Theo ông Nguyễn Lâm Viên – Tổng giám đốc Cty Vinamit, một bất hợp lý mà các doanh nghiệp sản xuất chế biến nông sản đang gặp phải là không được khấu trừ VAT đầu vào.
Nguyên nhân, không có hóa đơn nên khi bán sản phẩm làm ra, nông dân không thể xuất hóa đơn cho doanh nghiệp. Về phía doanh nghiệp, vì không có hóa đơn đầu vào nên, theo quy định, doanh nghiệp không được khấu trừ VAT mặc dù sản phẩm chế biến từ nông sản mua của nông dân đã được bán ra thị trường nội địa.
Doanh nghiệp chuyển thiệt thòi này về phía nông dân bằng việc ép giá thu mua nông sản để bù vào khoản chi phí đội lên do không được khấu trừ VAT.
Trong khi đó, khi mua vật tư đầu vào phục vụ sản xuất như cây con giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và các máy móc thiết bị khác… nông dân phải trả VAT.
Trên thực tế, giá bán những sản phẩm này, về nguyên tắc doanh nghiệp đã hạch toán và bao gồm cả VAT. Thông thường, nông dân không yêu cầu doanh nghiệp xuất hóa đơn VAT khi mua vật tư phục vụ sản xuất (hay bất kỳ hàng hóa gì).
Nếu ai có ý định này, lập tức bị doanh nghiệp bán hàng yêu cầu cộng thêm 10 phần trăm giá niêm yết. Trong khi đó, nếu có hóa đơn đầu vào trong tay, nông dân cũng không được nhà nước khấu trừ VAT.
Không thể làm ăn lớn
| Nông dân chịu thiệt đơn thiệt kép vì nhiều khi phải trả đến ba lần thuế VAT trong một chu trình sản xuất mà không một lần được khấu trừ. |
Việc không được khấu trừ VAT dẫn đến những hệ quả xấu, nhất là doanh nghiệp không mặn mà, thậm chí không thể phát triển nổi hệ thống phân phối ở thị trường trong nước.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Thành Biên mới đây nêu dẫn chứng hai doanh nghiệp lớn nhất nước trong lĩnh vực kinh doanh lương thực là TCty Lương thực Miền Bắc và TCty Lương thực Miền Nam mỗi năm xuất hàng triệu tấn gạo nhưng không có lấy một cửa hàng bán lẻ ở trong nước. Lý do, theo ông, bắt nguồn từ sự bất hợp lý của VAT.
Cụ thể là doanh nghiệp không phải chịu thuế VAT khi xuất khẩu sản phẩm ra nước ngoài (tức được khấu trừ theo hợp đồng xuất khẩu), trong khi phải chịu năm phần trăm VAT khi bán hàng trong nước.
Theo các doanh nghiệp chế biến nông sản, cách tính và khấu trừ thuế như hiện nay chỉ làm lợi cho thương lái, vốn không phải chịu bất cứ khoản VAT nào.
Lãnh đạo một doanh nghiệp chế biến thực phẩm thừa nhận mỗi năm công ty của ông mua vào hàng trăm tấn nông sản nguyên liệu của nông dân nhưng chỉ luồn luồn chứ không thể minh bạch, vì điều kiện thực tế nên muốn minh bạch cũng không được.
Các chuyên gia cho rằng sự linh hoạt của thương lái, ở mức độ nhất định, cũng giúp ích cho việc tiêu thụ, cung cấp một lượng lớn nông sản nguyên liệu. Tuy nhiên, nó sẽ không giúp phát triển được hệ thống phân phối lớn, chuyên nghiệp và đủ mạnh để giúp doanh nghiệp trong nước cạnh tranh với nước ngoài ngay tại sân nhà.
Ông Viên cho biết, ông đã phối hợp với một số đơn vị khác hình thành hệ thống phân phối nông sản nhưng, vì vướng những quy định thế nên, chỉ có thể làm ở quy mô nhỏ, đồng thời phải lách luật bằng việc phân phối cho chính doanh nghiệp của ông - Cty Vinamit.
Ông Viên cũng cho rằng, muốn doanh nghiệp phát triển thị trường trong nước và muốn làm được hệ thống phân phối lớn và mạnh thì phải minh bạch. Muốn minh bạch phải bắt đầu từ việc xem xét, điều chỉnh lại chính sách VAT.
