Chuyện 2 ông đồ gàn và 1 'ca đẻ khó'

Chuyện 2 ông đồ gàn và 1 'ca đẻ khó'
Để ngôi trường dân lập đầu tiên được ra đời, PGS Văn Như Cương và thầy giáo Nguyễn Xuân Khang từng phải rơi cả nước mắt. Đến nay, có thể nói, mỗi người đã "xưng bá" ở một trường dân lập. Nói về những ngày "chạy bở hơi tai" đó, cả hai ông đồ "gàn" đều ví von: như một ca đẻ khó!

Ca đẻ khó

Cuối những năm 80 của thế kỷ trước, ngành giáo dục nước nhà rơi vào tình trạng khủng hoảng. Giáo viên bỏ nghề hàng loạt vì đời sống quá khó khăn, học sinh thất học ngày càng đông. Trước tình cảnh đó PGS Văn Như Cương, lúc đó đang là cán bộ giảng dạy ở trường ĐH Sư phạm, nung nấu ý định mở trường tư thục. Ý tưởng của ông được thầy giáo Nguyễn Xuân Khang, giảng viên của trường ĐH Tổng hợp (nay là ĐHQG Hà Nội) nhiệt tình ủng hộ.

Tìm được một người "đồng chí" đã khó, để những người khác ủng hộ là một điều không dễ dàng. Giáo dục nhà nước đã ăn sâu vào não trạng của nhiều thế hệ, "trường tư" là một khái niệm hết sức xa lạ với cả những lớp người đã gần 50 tuổi.

Chuyện 2 ông đồ gàn và 1 'ca đẻ khó' ảnh 1

Ảnh chân dung PGS.TS Văn Như Cương của nhiếp ảnh gia Bùi Văn Sơn đoạt giải Nhất, trong cuộc thi ảnh “Chân dung và cuộc sống người Hà Nội” 

Bàn đi tính lại, hai ông đánh liều viết một bức thư ngỏ gửi Bộ trưởng Bộ Giáo dục! Không ngờ, ý tưởng của hai ông được Bộ trưởng Giáo dục lúc đó, GS Phạm Minh Hạc, chia sẻ.

Ngày 1/8/1988, Bộ Giáo dục tổ chức một cuộc hội thảo để hai ông lên thuyết trình về kế hoạch thành lập trường dân lập. Hội thảo "thành công rực rỡ" với sự cho phép của Bộ nhưng yêu cầu cầu đổi chữ "Tư thục" thành "Dân lập". Bộ bảo hai ông về đặt tên trường đi. Trường thì phải có tên. Thuê cơ sở ở đâu thì ghi vào.

Hai ông ra về lòng vui như mở hội, liền rẽ vào hàng phở trên phố Lò Đúc, mỗi người chén một bát. Vừa ăn vừa phân công mỗi người nghĩ ra một cái tên để mai thảo luận. Hôm sau, ông Khang đưa ra tên Lương Thế Vinh còn ông Cương thì đưa ra tên Nguyễn Trường Tộ. Bàn bạc một lúc rồi nhất trí lấy tên Lương Thế Vinh...

Tên đã có. Cơ sở cũng đã thuê xong. Nhưng lúc ấy, Bộ lại chưa hề có quy chế về trường dân lập. Ông Cương liền đề nghị với Bộ trưởng để ông soạn dự thảo về quy chế...

Khi có quy chế rồi, lại mắc ở chỗ khác

Theo quy chế, trường phải có quyết định trước ba tháng mới được tuyển sinh. Như vậy, chậm nhất, ngày 1/6/1989 quyết định thành lập trường phải được ký.

Chờ đến sáng 31/5, vẫn chưa có quyết định. Hai ông lòng như lửa đốt. Chỉ còn 12 giờ đồng hồ cho "đứa con" của mình ra đời. Nếu không "đẻ" ngay thì sẽ phải chờ... sang năm. Vậy mà, tối hôm đó, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội (lúc đó là bà Nguyễn Thị Tâm Đan) người có quyền hạ bút ký quyết định này sẽ đi công tác nước ngoài một tháng.

(Nhắc lại chuyện này, ông Khang bảo, có thể họ cũng dè dặt vì đây sẽ là trường dân lập đầu tiên sau thời kỳ đổi mới. Trong Hội nghị Giám đốc sở năm ấy, có lãnh đạo Bộ còn cương quyết: "...Ở đâu có phi quốc lập chứ giáo dục thì không!". Quan điểm của lãnh đạo về loại hình trường này cũng chưa ngã ngũ).

Không còn lựa chọn nào khác. Hoặc một ngày hoặc là một năm! Ông Khang liền liều đánh tiếng "dọa" đến tai bà Phó Chủ tịch: "Nếu chị không ký trước khi đi, chúng tôi sẽ thông báo với báo chí ngay trong ngày: "Năm học 1989-1989, trường Lương Thế Vinh sẽ không khai giảng được. Không phải vì Bộ không đồng ý mà chỉ vì thiếu chữ ký của Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hà Nội..."

Ngay đêm đó, quyết định được ký!

"Đêm 1/6/1989, ông Khang chạy sang ôm chầm lấy tôi, vừa khóc vừa nói: "Thầy ơi ký rồi". Nước mắt tôi trào ra..." GS Văn Như Cương nhớ lại.

Sao người ta cứ xô vào?

Có quyết định thành lập trường trong tay, PGS Văn Như Cương dốc túi không có đồng xu! Muốn khắc con dấu cho trường ông Khang phải tháo chiếc nhẫn đem bán...

Chuyện 2 ông đồ gàn và 1 'ca đẻ khó' ảnh 2

PGS Văn Như Cương trong một lần gặp gỡ phụ huynh đi nộp hồ sơ tuyển sinh. Ảnh: Lê Anh Dũng

Ngày họp phụ huynh, hội trường gần 1.000 chỗ ngồi chật cứng. Phụ huynh học sinh ngồi la liệt cả ở ngoài để nghe cuộc đối thoại với hiệu trưởng. Nhiều người bỏ cả chiếc xe thồ kiếm cơm chỏng chơ giữa trời nắng thiêu đốt...

Đến bây giờ ông Cương cũng không nhớ mình đã nói gì, họ chất vấn những gì nhưng điều ám ảnh ông là những bức xúc về nhu cầu học của con em họ thì ông không quên! Người xin nhập học ngày một đông. Ngay sau buổi họp ấy, con số học sinh đã lên tới 1.200! Nhiều học sinh đang học ở trường công cũng xin chuyển sang.

"Tôi cứ tự hỏi mình mặt mũi râu ria thế người ta biết bụng dạ mình thế nào mà cứ xô vào..?" - Ông nói vui.

"Học phí trường thu một tháng tương đương 10 kg gạo. Nhiều gia đình nông dân đã nộp gạo thay tiền. Những lần đi "nghe ngóng" qua văn phòng tôi phải cầm lòng khi nhìn thấy nhiều bao gạo vá chằng vá đụp!" - giọng ông Cương buồn buồn...

Ngày ấy, nhiều giáo viên kéo đến xin tình nguyện dạy không công! Thầy trò cùng chạy sô. Trường lớp thì chạy chỗ. Khi thì học ở Trường ĐH Sư phạm. Khi thì học ở ĐH Tổng hợp. Nhưng ngay năm đầu tiên trường đã khẳng định được bằng kết quả thi tốt nghiệp và đại học.

Theo Theo Vietnamnet
MỚI - NÓNG
Ga Hà Nội sẽ thành ga đường sắt đô thị nội đô
Ga Hà Nội sẽ thành ga đường sắt đô thị nội đô
TPO - Sở GTVT Hà Nội vừa báo cáo thành phố việc rà soát và đưa ra định hướng xây dựng các dự án đường sắt đô thị, đường sắt quốc gia trên địa bàn. Theo đó, từ nay đến năm 2035, các tuyến đường sắt quốc gia sẽ di dời ra ga đầu mối Ngọc Hồi, ga Hà Nội sẽ trở thành ga đường sắt nội đô.