Phố nhà tộc được lập nên sau khi phường Hòa Xuân được giải tỏa trắng, biến thành phường không có kiệt, hẻm bởi tất cả các con đường đều từ 5,5m trở lên. Gần 90 nhà thờ tộc họ, chi, phái và các chùa của cả phường được quy hoạch tập trung về các tuyến đường phố riêng. Những con đường nhiều nhà thờ tự tọa lạc, người dân gọi là phố nhà tộc.
Chiều cuối năm, phố nhà tộc giăng cờ, đèn, hoa như sắp diễn ra một lễ hội lớn. Trên tuyến phố nhà tộc đường Hoàng Thị Ái nối dài, cháu con nhà tộc họ Hồ Văn đang tất bật trang trí, sơn sửa nơi thờ phụng tổ tiên. Tộc đường họ Hồ Văn được dời về đây năm 2013, cách địa điểm cũ vài kilômét. Nhà tộc được xây dựng khang trang, kiên cố theo lối kiến trúc cũ của Pháp từ năm 1927, mái ngói lợp theo kiểu âm dương, bên trong là ba ngăn thờ phụng.
Ông Hồ Văn Huy (60 tuổi), một trong ba người được dòng họ Hồ giao chìa khóa giữ cửa nhà tộc. Ông bảo vì ở gần nên ông thường xuyên qua lại đây, vả lại thuận tiện cho con cháu xa nhà mỗi khi muốn ghé về hương khói. Đây là Tết thứ 3 ông bà được đón Tết ở “nhà mới”, nên mấy ngày nay ông cùng các thành viên trong họ tất bật quét dọn, sơn sửa lại những mảng tường bị ẩm mốc. Cạnh bên, gần chục nhà thờ khác cũng đã sạch bong, trước cổng đặt thêm chậu cúc nở vàng, cháu con vào ra liên tục khiến con phố đông như hội.
Tuyến đường Trung Lương 1 là nơi thờ phụng của 20 nhà thờ, nhà tộc của các chi, họ khác nhau. Ngày xuân về, những nhành mai đã nở vàng sân. Những đứa cháu từ TP Hồ Chí Minh, Vũng Tàu về quê xông xáo sang nhà thờ xắn tay treo lá cờ, cây nêu ra trước ngõ. Những cụ ông cẩn thận lau từng bộ tam cho tới chiếc lư hương láng bóng. Điều đặc biệt ở con phố này, các nhà thờ để khoảng không gian chung từ đầu đến cuối đường, không hàng rào, không chia cắt tạo thành một không gian chung để mọi người dễ dàng qua lại hỏi han nhau. Cụ Dương Cao (99 tuổi), móm mém cười: “Ngày 29 tộc tui rước ông bà về ăn Tết, ngày nớ chắc phải trải chiếu ngồi ngoài sân mới đủ chỗ cho con cháu và các tộc bạn sang thăm”.
Vào những ngày Tết, khu phố nhà tộc còn rộn ràng hơn vì đêm ngày đều có người túc trực hương khói. Như lời ông Nguyễn Đăng Thiện (87 tuổi, tộc Nguyễn Đăng) nói thì chỉ cần lên đây ngồi tiếp khách hoặc đi thăm hết dãy nhà tộc thì coi như đã chúc Tết hết cả làng. Nhờ vậy, nghĩa tình thôn xóm, tộc họ được gắn kết, nếp làng được giữ nguyên đồng thời tạo ra một bản sắc rất riêng trong phố nhà tộc.
Theo UBND quận Cẩm Lệ, phường Hòa Xuân là địa phương duy nhất ở Đà Nẵng có phố nhà tộc. Nhờ quy hoạch tập trung nên việc thờ tự, cúng kính không ảnh hưởng đến người dân xung quanh.
