Đề minh họa môn Văn chuẩn bị cho kỳ thi này của Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu thí sinh phát biểu về trích dẫn của nữ tiến sĩ tâm lý người Mỹ Tian Dayton: “như một lẽ tự nhiên, sau một bước tiến xa luôn tồn tại một bước lùi gần”. Và trên đời, “hoàn hảo là một điều không tưởng”. Nên khó thể cầu toàn.
Ừ, trên đời chẳng một ai, chẳng một việc gì hoàn hảo tuyệt đối cả. Trong khi Ấn Độ vẫn đau đầu với nạn “mafia thi cử”, thì kỳ thi đại học ở Algeria năm nay Chính phủ quyết định ngắt cả mạng internet lẫn mạng điện thoại cố định khắp cả nước trong giờ thi để chống…gian lận! Đến phát triển như Anh quốc, áp lực kỳ thi GCSE cũng lớn đến mức báo động việc sĩ tử đua nhau sử dụng loại “thuốc thông minh” với hy vọng sẽ “đột biến” trí não!
Công bằng mà nói, kỳ thi tốt nghiệp THPT quốc gia kết hợp tuyển sinh ĐH-CĐ ở ta sau liên tiếp những cải tiến, chỉnh sửa đã dần đi vào ổn định. Rõ nhất là giảm tải nỗi khổ ăn ở, đi lại chờ chực của hàng triệu phụ huynh. Giảm tải số môn thi, khối lượng kiến thức ôn luyện. Điện tử hóa hàng loạt công đoạn nhiêu khê vốn mất rất nhiều thời gian… Đó chưa thể nói là “bước tiến xa”, là một sự hoàn thiện. Nhưng dẫu sao cũng đáng ghi nhận.
Tuy nhiên, chỉ trong vòng 40 phút của phiên chất vấn tại kỳ họp Quốc hội vừa xong, đã có quá nhiều lần bấm nút đòi chất vấn tư lệnh ngành giáo dục, khiến hệ thống điện tử ở nghị trường bị “treo”, đủ cho thấy ngành giáo dục còn ngổn ngang đến mức nào!
Thông tin mới nhất, Việt Nam vừa có hai đại học lọt vào top 1.000 thế giới, là hai ĐH quốc gia ở hai đầu đất nước. Tất nhiên đó cũng chỉ là bảng xếp hạng của một tổ chức ở Anh, theo tiêu chí riêng họ. Còn năm ngoái 2017, bảng xếp hạng 1.000 đại học thế giới của một tạp chí cũng của Anh, khu vực Đông Nam Á có 26 trường, trong đó riêng Thái Lan có tới 10 trường, Malaysia có 4 trường. Việt Nam vắng bóng.
Trở lại với kỳ thi chính thức diễn ra từ sáng mai. Lực lượng thanh tra thi đông nhất từ trước tới nay. Thanh tra giám sát toàn diện mọi khâu. Thanh tra “cắm chốt” tại mọi điểm thi chứ không lưu động như mọi năm. Cán bộ coi thi lần đầu tiên cũng phải đăng ký chữ ký của mình...
Việc tổ chức và giám sát kỳ thi có lẽ đã được chuẩn bị một cách tốt nhất. Nhưng vẫn còn nguyên đó nỗi băn khoăn: Sự “ổn định” trật tự của những kỳ thi, liệu đã đủ để phản ánh chất lượng thực sự của việc sàng lọc kiến thức, chất xám? Đủ để nâng cấp hơn một bước giá trị của tấm bằng tốt nghiệp so với các nền giáo dục tiên tiến?
Mượn triết lý về sự “không hoàn hảo” để đưa vào đề thi thử, dường như ngành giáo dục đang tự muốn nói về mình.
