 |
| Phó Thủ tướng, Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân đối thoại trực tuyến với đồng bào cả nước. Ảnh : Chinhphu.vn |
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân đã nói như vậy tại cuộc đối thoại trực tuyến chiều nay 31/8. Hơn 2500 câu hỏi của độc giả trong và ngoài nước đã gửi tới ông trước thềm năm học mới qua Cổng TTĐT Chính phủ. Tiền Phong Online xin trích đăng một số câu hỏi và trả lời trong cuộc đối thoại thẳng thắn và thú vị này.
Lúc mới làm Bộ trưởng chỉ ngủ... 4 tiếng mỗi ngày
Lê Tiến Công - Nam 31 tuổi - Giảng viên Đại học Phan Châu Trinh : Thưa Bộ trưởng, một ngày làm việc của Bộ trưởng thường bắt đầu như thế nào và kết thúc ra sao? Điều gì làm Bộ trưởng băn khoăn và lo lắng nhất hiện nay về nền giáo dục nước nhà ? Xin cám ơn Bộ trưởng.
- Khi mới làm Bộ trưởng, vẫn là học việc, lúc đó tôi chỉ ngủ 4 tiếng mỗi ngày, giờ thì có thể ngủ được 5 tiếng. Thường tôi thức dậy lúc 4h30 sáng, làm việc đến hơn 6h. Sau đó chơi bóng bàn đến 7h thì vệ sinh cá nhân, ăn sáng và đi làm. Cơ quan Bộ làm việc đến 5h30 chiều. Nếu có cuộc họp tại Bộ thì khoảng 6h30 thì về nhà ăn tối, nghỉ ngơi và làm việc đến 11h30 thì nghỉ.
Buổi tối, tôi thường xem truyền hình bằng tiếng Anh và tiếng Đức để nắm tình hình thế giới, như một nhu cầu. Cuối tuần, nếu vợ tôi từ miền Nam ra thì sẽ đi đâu đó, thăm anh em, bạn bè hoặc đi xa để thay đổi không khí.
Hơn 1 năm đầu ở Bộ, anh em kêu làm việc ngoài giờ nhiều quá. Giờ thì công việc đã ổn và có đội ngũ Thứ trưởng, Vụ trưởng mạnh nên tôi không còn phải làm việc ngoài giờ nhiều nữa.
Điều trăn trở của tôi lúc này là yêu cầu hội nhập quốc tế rất quyết liệt, nếu ngành GD không có phương pháp vừa đột phá, vừa phát triển theo chiến lược đồng bộ thì chúng ta có thể làm lỡ cơ hội phát triển của đất nước.
Nguồn nhân lực là tài nguyên quý báu quốc gia. Với ý thức lao động tốt, ý thức dân tộc tốt và kỹ năng nghề cao thì nguồn nhân lực sẽ trở thành một lợi thế cực kỳ quan trọng để cạnh tranh về kinh tế.
Tôi chỉ mong toàn ngành, với sự hỗ trợ của xã hội, đổi mới chuyển mình để đáp ứng mong mỏi: Lợi thế nhân lực là một lợi thế to lớn của Việt Nam trong thời kỳ tăng tốc và hội nhập hiện nay.
Khắc phục tiêu cực thi cử, bệnh thành tích
Trần Thanh Loan - Nam 38 tuổi - Giáo viên : Bộ trưởng cho biết những việc mà Bộ trưởng đã làm thành công trong thời gian nhậm chức?
- Thực ra thì tôi làm công tác ở Bộ GDĐT mới hơn 3 năm, công việc là không phải của riêng mình mà là của tập thể lãnh đaọ Bộ, Ban cán sự Đảng cũng như được sự chia sẻ, chung sức chung lòng của các Vụ, Cục và đặc biệt là các Tư lệnh địa phương và các giám đốc Sở. Ngành GDĐT còn nhận được sự hỗ trợ của các cấp, ủy chính quyền địa phương.
Và nếu nhìn lại việc tập thể Bộ đã làm được có phần nào đó thay đổi trong 3 năm qua, thì có thể thấy việc chọn, đột phá, và khắc phục các tiêu cực thi cử, bệnh thành tích giáo dục đã đem lại hiệu quả bước đầu được xã hội ghi nhận.
Cũng trong 3 năm qua, tập thể lãnh đạo Bộ, cùng với công Đoàn giáo dục đã chọn yêu cầu mà thể hiện đặc trưng của nhà giáo giai đọan hiện nay, đó là mỗi thầy cô giáo là tấm gương và đạo đức, là khoa học và sáng tạo, xác định tiêu chí phấn đấu, đạo đức nhà giáo.
Đó là, trong thời kỳ, cách mạng khoa học kỹ thuật tiến triển nhanh như hiện nay, hội nhập nhanh, nếu giáo viên không có khả năng tự học thì không có khả năng tiếp tục dẫn đầu về tri thức, về phương pháp dạy về lĩnh vực của mình.
Hơn nữa, là yêu cầu về sáng tạo, chúng ta muốn có công dân sáng tạo thì sự sáng tạo này phải thực hiện từ trong đào tạo phổ thông và giáo viên phải có khả năng thực hành. Như vậy, ngành cũng làm rõ hơn, yêu cầu của nhà giáo giai đoạn tới là tấm gương và đạo đức tự học và sáng tạo.
Tập thể lãnh đạo Bộ cũng xác định giáo dục toàn diện cho học sinh gắn với cơ chế xã hội hóa. Và cho đến nay, sau một năm áp dụng thí điểm cơ chế 5 cơ quan: ngành giáo dục, ngành văn hóa, Đoàn thanh niên, Hội phụ nữ Việt Nam và Hội khuyến học phối hợp hình thành cơ chế.
Phạm Đức Tài - Nam 33 tuổi – làm ruộng : Xin Phó Thủ tướng cho biết kết quả của cuộc vận động “2 không”? Kết quả của thi tốt nghiệp THPT năm học 2008 - 2009 có phản ánh đúng chất lượng dạy và học hiện nay?
- Kì thi 2006-2007, xã hội rất bức xúc trước nhiều hiện tượng tiêu cực xảy ra, như: bắc thang vào ném bài thi hoặc gây mất trật tự an ninh quanh khu vực thi. Khi thí sinh thi xong thì phòng thi trắng tài liệu...
Trước thực trạng đó, Ban cán sự Đảng của Bộ đã đột phá là nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục.
Chúng tôi có báo cáo với Thủ tướng, Chính phủ và Thủ tướng có Chỉ thị số 33 là ngành GD phải tập trung vào chống bệnh thành tích trong giáo dục.Khi khởi động quá trình này chúng tôi mong muốn cho học sinh hiểu rằng năng lực làm người sẽ tương đương với tấm bằng đó. Phải tập trung cho năng lực thật. Kết quả thi cử không phải là con đường phát triển lâu dài.
Sau 3 năm thực hiện Chỉ thị 33, tình hình có chuyển biến rõ rệt. Nếu năm 2007 ngành GD mở cuộc thi tốt nghiệp nghiêm túc và tuyên bố chấp nhận kết quả thật thì có 2.560 học sinh vi phạm quy chế thì đến năm 2009 số em bị đình chỉ còn 299 em giảm 88% so với năm 2007. Tỷ lệ giáo viên vi phạm từ 35 xuống còn 3 giáo viên.
Năm 2008, tỷ lệ bỏ học khoảng 147 ngàn học sinh, sang năm 2009 giảm còn 86 ngàn học sinh, giảm 41%.
Tỷ lệ tốt nghiệp THPT năm 2008 là 76%. Sau đó 2009 tăng 83,8% mỗi năm tăng như vậy là thực tế đáng mừng. Chúng ta đã lập lại ý thức kỷ cương trong học tập.
Kết quả thi cử năm 2009 cơ bản là phản ánh đúng thực chất. Mỗi năm tỷ lệ tốt nghiệp tăng xấp xỉ 10% đến năm 2010 đạt 90%/ 4 năm nỗ lực tối đa để trở thành tỷ lệ tốt nghiệp gần như cũ.
Vấn đề hỗ trợ về interrnet thì 2 năm vừa qua phối hợp với Viettel chúng ta đã kết nối được các trường PTTH với nhau trên cả nước. Trường PTCS là tỷ lệ 78%. Trường tiểu học đạt tỷ lệ 70%, mầm non 46%.
"Phải tới thị sát tại trường, dự giờ học"
Nguyễn Xuân Thiện - Nam 28 tuổi - Giáo viên trung học : Từ khi ở cương vị Bộ trưởng, Bộ trưởng đã đi khảo sát, thực tế việc quản lý, dạy và học tại các trường chưa? Bộ trưởng có thấy tình hình thực tế tại các trường này có như trong báo cáo của cấp dưới gửi lên không ?
- Ở cương vị Bộ trưởng, đối tượng tôi phải quan tâm gồm nhiều cấp. Để theo sát tình hình địa phương, chúng tôi phân công trong Bộ, mỗi thứ trưởng phụ trách một vùng trong cả nước, gồm khoảng 10-15 tỉnh. Tôi phụ trách miền Tây Nam Bộ gồm 12 tỉnh, cụm 5 thành phố. Mỗi quý 1 lần dự sinh hoạt trao đổi công việc với các giám đốc sở.
Cấp trường, mỗi lần tới địa phương, chúng tôi thường tìm gặp các thầy cô hiệu trưởng các trưởng tại tỉnh đó, trao đổi khoảng 2 tiếng, nêu hoạt động trong nhà trường, đánh giá chủ trương của Bộ và các vấn đề đặt ra. Đây là việc hết sức bổ ích, giúp nhận thức tiềm năng cũng như yếu kém trong quản lý giáo dục.
Chúng tôi dành nhiều thời gian nhất cho 2 cấp này. Tuy nhiên, cũng phải tới thị sát tại trường, dự giờ học. Cách đây 2 ngày tôi có đến làm việc tại Bạc Liêu, Cà Mau tìm hiểu thực tế các em đang suy nghĩ về nhà trường, công việc. Tôi chứng kiến lễ trao xe đạp cho học sinh nghèo đi xa, học sinh lớp 7,8, các em rất nhỏ, qua đây mình mới nhận thức tỷ lệ suy dinh dưỡng cả nước trong đó học sinh trên dưới 10%, nhưng có những vùng rất cao. Như vậy, ngoài "3 đủ” do ngành đề ra là tất cả học sinh đi học đủ ăn, đủ mặc, đủ sách vở, thì tôi thấy chúng ta còn phải chống suy dinh dưỡng.
Khi dự giờ chúng tôi thấy, có thầy giáo dậy môn Giáo dục công dân lớp 7 rất sinh động có những tài liệu cụ thể, sinh động...
Tuy nhiên, cũng có nơi, giảng viên dạy có đèn chiếu, nhưng hầu như không tạo thời gian đối thoại giữa sinh viên và giáo viên, tài liệu tham khảo còn khá cũ. Thông qua thực tiễn đối với cá nhân tôi ở các cấp như vậy, cơ bản lãnh đạo Bộ và tôi cảm thấy mình nắm được thực tiễn, tôi thấy học thêm được rất nhiều từ thực tiễn.. Nắm được thực tiễn, giúp mình thấy yên tâm hơn trong công việc, qua đó cũng kiểm tra được sự chỉ đạo.
Qua việc bám sát cơ sở, đi thực tiễn, chúng tôi nhận thấy có việc giống như mình dự kiến, có việc dở nhưng cũng có nhiều việc hay hơn mình cần tiếp thu để hoàn thiện việc chỉ đạo, điều hành.
Không chủ trương tăng học phí bậc phổ thông mà ngược lại
Nguyễn văn Tuấn - Nam 17 tuổi - học sinh : Em được biết học phí năm 2009 sẽ cao hơn mọi năm. Vậy em xin hỏi tại sao đất nước Cuba còn khó khăn hơn nước ta mà còn miễn học phí cho học sinh, sinh viên. Ở nước ta học phí không được miễn giảm hoàn toàn mà lại ngày càng thay đổi theo hướng tăng. Đến khi nào chúng em được miễn học phí theo chế độ XHCN?
- Rất hoan nghênh câu hỏi của em, nhưng trong câu hỏi có một số nội dung không chính xác đó là hiện nay không phải học phí của chúng ta ngày càng tăng, vừa rồi Quốc hội thông qua Đề án đổi mới cơ chế tài chính, khẳng định: với giáo dục phổ thông, việc đóng học phí là phù hợp khả năng chi trả tức là những người nghèo, phần dành cho con em đi học ví dụ một tháng không đủ dành vài chục nghìn để mua quần áo sách vở, diện đó hoàn toàn không phải đóng học phí, không phải chỉ miễn mà còn được hỗ trợ thêm kinh phí để mua sách vở đi học.
Đây là chính sách mới, không phải miễn mà còn cho thêm để đi học. Còn những hộ ở đô thị có thu nhập tương đối cao thì sau trước vẫn đóng nhiều hơn nhưng theo nguyên tắc là không gây khó khăn về chi trả.
Cần nhấn mạnh là chúng ta không hề có chủ trương là tăng học phí ở cấp phổ thông mà ngược lại tiếp tục miễn giảm, thậm chí còn cho thêm. Ví dụ như vừa qua Quốc hội đề xuất phổ cập giáo dục mầm non 5 tuổi, đối với vùng miền núi, có trường công lập rồi mà gia đình vẫn không đủ tiền cho con đi học thì nhà nước vẫn sẽ hỗ trợ toàn bộ.
Làm gì để người giỏi tham gia sự nghiệp trồng người ?
Lê Kiều Nhi - Nữ 23 tuổi - Giảng viên : Tôi thấy điểm đầu vào của các ngành sư phạm ngày càng thấp, như thế ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng giáo dục. Liệu có những biện pháp nào để thu hút được những người giỏi tham gia vào sự nghiệp trồng người?
- Trước hết chúng tôi hoan nghênh đã gặp một người đồng nghiệp quan tâm tới tương lai của sự nghiệp giáo dục của ngành sư phạm!
Chọn nghề giáo vừa những ham mê, thích thú với đặc điểm cá nhân, vừa có cả vấn đề thu nhập.
Trong giai đoạn 10 năm trước, góp phần giảm nhẹ gánh nặng kinh tế, khuyến khích vào sư phạm, chúng ta có chính sách miễn học phí. Hơn 10 năm trước, từ năm 1998, học phí là 180.000/tháng cũng có giá trị, cho tới gần đây, với mức học phí đó, đi học còn nhiều tốn kém khác nữa, thì đòn bẩy trực tiếp vào kinh tế không cao.
Bên cạnh đó, như chúng tôi nêu ban đầu chúng ta quy hoạch nhu cầu giáo viên chưa sát, nên một số anh chị ra trường chưa có việc làm, nên chưa hấp dẫn. Vì thế, mức đầu vào phụ thuộc vào sự hăng hái của xã hội vào sư phạm, nếu nhiều người vào, qua tỷ lệ chọi, lấy từ trên xuống, ít hơn, thì bình quân giảm.
Chúng ta phải khắc phục bằng các hướng như làm dự báo nhu cầu sát hơn, để những người vào sư phạm ra trường đa số là có việc làm, như chúng tôi nói, Bộ quyết tâm sau 3 năm các tỉnh phải đặt hàng cho các trường cao đẳng sư phạm đào tạo theo nhu cầu.
Chính sách cho vay hiện nay cũng khuyến khích những người ở lại nghề giáo. Ví dụ như đang dự thảo sửa đổi Luật giáo dục, những người học sư phạm sẽ được vay để học, sau khi ra trường nếu ở lại công tác sư phạm, nhà nước không yêu cầu hòan trả phần vay để trả đóng học phí.
Mức học phí sắp tới tăng lên, ĐH tăng khoảng 60.000, hỗ trợ tài chính nhà nước ngày càng có ích hơn.
Làm cho việc này hấp dẫn hơn, như chúng tôi trình bày, bên cạnh tăng lương nhà nước, chúng ta có thâm niên nhà giáo khuyến khích gắn bó sư phạm. Các trường ĐHCĐSP cũng sẽ ngày càng nâng cao chất lượng, tạo môi trường giảng dạy hấp dẫn hơn.
Làm Bộ trưởng có sứ mạng quan trọng chăm lo cho lớp trẻ...
Mạnh Đức - Nam 37 tuổi : Với cương vị dẫn dắt nền giáo dục Việt Nam, tiêu chí làm việc của Bộ trưởng là gì?
- Tôi mới nhận trách nhiệm Bộ trưởng Bộ GDĐT được hơn 3 năm, vì vậy kinh nghiệm chưa nhiều. Tôi nghĩ, làm Bộ trưởng có sứ mạng quan trọng chăm lo cho lớp trẻ, lớp thanh niên của Việt Nam, đây là trọng trách lớn và cũng rất vinh dự vì vậy phải cống hiến hết mình cùng các đồng chí lãnh đạo bộ, và toàn thể ngành giáo dục chung tay gánh vác sự nghiệp lớn này.
Hiện nay, nước ta bước vào thời điểm hội nhập cạnh tranh toàn cầu, càng đòi hỏi nguồn nhân lực mạnh. Chúng tôi thấy sứ mạng của ngành càng lớn hơn, chỉ có một quyết tâm lớn, đồng thuận thì mới hoàn thành được nhiệm vụ cao cả đó.
Dân tộc Việt Nam có truyền thống vừa đánh giặc mấy nghìn năm đấu tranh và xây dựng đất nước, trong đó có truyền thống hiếu học đây là tài sản vô cùng quý giá của dân tộc Việt Nam, nó không phải là tiền mà là tinh thần, là gia đình hiếu học, là tài trợ của doanh nghiệp, của mọi người dân...
Tôi tin rằng, dân tộc Việt Nam đã chiến thắng mọi kẻ thù ngoại xâm thì không có lý gì lại không xây dựng được đất nước văn minh, hiện đại. Một phần quan trọng trong sự nghiệp đó là đóng góp của các thầy cô giáo và các em học sinh.
>> Chi tiết cuộc đối thoại trực tuyến xem tại đây.
PV tổng hợp
