 |
| Giá sữa ở Việt Nam cao so với thế giới . Ảnh: Hồng Vĩnh |
Phó Chủ nhiệm Ủy ban KH,CN&MT Nguyễn Đăng Vang: Cần một cuộc điều tra tổng thể
Hiện nay không có công ty sữa nào chiếm vị trí thống lĩnh trên thị trường. Đây là may mắn cho người tiêu dùng. Còn có việc thỏa thuận tăng giá hay không thì tôi không loại trừ.
Trách nhiệm của Bộ Công Thương là phải có những cuộc điều tra, nghiên cứu cụ thể. Phải bỏ tiền ra mà làm chứ không thể chỉ đi hỏi doanh nghiệp. Có thực tế là một doanh nghiệp tăng giá là các doanh nghiệp khác tăng theo. Điều này khá phổ biến trên thị trường. Nhưng nếu một công ty có chiến lược lớn họ sẽ không chạy theo kiểu tăng giá như vậy. Nếu cứ làm như vậy thì sẽ mất thị phần.
Giá sữa của Việt Nam thuộc loại đắt so với giá thế giới trong khi thu nhập của người dân lại thấp. Do vậy, tỷ trọng giá sữa so với thu nhập quốc dân là đặc biệt cao. Nhưng thực tế chỉ có 10% dân cư có thu nhập cao mà tiêu thụ sữa chủ yếu trong nhóm dân cư này. Do vậy, họ chấp nhận mức giá sữa cao. Thị trường sữa phát triển rất nhanh, trung bình 14%, cao hơn rất nhiều so với GDP dẫn đến lượng sữa nhập khẩu ngày một lớn.
Điều đáng quan tâm là lợi nhuận cao bất thường của các doanh nghiệp sữa. Một công ty sữa trong nước tiền vốn chỉ 50- 60 tỷ nhưng lợi nhuận một năm lên tới 100 tỷ đồng. Như vậy là lợi nhuận một năm cao hơn cả tài sản của công ty. Sữa nước còn lãi như vậy thì sữa bột còn lãi hơn rất nhiều. Giá sữa bột nguyên liệu chỉ khoảng 90.000 đồng/kg nhưng hiện các công ty đang bán cao gấp 3- 4 lần khi đưa ra thị trường.
Tại sao từ sữa bột nguyên liệu, bỏ vào hộp bán ra thị trường mà giá bị đẩy lên quá cao như vậy. Ở đây chỉ có hai nguyên nhân là các công ty đã trả không đúng giá trị cho người nông dân nuôi bò và mức giá họ bán ra quá đắt. Người tiêu dùng bị thiệt vì không được tiếp cận sữa tươi và phải mua sữa bột với giá quá cao.
Ngoài ra, Chính phủ đã giảm thuế nhập khẩu sữa dưới mức cam kết WTO để cho người tiêu dùng được hưởng giá sữa thấp. Nhưng phần giảm thuế này đã rơi vào doanh nghiệp.
Do vậy, phải dùng sức mạnh để điều chỉnh lợi ích. Sức mạnh đó là phải công khai để làm rõ từng vấn đề sau khi có các cuộc điều tra, nghiên cứu thị trường. Tôi nhấn mạnh là các bộ, ngành phải bỏ tiền ra để làm điều này. Nếu có những biện pháp quản lý hữu hiệu thì giá sữa sẽ giảm.
Bà Nguyễn Hữu Ngọc Trân, Giám đốc điều hành Marketing Cty Vinamilk: Chúng tôi từng như chàng Đông Ki Sốt đánh lại cối xay gió
Thị trường sữa bột phát triển mạnh trong những năm gần đây, nhưng nói là đã định hình thì chưa. Thị trường sữa bột có nhiều phân khúc khác nhau. Trong đó phân khúc sữa bột ngoại cao cấp tăng rất mạnh trong những năm qua. Điều này do tâm lý chuộng hàng ngoại.
Ngoài ra, cũng phải kể đến các hãng sữa ngoại quảng cáo rầm rộ. Những người làm truyền thông đều rất ngạc nhiên, tại sao ở Việt Nam việc quảng cáo sữa bột nhiều như vậy. Những hứa hẹn của nhà sản xuất về chất này, chất nọ giúp trẻ thông minh khiến các bậc cha mẹ không thể đánh giá đúng sai thế nào. Đây chính là lý do chính khiến sữa ngoại chiếm ưu thế tại thị trường Việt Nam. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng không có được thông tin về chất lượng sữa.
Do vậy, những năm trước chúng tôi như chàng Đông Ki Sốt đánh cối xay gió. Nhưng trong 1- 2 năm trở lại đây, thị trường đã thực sự có biến chuyển. Những điều bất hợp lý dần dần đã được điều chỉnh. Vinamilk đã chủ động làm những nghiên cứu lâm sàng với Viện Dinh dưỡng Quốc gia để thấy rằng, hiệu quả sử dụng của sữa nội cũng không kém sữa ngoại.
Trong thời gian qua có nhiều bàn luận của các cơ quan chức năng để kiểm soát giá sữa. Nhưng để hiểu được cơ cấu giá thành của các hãng sữa ngoại là không đơn giản. Phải tìm hiểu xem các doanh nghiệp này đã hoạt động theo đúng quy định hay chưa? Nếu biện pháp quản lý giá chưa hiệu quả thì phải khắc phục để mang lại lợi ích cho người tiêu dùng. Đây là vấn đề cần tìm hiểu sâu chứ không phải chỉ xem xét bên ngoài.
Tiến sỹ Kinh tế Nguyễn Thu Hiền, Đại học New Mexico (Mỹ): Phải khống chế mức quảng cáo từng nhãn hàng
Thị trường sữa Việt Nam có 3 vấn đề cần lưu ý: Thứ nhất là cơ quan chức năng không phát hiện việc các doanh nghiệp thỏa thuận nâng giá sữa. Thứ hai, sự làm ngơ của các doanh nghiệp nước ngoài trước phản ứng của dư luận về vấn đề giá. Thứ ba là thị hiếu người tiêu dùng.
Hai vấn đề đầu là do hệ thống pháp luật có lỗ hổng. Để điều tra việc liên kết nâng giá là rất khó, kể cả tại những quốc gia phát triển như Mỹ. Nhưng luật pháp của họ rất nghiêm, nếu phát hiện được hành vi này thì doanh nghiệp bị phạt rất nặng.
Hiện nay doanh nghiệp được dành 10% chi phí để quảng cáo, với những doanh nghiệp lớn thì số tiền này cũng không hề nhỏ. Do vậy, họ có thể dùng quảng cáo, các chiến dịch truyền thông để điều khiển thị trường. Ngoài yêu cầu chi phí quảng cáo, tiếp thị không quá 10% chi phí doanh nghiệp, theo tôi đối với mỗi nhãn hàng còn phải khống chế số tiền quảng cáo nhất định.
Thực tế, một công ty có nhiều nhãn hàng nhưng chỉ tập trung quảng cáo một nhãn hàng. Do vậy chi phí quảng cáo của công ty thấp nhưng đối với một nhãn hàng thì mức quảng cáo như vậy là cao hơn rất nhiều.
Do vậy, cần có Luật về quảng cáo, trong đó quy định xử phạt nặng những doanh nghiệp quảng cáo quá mức quy định. Chứ không đơn thuần như xử lý vừa qua của Thanh tra Bộ Tài chính, khuyến nghị doanh nghiệp tiết giảm quảng cáo để có thể giảm giá sữa cho người tiêu dùng. Thực tế, khuyến nghị yếu ớt này đã bị doanh nghiệp làm ngơ, mà hệ quả là một đợt tăng giá mới đã bắt đầu.
Hạn chế quảng cáo sẽ tạo được một sân chơi bình đẳng. Khi đó, người tiêu dùng sẽ được tiếp nhận thông tin đúng mức, đa chiều. Nếu để như hiện nay, người tiêu dùng mất định hướng, bị tác động mạnh từ các hãng sữa quảng cáo nhiều. Người tiêu dùng xem quảng cáo của một hai hãng sữa và ngộ nhận đó mới là sữa tốt. Trong khi, các hãng sữa khác không có khả năng quảng cáo sẽ bị lãng quên, thậm chí bị cho rằng sản phẩm không tốt bằng những hãng sữa quảng cáo nhiều.
Hà Nhân Ghi
