Rùa Hoàn Kiếm, còn được biết đến với tên Giải Sin-hoe (Rafetus swinhoei) là một loài rùa mai mềm khổng lồ. Cá thể Rùa Hoàn Kiếm cuối cùng ở Hồ Gươm từng đạt tới trọng lượng 169kg với chiều dài 2,08 m và chiều rộng 1,08m, tuổi thọ ước đạt 200 tuổi.
Sau khi cụ rùa Hồ Gươm qua đời cho đến khi phát hiện ra cá thể rùa Hoàn Kiếm mới ở hồ Xuân Khanh (tháng 3/2018), Việt Nam chỉ có một cá thể Rùa Hoàn Kiếm duy nhất được biết đến là cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô.
Được tìm thấy lần đầu vào năm 2007, rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô khi đó có kích thước nhỏ so với kích thước tối đa của loài rùa này. Năm 2008, trong đợt lũ lịch sử ở Hà Nội khiến đập hồ Đồng Mô vỡ, rùa thoát ra sông Tích, một người dân ở thôn Cời (phường Trung Sơn Trầm, thị xã Sơn Tây, Hà Nội) bắt được. Thời điểm đó, cá thể rùa Hoàn Kiếm đạt trọng lượng 67kg. Sau khi thuyết phục ngư dân, các tổ chức bảo tồn và cơ quan chức năng đã chữa trị vết thương và đưa lại cá thể rùa Hoàn Kiếm về hồ Đồng Mô. Từ đó đến nay, Chương trình Bảo tồn Rùa Châu Á (ATP) cử cán bộ thường xuyên theo dõi, quan sát, bảo vệ cá thể rùa quý hiếm nhất thế giới này.
Cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô được ghi nhận vào tháng 6/2018. Ảnh: ATP. Một thập kỷ qua, nhiều lần rùa Hoàn Kiếm nổi lên mặt nước và được cán bộ của ATP ghi nhận. Theo đó, cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô đã phát triển nhanh về khối lượng. Hiện đại, ước đạt 120-140kg, gần tới kích thước trưởng thành của loài Rùa Hoàn Kiếm.
Do kích thước lớn, Rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô đối mặt với nhiều mối đe dọa, đặc biệt là nguy cơ dính lưới đánh cá của ngư dân. Tháng 3/2015, rùa từng dính lưới ngư dân và may mắn thoát được sau khi phá lưới. ATP nhiều lần kêu gọi bảo tồn cá thể rùa quý hiếm cũng như triển khai nhiều chương trình truyền thông bảo vệ rùa.
Gần đây, với việc phát hiện ra cá thể rùa Hoàn Kiếm ở hồ Xuân Khanh (thị xã Sơn Tây, Hà Nội), cùng sự trưởng thành của cá thể Rùa Hoàn Kiếm ở hồ Đồng Mô, mở ra hy vọng khôi phục quần thể loài rùa quý hiếm nhất thế giới, có vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh của người dân Thủ đô.
