Nghệ An: Tai họa từ lèn đá Quỳnh Xuân

Dưới cái nắng như đổ lửa, xe công nông, ô tô tải rú ga tranh nhau vào lèn chở đá. Tiếng mìn nổ rung chuyển cả đất trời, vừa dứt tiếng mìn là công nhân bất chấp hiểm nguy ùa ra để nhặt đá.

Một công nhân tên Nam nói: “Lèn đá này đã cướp đi nhiều sinh mạng. Năm vừa rồi anh Nguyễn Đình Kỳ ở Quỳnh Xuân đang lao động tại bãi đá, mìn nổ đá văng trúng đầu chết ngay tại chỗ. Anh Trần Quang Tình xóm 9 Quỳnh Xuân khi đang trèo lên đỉnh lèn để đặt mìn thì bị đứt dây thừng rơi gãy cổ tử nạn, để lại người vợ và 3 đứa con thơ”.

Chúng tôi đến sát chân núi, thấy cảnh tượng thật kinh hãi. Phía trên chênh vênh vách đá lộ ra những vết rạn nứt, chỉ một chấn động nhỏ là khối đá lớn đổ ập xuống bất cứ lúc nào.

Nhiều công nhân ở đây cho biết: “Do khai thác đá bừa bãi nên nhiều hôm mìn không nổ vẫn có những khối đá tự động rơi xuống gây chết người”. Chị Bình, con gái bà Tuế, bị tảng đá to bằng nửa ngôi nhà đè chết cùng một nạn nhân ở xã Quỳnh Tân lên đây làm thuê.

Ở tuổi gần đất xa trời nhưng hàng ngày bà Tuế vẫn phải chống gậy đi mót khoai, mót lúa để nuôi 3 đứa cháu ngoại thơ dại. Phía bên kia quả đồi là căn nhà tồi tàn của chị Lê Thị Viện, chị Viện chết khi đang mang thai,  để lại đứa con 2 tuổi và người chồng đau yếu.

Bên cạnh đó còn nhiều cảnh đời bất hạnh do tai nạn từ nghề khai thác đá.

Người dân xã Quỳnh Xuân đang phải gánh chịu ô nhiễm trầm trọng. Hàng chục chiếc máy xay đá hoạt động hết công suất, cộng với lò vôi quanh lèn ngày đêm nhả khói, bụi tung mù mịt.

 Ngay từ đoạn đường QL 1A xe ô tô, công nông chở đá phóng nhanh vượt ẩu rơi vãi đá dồn thành đống bên lề đường, xe chạy qua lại tạo nên những đám bụi khổng lồ. Vào con đường đến lèn đá càng kinh hãi, tiếng máy xay đá nổ inh tai nhức óc, ở đây mùa hè người ta chỉ thấy tất cả là một màu trắng đục của bụi bẩn.

Chị Trần Thị Vẹn bức xúc: “Ngột ngạt hết chỗ nói! Nếu tình trạng ô nhiễm kéo dài sẽ sinh ra nhiều chứng bệnh. Hơn nữa, máy xay đá hoạt động cả ngày lẫn đêm, dân chúng tôi không được yên tĩnh chút nào. Giờ ăn cơm cũng phải đóng kín cửa, đêm ngủ thì phải dùng chăn bịt hết cửa sổ để chống bụi; Nhưng khói từ các lò vôi thì không thể bịt được, giờ chỉ còn nước… bịt mũi !”.

Mỗi lần mìn nổ, đá văng tới tận nhà dân, nhiều nhà bị đá văng vỡ ngói, vỡ cửa kính.

Trời đứng bóng, học sinh tan trường ùa ra hàng trăm em đi qua lèn đá dày đặc bụi. Chị Hân ở xóm 9 nói: “Con tôi ngày nào cũng qua đây, hít phải bụi đá giờ nằm ho ra máu”. Khổ nhất là trẻ nhỏ và cụ già, quanh năm suốt tháng ho thâm niên. Xóm trưởng xóm 9, anh Nguyễn Đình Tính phải gửi con đến người anh em ở làng khác “lánh nạn”.

Có hôm, người dân ở xóm 9 xã Quỳnh Xuân vác đá ra chất đầy đường, thậm chí nhiều người còn nằm lăn ra giữa đường kiên quyết không cho xe ô tô, công nông vào ra chở đá vì ô nhiễm quá trầm trọng. Chỉ được mấy ngày sống trong yên ả, rồi đâu lại vào đấy.

Ông xóm trưởng cho biết xóm 9 có 180 hộ, gần 1.000 nhân khẩu đều sống trong ô nhiễm, chủ yếu là bụi đá, khói lò vôi và bụi đất từ các xe ô tô, công nông. Ông Tính phẫn nộ: “Đáng báo động là hiện nay nguồn nước cũng bị ô nhiễm từ bụi đá, xóm có nhiều người bị bệnh lao, đau mắt hột. Trong năm 2006 có 7 người qua đời vì mắc các bệnh về đường hô hấp và ung thư”.

Chủ tịch huyện Quỳnh Lưu Hồ Phúc Hợp tỏ ra phấn khởi: “Năm 2004 có tới 7 người chết vì tai nạn nghề đá thì trong năm 2007 chưa có ai chết các anh ạ! Nhờ được như vậy là do huyện đã kiên quyết trong chỉ đạo, đặc biệt là cho thành lập được 4 Công ty TNHH khai thác đá, hàng năm thu từ các lèn đá khoảng 800 triệu đồng. Nói chung là chúng tôi giao cho xã giám sát, họ làm tốt hơn trước đây!”.

Chủ tịch xã Quỳnh Xuân Cao Xuân Thắng khoe: “Xã đã tiến hành lập một đội an ninh để giám sát việc tưới nước, kiểm tra nổ mìn, nói chung ô nhiễm môi trường không đáng lo! Với công suất khai thác thế này chỉ 3 năm nữa là lèn hết đá”. Huyện, xã nói có vẻ hùng hồn và kiên quyết nhưng trên thực tế, người dân và các công nhân ở đây lại cho biết: “Chẳng bao giờ thấy bóng dáng cán bộ huyện về kiểm tra!”