chủ, tốt đẹp của xã hội.
ĐBQH Dương Trung Quốc
