Đến năm 2008 Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng không cho xây quá 8 tầng nhưng hiện nay Hà Nội lại cho phép xây cao tầng trong nội đô. Rõ ràng là chính sách của ta thiếu tính nhất quán. Khi đưa ra những lý do đặc thù, có thể cho phép một hoặc hai dự án điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch thì sẽ không sao, nhưng đồng loạt thay đổi lại thành câu chuyện khác.
Khu đô thị mới Trung Hòa - Nhân Chính trước đây được quy hoạch tương đối tốt nhưng hiện rơi vào tình trạng quá tải do trong quá trình thực hiện đã có sự điều chỉnh quy hoạch. Việc điều chỉnh này tạo hệ lụy lớn nhất là gây áp lực với hạ tầng giao thông. Điều lạ kỳ sau mỗi lần điều chỉnh quy hoạch chính là việc các dự án đều đảm bảo các chỉ tiêu về giao thông. Vì vậy, mới có chuyện chung cư cao tầng ken dày đặc tại một khu vực và giao thông bị tắc nhưng báo cáo các chỉ tiêu giao thông có thể vẫn đạt.
Một điểm lạ trong quy hoạch của Hà Nội là việc hiện đa số các nhà đầu tư được “lập quy hoạch”, tự đề xuất quy hoạch chi tiết chứ không phải là cơ quan chuyên môn hay nhà quản lý. Chúng ta đã có quy hoạch chung nhưng đến chi tiết lại không đầy đủ. Và khi nhà đầu tư “lập quy hoạch” như hiện nay, mọi chỉ tiêu đa phần xoay quanh mục tiêu lợi nhuận và có lợi cho nhà đầu tư nhất. Nếu không kiểm tra kỹ, cơ quan duyệt quy hoạch sẽ khó có thể đánh giá đầy đủ và thậm chí không biết chỗ nào đúng chỗ nào sai nếu chỉ nhìn vào các con số kết quả. Cũng phải nói rằng, với số lượng dự án được duyệt mỗi năm, liệu số lượng cán bộ chuyên môn quản lý của Hà Nội như hiện nay có thể xem kỹ hết và nhìn thấy những “vấn đề” đằng sau các bản quy hoạch mà chủ đầu tư lập? Với cách làm hiện nay, nhìn tổng thể nhiều lớp chặt chẽ nhưng thực tế càng đẩy lên cấp cao hơn phê duyệt, người quản lý đô thị càng khó kiểm soát về mặt chuyên môn.
Bản thân là kiến trúc sư nhưng tôi chưa thấy bức tranh chung ước mơ, khát vọng về một thành phố Hà Nội sẽ như thế nào trong tương lai? Quan trọng nhất, một đô thị phải có sự khác biệt so với các đô thị khác hay còn được gọi là bản sắc riêng. Hà Nội ngày xưa có khu vực 36 phố phường, tuy giờ bị biến đổi nhiều nhưng vẫn còn bản sắc để hấp dẫn khách du lịch quốc tế đến. Tuy nhiên, hiện ngoài khu vực nội đô, Hà Nội đang nhạt nhòa dần.
Mọi sự điều chỉnh quy hoạch còn có nhiều lý do và tình tiết khác nhau. Nhưng xét cho cùng, nếu có được nhà lãnh đạo thực sự yêu mến thành phố sẽ làm cho thành phố tốt đẹp, chứ nếu chỉ căn cứ vào quy hoạch, hay luật sẽ không thể giải quyết được các vấn đề người dân bức xúc như hiện nay.
KTS Nguyễn Huy Khanh, Hội viên Hội Kiến trúc sư Việt Nam
