Sát thủ với môi trường
Ông Cao Lại Quang, Chủ tịch Hội Cấp thoát nước Việt Nam cho biết, nước và bùn thải đô thị chứa một lượng lớn chất dinh dưỡng ở dạng các hợp chất (vô cơ và hữu cơ) của Ni tơ và Phốt pho, có thể gây ra các hiện tượng phú dưỡng trong nguồn tiếp nhận sông, hồ và nước biển ven bờ. Tốc độ tăng trưởng kinh tế và đô thị hoá nhanh chóng ở Việt Nam hiện nay cũng là nguyên nhân dấn đến tình trạng ô nhiễm môi trường nước ngày càng trầm trọng, đặc biệt ở các thành phố lớn.
Theo PGS.TS Trần Thị Việt Nga, Khoa kỹ thuật Môi trường, ĐH Xây dựng Hà Nội, nhiều hồ lớn trong đô thị đang xảy ra tình trạng phú dưỡng như hồ Xuân Hương (Đà Lạt), hồ Linh Đàm, hồ Văn Quán, hồ Tây …(Hà Nội). Tình trạng phú dưỡng đã dẫn đến hiện tượng tảo nở hoa trong hồ Văn Quán vào tháng 10/2016 và tại hồ Xuân Hương vào tháng 4/2016. Tình trạng gia tăng các chất ni tơ và phốt pho trong nước thải đô thị gây ra nhiều nguy hại cho sức khoẻ con người.
Đồng tình với ý kiến của PGS.TS Trần Thị Việt Nga, ông Lê Thanh, Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư xây dựng và thương mại Phú Điền nhấn mạnh: Nhiều quốc gia phát triển như Hoa Kỳ đã sớm ban hành đạo luật kiểm soát xả thải Ni tơ, Phốt pho. Việt Nam nằm trong những quốc gia thiếu hụt nguồn nước, hệ thống sông hồ nhất là tại đô thị bị ô nhiễm nghiêm trọng. Việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, hoá chất trong nông nghiệp khá phổ biến.
Chỉ 12 % nước thải được xử lý
PGS.TS Trần Thị Việt Nga cho hay, việc kiểm soát ô nhiễm nói chung và Ni tơ, Phốt pho trong nước thải đô thị đang gặp nhiều thách thức. Tính đến tháng 11/2016 có 35 hệ thống xử lý nước thải tập trung đang hoạt động với công suất thiết kế khoảng 850 nghìn m3/ngày đêm, chỉ chiếm khoảng 12% tổng lượng nước thải phát sinh. Phần lớn trong số 5.000 làng nghề trên cả nước chưa có trạm xử lý nước thải. Trong khi đó, trong chính những nhà máy xử lý nước thải đang hoạt động, có nhiều nhà máy không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật; nhiều hệ thống xử lý không có công trình loại bỏ Ni tơ và Phốt pho nên trong nhiều trường hợp không đạt yêu cầu xả thải, gây lãng phí, giảm hiệu quả đầu tư và giảm hiệu quả cải thiện chất lượng môi trường.
Điển hình như Nhà máy xử lý nước thải thành phố Cần Thơ được đầu tư hàng trăm tỷ đồng với công nghệ xử lý bậc 2 trong khi đó nguồn tiếp nhận loại A (yêu cầu phải có xử lý Ni tơ) là một ví dụ cho thấy sự bất cập và không phù hợp giữa công tác quy hoạch, đầu tư và xây dựng dự án. Bất hợp lý về công nghệ xử lý nước thải còn xảy ra tại Nhà máy xử lý nước thải Cao Lãnh, Nhà máy xử lý nước thải Hoa Cương (Đà Nẵng).
Khó khăn nữa trong kiểm soát ô nhiễm đó là nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật không phản ánh đúng thực tế. Đại diện Sở KH&CN Hà Nội nêu ví dụ: Quy định của Bộ Y tế lượng nước thải là 0,9m3/giường bệnh/ngày. Tuy nhiên thực tế khảo sát chỉ từ 0,4 đến 0,6m3/giường bệnh/ngày.
Từ thực tế xây dựng và vận hành nhiều hệ thống xử lý nước thải tại Việt Nam, TS Nguyễn Phương Quý, Tổng Giám đốc Công ty SFC khẳng định, khó khăn rất lớn khi nhiều tiêu chuẩn kỹ thuật đang trong tình trạng “nhảy nhót”, thiếu sự thống nhất giữa các văn bản từ cơ quan chức năng. Việc kiểm soát Ni tơ và Phốt pho trong nước thải càng khó khăn khi một số nhà máy thông số nước thải đầu vào được thiết kế khác nhiều so với thực tế vận hành.
Tính đến tháng 11/2016, có 35 hệ thống xử lý nước thải tập trung đang hoạt động với công suất thiết kế khoảng 850 nghìn m3/ngày đêm, chiếm 12-13% tổng lượng nước thải phát sinh; khoảng 40 nhà máy xử lý nước thải đang được thiết kế, xây dựng với tổng công suất 1,6 triệu m3/ngày đêm; phần lớn trong số 5.000 làng nghề trên cả nước chưa có trạm xử lý nước thải.
