Ngày 23/11, ông Morrison khen ngợi Trung Quốc đưa người dân thoát khỏi đói nghèo, cho rằng sự cạnh tranh giữa Trung Quốc và Mỹ đã “bị phủ bóng và bóp méo” vì Bắc Kinh nghĩ Canberra đứng về phe Washington.
Trong thời gian qua, quan hệ Úc - Trung căng thẳng sau khi Canberra kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra quốc tế để làm sáng tỏ nguồn gốc đại dịch COVID-19, dẫn đến việc Bắc Kinh hạn chế nhập nhiều loại hàng hóa Úc. Ông Morrison từng tuyên bố Úc sẽ kiên quyết không đánh đổi các “giá trị” của mình khi bị chèn ép về kinh tế. Nhưng phát biểu lần này của ông Morrison trong sự kiện trực tuyến của viện nghiên cứu Policy Exhange được đánh giá là hạ giọng.
Ông James Laurenceson, giám đốc Viện quan hệ Úc - Trung, nói rằng bài phát biểu này của ông Morrison khó hiểu, vì một mặt tái cam kết với “quan hệ liên minh bền vững với Mỹ”, một mặt có vẻ xoa dịu Trung Quốc. Ông Morrison khẳng định quan hệ đồng minh của Úc với Mỹ dựa trên “những quan điểm chung về thế giới”. Trong khi đó, quan điểm của Mỹ đang bị lấn át bởi tư tưởng coi Trung Quốc là “mối đe dọa với toàn xã hội”.
“Chúng ta có coi Trung Quốc là ‘mối đe dọa với cả xã hội’ hay không? Lần cuối cùng tôi kiểm tra thì tôi hiểu Trung Quốc là một đối tác quan trọng ở khu vực”, ông Morrison phát biểu. Một số nhà quan sát đánh giá ông Morrison đang nỗ lực nhằm tránh “đặt hết trứng vào một giỏ”.
Sau đợt khẩu chiến giữa hai nước suốt mấy tuần qua, Bắc Kinh lần này có vẻ hoan nghênh phát biểu của ông Morrison. “Trung Quốc nhận thấy những phát biểu tích cực của Thủ tướng Morrison về ảnh hưởng kinh tế toàn cầu và nỗ lực xóa nghèo của Trung Quốc. Chúng tôi hy vọng tất cả các quốc gia sẽ gạt bỏ thiên kiến ý thức hệ...Về quan hệ Trung - Úc, chúng tôi hy vọng Úc sẽ có những lựa chọn độc lập, khách quan và hợp lý vì lợi ích của chính mình”, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói ngày 24/11.
Ông Morrison đề nghị Trung Quốc và Mỹ để ý đến những nước nhỏ hơn, như Úc, để các nước không phải chọn phe giữa hai siêu cường. Khi được hỏi có thể làm gì để thuyết phục Trung Quốc tuân thủ các hệ thống quy tắc quốc tế, như Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982, ông Morrison nói rằng ông thấy khó hiểu về “tư tưởng và tầm nhìn của Trung Quốc”.
Báo SCMP dẫn lời GS Zhou Fangyin, công tác tại Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế ở Quảng Đông, cho rằng việc ông Morrison đổi giọng liên quan đến thay đổi lãnh đạo ở Washington. Bà Priya Chacko, giảng viên cấp cao về chính trị quốc tế tại ĐH Adelaide, đồng ý với ý kiến này, nhưng cho rằng phát biểu của ông Morrison không phải sự thay đổi hoàn toàn. Ngoại trưởng Úc Marise Payne nêu ý kiến tương tự trong chuyến thăm Mỹ hồi tháng 7, nhưng Canberra sau đó không làm gì để hạ nhiệt căng thẳng với Trung Quốc.
