 |
| Ảnh minh họa |
Nguyên tắc bảo quản vaccine là phải trong môi trường lạnh đạt chuẩn (4-5 độ C). Bằng không, vaccine trở nên kém chất lượng, không tạo miễn dịch, rất nguy hiểm cho tính mạng con người.
Vậy mà suốt thời gian qua, với những gì chúng tôi thu thập được, cho thấy các đơn vị, tổ chức nhập khẩu mặt hàng quan trọng này hết sức coi thường, sơ sài trong việc bảo quản vaccine.
Sau khi nhập khẩu vaccine về từ cảng, người ta không đưa ngay vào kho lạnh bảo quản theo đúng quy định; trái lại, phân phát lung tung. Đáng nói, có đơn vị còn dùng vaccine làm... quà trao tay nhau, trong bất kỳ thời gian, địa điểm nào (?).
Sự cố gây tử vong một cháu bé ở quận 5, TPHCM có liên quan đến vaccine Priorix, do Hãng GlaxoSmithKline sản xuất và Công ty Zuellig Pharma phân phối.
Trước đây, vụ mua bán vaccine lùm xùm giữa Văn phòng đại diện Hãng SmithKline Beecham (SB), với Trung tâm Y tế dự phòng (TTYTDP) TPHCM từng làm đau đầu ngành y tế TPHCM.
TTYTDP ký 7 hợp đồng uỷ thác cho Yteco nhập khẩu 765.000 liều vaccine Eng B (viêm gan B), trị giá 4,1 triệu USD. Lợi nhuận thu được từ các phi vụ mua bán này quả là... vô địch.
Báo cáo của Chánh Thanh tra Sở Y tế cho thấy, TTYTDP không chỉ có chức năng chống dịch bệnh, mà còn kinh doanh... giỏi từ những hợp đồng mua bán vaccine với SB.
Riêng vụ mua vaccine Eng B, TTYTDP bỏ túi gọn hơn... 3,2 tỉ đồng và chi phí thoải mái: Hoa hồng khách hàng (707,9 triệu đồng), trích quỹ phúc lợi (2 tỉ đồng), chi bồi dưỡng Ban GĐ (65,2 triệu đồng), bồi dưỡng tài vụ (72,5 triệu đồng)...
Nguồn lợi trên có được từ đâu? SB đã chi không tiếc tiền cho đối tác là TTYTDP, kể cả việc lấy vaccine ra làm quà tặng, biếu xén, làm hoa hồng, khuyến mãi...
Ngày 10/8/1999, đại diện SB phát văn bản cho TTYTDP, chấp thuận hỗ trợ 20% giá bán trong đơn hàng, bằng 2.000 liều vaccine cho Trung tâm Medic, hỗ trợ 800 liều cho Bệnh viện Nhi Đồng 1, một khi Trung tâm Medic và Bệnh viện Nhi Đồng 1 lấy vaccine từ TTYTDP.
Mặt khác, SB còn thông báo cho nhà nhập khẩu uỷ thác Yteco rằng: SB sẵn sàng chiết khấu cho TTYTDP 3% tổng giá trị trên đơn hàng nhập khẩu v.v...
Rõ ràng, phía nước ngoài (SB) quá hào phóng đối với những đơn vị như TTYTDP, Yteco, để thu lại những khoản lời rất lớn, qua bán 800.000 liều vaccine Eng B. Không phải đơn giản phía nước ngoài hào phóng như vậy, thực tế, khi xuất vaccine vào VN, họ đã kê kích giá bán lên gấp nhiều lần.
Cho nên, họ mới thừa tiền, thừa vaccine khuyến mãi. Ngoài những khoản chiết khấu và hỗ trợ tiền cho nhà nhập khẩu và người mua, SB khi bán 647.140 liều cho TTYTDP, lập tức, SB khuyến mãi luôn... 33.100 liều.
Không cần bỏ vốn, chỉ bán riêng 33.100 liều được cho không này, TTYTDP đã bỏ túi 1,87 tỉ đồng. Phải chăng, từ những món tiền quá béo bở này, những đơn vị nhập khẩu, phân phối vaccine trong nước như TTYTDP và Yteco đã buông lỏng quản lý, mặc sức cho phía nước ngoài tự do cầm, mang, cho, biếu, tặng xã giao nhau bằng quà... vaccine (?).
Trong đợt thanh tra vụ mua bán vaccine Eng B tại TTYTDP, đoàn thanh tra hồn nhiên thừa nhận 33.100 liều vaccine khuyến mãi trên "do nhân viên văn phòng đại diện SmithKline Beecham cầm trực tiếp giao cho TTYTDP (không có hoá đơn)”.
Ngoài ra, văn phòng đại diện SB còn cho TTYTDP mượn 6.200 liều, do nhân viên SB trực tiếp giao cho TTYTDP. Rõ ràng, Yteco nhập khẩu uỷ thác cho TTYTDP 647.
140 liều vaccine Eng B, một số vaccine được đưa về TTYTDP - nơi có kho bảo quản đúng quy định - còn lại Hãng SB để nhân viên cầm, mang làm quà tặng, hay khuyến mãi hoặc biếu xén nhau. Thử hỏi: Chất lượng của số vaccine cầm, mượn, cho, biếu lòng vòng ấysẽ như thế nào và có gây tác hại cho người bệnh?
Kẻ có kho thành... người làm thuê
Lâu nay chỉ TTYTDP, Viện Pasteur hoặc Viện Vệ sinh dịch tễ mới có kho lạnh đạt chuẩn bảo quản vaccine. Song trớ trêu, TTYTDP có kho lạnh, thì không có chức năng nhập khẩu vaccine. Ngược lại, các Công ty kinh doanh dược phẩm, nhập khẩu vaccine thì không có kho lạnh (?).
Bởi vậy, TTYTDP đã biến kho lạnh của mình thành kho chứa hàng... thuê cho Công ty tư nhân. Tháng 3/1999, mới có chuyện Công ty TNHH Biển Loan ký với TTYTDP "Bảng thoả thuận gửi hàng" tại kho của TTYTDP. Mặt hàng được gửi làvaccine viêm não Nhật Bản.
Lạ lùng, danh nghĩa giữ hàng cho Cty Biển Loan, nhưng TTYTDP lại được quyền... bán vaccine cho Biển Loan(?). Và, "giá bán do bên A (Biển Loan) quy định...", "số lượng ký gửi từng đợt phụ thuộc vào nhu cầu của bên B (TTYTDP)". "Căn cứ vào số lượng hàng đã bán, bên B thanh toán tiền cho bên A. Bên A thanh toán lại cho bên B tiền hoa hồng".
Thực chất của bản thoả thuận này là một vụ mua bán. Trong đó, TTYTDP không chỉ biến kho hàng nhà nước thành kho chứa hàng cho tư nhân làm lợi; tư nhân lợi rất nhiều, trong khi TTYTDP chỉ là người giữ kho và bán hàng thuê (không được đưa ra giá bán), để hưởng hoa hồng... 2.000 đồng/lọ vaccine.
Theo Tr.Quang - Đ.Anh
Lao Động
