Xa hơn ca trù - ẩm thực

Xa hơn ca trù - ẩm thực
TP - Việc đưa ẩm thực vào ca trù - người đồng ý, kẻ không. Thực ra, đây chỉ là một vấn đề cụ thể nằm trong câu chuyện sâu xa hơn: Bảo tồn và cư xử thế nào với các giá trị văn hóa cổ truyền?

>> Đưa ẩm thực vào ca trù: Nên chứ!
>> Ẩm thực có vực nổi ca trù?
>> Ẩm thực vực ca trù: Ca trù còn hay mất?

Xa hơn ca trù - ẩm thực ảnh 1

Việc cư xử với các giá trị văn hóa phụ thuộc phần lớn vào thể trạng của các giá trị đó. Nếu giá trị đó còn phổ biến, chưa đến mức phải bảo vệ khẩn cấp thì cách bảo tồn tốt nhất là phát triển và mở rộng không gian sinh tồn sang các lĩnh vực văn hóa khác, như đưa các làn điệu dân ca vào âm nhạc hiện đại.

Các làn điệu dân ca còn phổ biến, chưa ở mức cần bảo vệ khẩn cấp, nên việc mở rộng không gian sinh tồn là thích đáng.

Với di sản văn hóa cần bảo vệ khẩn cấp, thì cách tốt nhất để bảo tồn là giữ nguyên bản sắc và không gian sinh tồn.

Di sản vật thể hoặc sinh học cần bảo vệ khẩn cấp cũng vậy, như cả thế giới đang làm. Di sản vật thể như Hoàng thành Thăng Long, tốt nhất là bảo tồn toàn bộ và nguyên trạng nếu điều kiện kinh tế kĩ thuật cho phép. Nếu không đủ điều kiện thì lấp cát, giữ nguyên không khai quật.

Với di sản sinh học, như động vật quí hiếm cần bảo vệ khẩn cấp, cần giữ nguyên không gian sinh tồn của sinh vật đó chứ không phải đưa chúng về môi trường nhân tạo mới.

Tóm lại, đối với di sản quí hiếm cần bảo vệ khẩn cấp, bất kể vật thể, phi vật thể hay sinh học, cần bảo tồn toàn bộ, nguyên trạng, giữ nguyên không gian sinh tồn. Tránh sự can thiệp tối đa của môi trường hoặc các yếu tố bên ngoài.

Ca trù là di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, nên cần giữ nguyên bản sắc và không gian sinh tồn của ca trù: Hát cửa đình, ca quán. Không nên đưa ca trù vào không gian sinh tồn nhân tạo mới là nhà hàng ẩm thực.

Nhìn sang các nước phương Tây trong việc lưu giữ và phát huy âm nhạc cổ điển trước làn sóng tấn công của nhạc Jazz, Pop, Rock sẽ thấy: Họ không đưa nhạc cổ điển sang không gian sinh tồn mới, mà ngược lại, lưu giữ tất cả những gì thuộc về bản sắc của âm nhạc cổ điển, thậm chí liên quan đến nhạc cổ điển.

Ví dụ, khi đi nghe hòa nhạc ở Musikverein của thành Viên, bạn phải mặc com-lê hoặc quần âu, áo sơ-mi, đi giày da chứ không mặc quần bò, áo phông, giày thể thao. Điều này tuy nhỏ nhưng giúp âm nhạc cổ điển của thành Viên được bảo vệ trọn vẹn- cả nội dung, hình thức, phong cách thưởng lãm.

Bạn có thể lập luận rằng, ở Viên, các nhà hàng, ngoài đường phố vẫn có người chơi nhạc cổ điển. Xin thưa, không ai gọi đó là nhạc cổ điển, mà gọi là nhạc dạo, nhạc chơi ở nhà hàng. Vì vậy, nếu đưa ca trù vào nhà hàng, hoặc về các gia đình theo giá suất ăn, thì cũng nên đổi tên thành ca thực, ca đám để tránh tổn thương ca trù.

Ngoài ra, việc biến tấu ca trù- cả hình thức, nội dung và không gian sinh tồn còn có thể hiểu như một dạng vi phạm bản quyền. Giả sử cá nhân nào đó giữ bản quyền ca trù, rất có thể họ sẽ kiện việc đưa ca trù kết hợp ẩm thực. Vì việc này làm thay đổi bản sắc của ca trù.

Ca trù là giá trị văn hóa của cộng đồng, nên việc kiện khó xảy ra. Nhưng điều này cho thấy, việc kết hợp ca trù với ẩm thực, không hẳn đã hoàn toàn hợp pháp.

 Giáp Văn
Liverpool, Anh

MỚI - NÓNG
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
TPO - Trong ngày trọng đại, Chu Thanh Huyền và Quang Hải được gia đình nhà gái và nhà trai trao tặng nhiều quà cưới. Theo ghi nhận, cặp đôi nhận được những món quà giá trị từ gia đình 2 bên gồm nhiều kiềng vàng và nhẫn.