 |
| Một chương trình hát nhạc Trịnh cho nhau nghe tối 1-4 ở Hà Nội. Ảnh: N.M.Hà |
Phần nổi là những chương trình ca nhạc lớn quy tụ các ngôi sao đương thời tại các khán phòng sang trọng giá cao. Phần chìm là các quán cà phê, bar ca nhạc với các giọng ca không chuyên, miễn phí.
Giống như một ngọn núi, cần lùi đủ xa mới có thể chiêm ngưỡng toàn cảnh... “Khán giả càng ngày càng đông. Nhạc Trịnh ngày càng hot. 1-4, Hà Nội có mười mấy điểm làm chương trình nhạc Trịnh. Đến ngày này, người ta cứ thích đi nghe. Bạn bè mình nghe, mình cũng phải nghe”- Nguyệt Ca, 26 tuổi, chủ nhiệm Box nhạc Trịnh, có thâm niên làm nhạc Trịnh qua các quán cà phê Hà Nội cho hay.
Những chương trình offline ở quán của Box Trịnh chưa bao giờ đủ chỗ cho khán giả - chủ yếu trong lứa tuổi 20-35. Mà Box này đôi ba tháng lại làm một chương trình. Một năm ít nhất họ làm ba chương trình vào dịp ngày sinh, ngày mất của nhạc sĩ và ngày khai sinh Box.
Khán phòng to nhất họ từng tổ chức là hội trường ĐH Văn hóa Hà Nội. Để trả tiền thuê địa điểm, thù lao cho nhạc công… khán giả của buổi offline sẽ phải bỏ ra 50-80 nghìn lệ phí (đã bao gồm đồ uống). Ca sĩ nhận thù lao bằng việc không phải trả tiền nước.
Chương trình tưởng niệm nhạc sĩ nhằm đúng tối 1-4 năm nay của Box diễn ra tại Bee Club. Bảy giờ, tôi đến đã thấy khán giả. Trước khi có thể bắt đầu chương trình, MC đề nghị khán giả ngồi sát vào nhau, lấp kín những khoảng trống còn lại. Một số bàn phải cất đi, dăm chục ghế nhựa được thêm vào. Một số khán giả tây - ta không nề hà ngồi bệt. Nhiều người đến phút chót không còn vé để mua cũng được linh động cho vào.
Mở đầu chương trình là giây phút tưởng niệm. Vẫn nghĩ sự ra đi của một người chẳng có ý nghĩa gì so với sáng tạo họ để lại, nhưng nghe giọng chính tác giả hát Như một lời chia tay, tự nhiên thấy rưng rưng. Tôi hát đầu tiên, với tư cách khách mời. Khán giả chăm chú theo dõi, khác hẳn không khí lao xao thường thấy ở phòng trà ca nhạc.
Ở chương trình tưởng niệm tiếp theo, do một nhà báo tổ chức, không khí hoàn toàn khác. Người nghe say sưa, tươi tỉnh hát theo. Cả trăm người nghe lẫn hát cùng ngồi san sát trên sàn. Cầu thang cũng kín chỗ. Một số chấp nhận đứng.
1-4 năm ngoái, tôi cùng một giọng ca khá nổi tiếng trong thế giới của nhạc Trịnh ở Hà Nội - Giang Trang- cùng làm một chương trình nhạc Trịnh tại một bar ca nhạc. Có khoảng 500 khán giả đến với chương trình và 300 người phải đi về vì không có chỗ.
Ở các quán cà phê Hà Nội, người ta nghe và hát nhạc Trịnh quanh năm. Nhiều quán cà phê tuần nào cũng làm ít nhất một cữ nhạc Trịnh. Chẳng cần đầu tư gì nhiều. Nhiều khách đến uống nước cũng là để hát, đương nhiên họ kéo theo cả nhóm cổ động viên và quán lúc nào cũng đông trong những đêm nhạc lấy mỡ nó rán nó như vậy.
Tối 30-3 vừa qua, tôi hát cùng mấy người bạn lần đầu hát nhạc Trịnh trên sân khấu, khán giả vẫn đến đông, vẫn nhiệt tình như thế. On Cafe thường xuyên có ca nhạc, nhưng hôm đó, người của quán bảo: “Chưa chương trình nào khách đến nhiều như thế!”. Với chủ đề Tôi đang lắng nghe, tôi muốn đem lại một cách diễn đạt Trịnh riêng tư, thoải mái nhất có thể, theo gu của người hát chứ không phải theo một hình dung đã được mặc định nào đó về Trịnh.
Kết quả có khán giả cho rằng: “Ông chọn những bài khó quá, xa với Trịnh quá!”. Ơ hay, rõ ràng là của Trịnh Công Sơn. Vậy chẳng hóa ra người nghe đó đang vừa lòng chỉ với một phần của Trịnh. Nhưng cũng chẳng sao. Mỗi người hãy cứ hát và nghe bằng gu của mình. Thế giới của Trịnh Công Sơn đủ rộng để dung hòa mọi kiểu thị hiếu.
Nhưng lượng khán giả nhiều hơn ủng hộ cách hát pha blues-jazz của tôi, muốn nghe nữa, hỏi có nhiều bài của Trịnh hát được kiểu này không, và xui làm hẳn một chương trình hoặc album theo hướng này.
Năm ngoái, sau khi hát Hôm nay tôi nghe theo điệu swing xong, một khán giả trẻ chạy ra cả quyết: “Anh ra đĩa bài này chưa để em đi mua?!”. Gợi ý khá hấp dẫn với một người hát mới vào nghề.
Thực tế cho thấy một số ca sĩ đã thành danh nhờ khởi đầu với nhạc Trịnh. Ngay cả Hồng Nhung, sự nghiệp của chị có thể nói đã sang trang từ khi cập bến Trịnh Công Sơn. Hơn cả một nhạc sĩ, Trịnh Công Sơn là huyền thoại. Và người chuyên hát và hát hay nhạc ông - nhất lại cùng thời với ông- sẽ rất dễ được huyền thoại hóa.
Chất lượng âm thanh ánh sáng của những chương trình thuộc thế giới chìm - chưa bao giờ ở mức lý tưởng. Người hát toàn bộ là không chuyên, có khi còn nhìn “sớ” để hát. Nhưng khán giả chấp nhận.
Họ đến vì Trịnh Công Sơn. Giọng bạn có thể chẳng hay lắm, song chỉ cần bạn chạm được cái hồn của nhạc Trịnh, rất có thể sẽ tới thẳng trái tim người nghe. Và nếu tôi không nhầm thì trên phần nổi, những ca sĩ hát nhạc Trịnh được ưa thích nhất tình cờ đều chẳng qua trường lớp về thanh nhạc.
Một trải nghiệm nho nhỏ, nếu chẳng may ca sĩ không được khỏe, thì hát nhạc Trịnh là một liệu pháp lý tưởng. Nhạc Trịnh có thể đánh đố người hát/nghe bằng những lời lẽ có phần hóc hiểm chứ chẳng mấy khi đòi hỏi những kỹ thuật thanh nhạc cầu kỳ. Chính vì thế các ca sĩ chuyên nghiệp dễ thấy nhàm chán khi hát Trịnh.
Vì thế, có thể họ cố nhồi nhét những chiêu thức làm phong phú thêm cách diễn đạt, nhưng rất có thể lại khiến khán giả bị dội. Hát nhạc Trịnh để được yêu thích đã khó, hát theo kiểu của mình để được yêu thích chắc lại càng khó hơn.
