Bị các Thượng nghị sĩ (TNS) “quay” nhiều nhất trong phiên điều trần là Phó Đại diện thương mại Karan Bhatia và Phó Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách vấn đề Đông Á - Thái Bình Dương Eric John. Các TNS, đại diện nghiệp đoàn kinh tế nhiều lần ngắt lời hai quan chức, thậm chí nhắc nhở cần đi thẳng vào vấn đề được hỏi.
Hai quan chức dùng lý lẽ và con số cụ thể trong trao đổi thương mại Việt – Mỹ, cũng như tiến bộ nhiều mặt ở Việt Nam (VN) để thuyết phục TNS và những người tham dự phiên điều trần về lợi ích to lớn khi trao PNTR (Quy chế Thương mại bình thường vĩnh viễn) cho VN.
A.Tantillo, Giám đốc điều hành Liên minh Hành động thương mại sản xuất, nêu vấn đề có nên cân nhắc trường hợp của VN từ bài học cay đắng trước đây, khi cho phép Trung Quốc gia nhập WTO trước khi họ có những tiến bộ đầy đủ từ nền kinh tế phi thị trường tới nền kinh tế thị trường tự do.
Trong phần trả lời, Phó trợ lý Ngoại trưởng Eric John nhắc đi nhắc lại cụm từ “Tôi tin tưởng ở VN” và việc gia nhập WTO sẽ thúc đẩy những tiến bộ lớn hơn nữa trong việc cải cách pháp luật ở VN. Về vấn đề nhân quyền, tự do tôn giáo, ông Eric John đưa ra những con số cụ thể để minh chứng cho sự tiến bộ trong thời gian gần đây.
Phần hỏi và trả lời liên quan đến ông Bhatia và Eric John chiếm gần 2/3 thời gian của phiên chất vấn đã giải tỏa được sự lo ngại của một số người tham dự về những gì diễn ra sau khi VN gia nhập WTO. Trong khi đó, làm chủ trì phiên điều trần, TNS C.Grassley, Chủ tịch UB Tài chính Thượng viện, luôn cố gắng hướng người hỏi và trả lời vào những vấn đề cụ thể còn tồn tại giữa hai nước.
Chờ lịch làm việc của Quốc hội Mỹ
Trước câu hỏi của 1 TNS về việc vì sao phải trao PNTR sớm cho VN, ông Bhatia nói: “Chính quyền thúc giục mạnh mẽ Thượng viện nhanh chóng bỏ phiếu PNTR cho VN. Việc thông qua vào mùa hè này không chỉ cho phép chúng ta thu được lợi ích từ những cam kết của VN mà còn tạo ra đòn bẩy trong các cuộc đàm phán đa phương sắp tới, nơi chúng ta vẫn còn những vấn đề bị đe dọa”.
Để thông qua PNTR cho VN vào mùa hè này, theo ông Bhatia, quan chức chính quyền sẽ làm việc với các nhà lãnh đạo ở Thượng và Hạ viện. Tuy nhiên, ông Bhatia nói thêm rằng, vấn đề là quan chức chính quyền không kiểm soát lịch làm việc của Quốc hội.
Thực tế, ngay sau phiên điều trần, UB Tài chính Thượng viện chưa có kế hoạch cụ thể cho những thủ tục pháp lý cần thiết sắp tới đối với PNTR của VN.
UB Tài chính và thuế vụ của Hạ viện, nơi sẽ có phiên điều trần dự luật PNTR của VN cũng chưa có lịch trình cụ thể trong khi Hạ viện sẽ nghỉ hè từ ngày 31/7, sớm hơn Thượng viện 1 tuần.
Sau các phiên điều trần tại lưỡng viện Quốc hội, nếu không có nhiều các nội dung cần thảo luận thêm để sửa đổi, Thượng và Hạ viện mới có thể lên lịch để các nghị sĩ bỏ phiếu cho dự luật PNTR của VN.
4 tuần hoặc 4 tháng
 |
| Phiên điều trần về việc trao PNTR cho Việt Nam Ảnh: Thái Hùng |
TNS Max Baucus, nhân vật số 2 tại UB Tài chính Thượng viện, cho biết trong khi thoả thuận thương mại của Mỹ với Oman và Peru đang gây chia rẽ tại Quốc hội, đặc biệt là Hạ viện, VN lại giành được sự ủng hộ lớn, vì thế vấn đề còn lại chỉ là thời gian.
Xung quanh việc vì sao phải sớm thông qua PNTR cho VN, TNS Baucus giải thích: “Thời gian để làm điều này là từ bây giờ, trước khi Tổng thống tới Hà Nội vào tháng 11… Trước khi những quốc gia khác như Trung Quốc vượt mặt chúng ta để hưởng những lợi ích đầu tiên từ cam kết mở cửa thị trường của VN”.
Trước câu hỏi làm thế nào để Quốc hội thông qua PNTR sớm cho VN, TNS Baucus khẳng định Tổng thống Bush cần phải áp dụng “sức ép chính trị” với Quốc hội để bỏ phiếu thông qua PNTR sớm cho VN, đặc biệt là việc khuyên can các nghị sĩ không nên đưa ra quá nhiều các tu chính án làm chậm thời gian đưa dự luật ra bỏ phiếu.
Theo TNS Baucus, dự luật chỉ có thể được thông qua vào những ngày đầu tháng 8 (4 tuần tới) trước khi Quốc hội nghỉ hè, với điều kiện không mất nhiều thời gian cho việc thảo luận sửa đổi trong những tuần tới. Khi trở lại làm việc vào tháng 9, tháng 10, các nghị sĩ sẽ quan tâm tới chính trị (bầu cử giữa kỳ vào ngày 7/11) hơn là thương mại.
TNS Baucus và hội đồng các giám đốc Phòng thương mại Mỹ cho rằng, nếu bỏ lỡ cơ hội trước kỳ nghỉ hè, PNTR cho VN phải được thông qua trong những ngày còn lại của tháng 11 (4 tháng tới) trước khi Tổng thống Bush sang Hà Nội dự Hội nghị APEC.
Ngành công nghiệp cá da trơn cũng ủng hộ
Đại diện của cả 3 nghiệp đoàn lớn ở Mỹ (Hiệp hội các nhà sản xuất thịt heo, Hiệp hội làm vườn và tập đoàn ngân hàng Citigroup) tham dự phiên điều trần đều lên tiếng yêu cầu Quốc hội nhanh chóng trao PNTR cho VN với những lý lẽ và dẫn chứng xác đáng.
Hiệp hội bán lẻ không có mặt trong phiên điều trần đã gửi thư tới Chủ tịch UB Tài chính Thượng viện nêu rõ: “Vì những lợi ích của Mỹ từ thoả thuận WTO với VN, chúng tôi hoàn toàn tán thành và kêu gọi Quốc hội trao PNTR cho VN càng sớm càng tốt”.
Đáng chú ý nhất trong cộng đồng doanh nghiệp là Viện Cá da trơn gửi tới UB Tài chính Thượng viện một tuyên bố ủng hộ mạnh mẽ việc Quốc hội thông qua PNTR cho VN. Đại diện của ngành công nghiệp cá da trơn (bao gồm cá tra, ba sa…) chỉ còn vướng mắc trên 2 vấn đề là chất phụ da độc hại và việc dán sai nhãn hiệu các loại cá từ VN.
