Xóa độc quyền sách giáo khoa, cách nào?

Xóa bỏ độc quyền xuất bản SGK sẽ hạ được giá sách.

Ông Thi nói: “Xóa bỏ độc quyền về in SGK phải có lộ trình, làm sao anh xóa bỏ độc quyền nhưng đồng thời anh cũng phải đưa ra một cơ chế để đảm bảo quản lí chặt chẽ vì SGK là một sản phẩm rất đặc biệt”.

Thưa ông hiện nay có nên xoá bỏ độc quyền SGK?

Nhìn về lâu dài, phá bỏ độc quyền sẽ tạo ra sự cạnh tranh tương đối tốt về giá cả cũng như chất lượng. Nhưng cạnh tranh cũng là con dao hai lưỡi, có thể dẫn đến chuyện quản lí của Nhà nước về chất lượng, nội dung không được đảm bảo.

Phải giải quyết bài toán này một cách không quá đơn giản, một chiều: vừa xóa bỏ độc quyền, đồng thời đảm bảo quản lí của nhà nước đối với sản phẩm đặc biệt: nội dung, chất lượng của chương trình phải được quản lí chặt chẽ.

Giải pháp đó như thế nào, thưa ông?

Tôi nghĩ Nhà nước phải tích cực xây dựng một cơ chế để chuẩn bị, sau đó mới từng bước xóa bỏ độc quyền. Phải xóa từ từ, không phải nhà xuất bản (NXB) nào cũng được vào.

Có thể ta mở rộng một số NXB đủ điều kiện, sau đó tiến đến một bước xa hơn là qui định những điều kiện cho các NXB tham gia xuất bản SGK. Theo tôi phải có lộ trình, nếu không hậu quả sẽ khôn lường.

Những NXB nào có thể đáp ứng được điều kiện đó?

Nói ngay NXB nào thì khó, nên chăng những NXB phù hợp, có tôn chỉ mục đích, nhiệm vụ chính trị phù hợp với việc xuất bản SGK. Như các nhà xuất bản của các trường ĐH, chẳng hạn ĐH Sư phạm - những người tham gia nhiều vào biên soạn sách-đó cũng là những NXB chúng ta kiểm soát được tốt hơn cả về nội dung, chương trình, trình độ, năng lực và một số công việc mang tính quản lí nhà nước khác.

Nhưng cũng phải xem các điều kiện họ có đủ không, và nếu anh năng lực yếu thì chưa chắc đã tạo ra được khả năng giảm giá.

Mục tiêu của ta là từng bước xoá bỏ độc quyền, nhưng phải đảm bảo quản lí chặt chẽ của Nhà nước và lợi ích của học sinh, phụ huynh là chính. Phải tính toán làm sao ai tham gia cũng đảm bảo hướng tới việc làm cho điều kiện phục vụ tốt hơn, giá cả thấp hơn.

Thưa ông, trong việc tăng giá SGK vừa qua, phải chăng Bộ GD-ĐT đã đồng ý, đến khi dư luận có áp lực thì mới dừng lại?

Theo báo chí thì rõ ràng như vậy. Từ tháng 3, Bộ GD-ĐT đã đồng ý báo cáo Chính phủ và thậm chí đã được ý kiến của Phó Thủ tướng đồng ý, nhưng sau đó có áp lực dư luận và quan trọng hơn, lúc đó có chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước là phải tập trung giữ mặt bằng giá cả để khống chế lạm phát khỏi tăng nhanh quá. Trong bối cảnh đó, chủ trương tăng giá SGK không đúng với chủ trương chung.

Vừa qua có hiện tượng sách in năm 2007 nhưng người ta in giá mới chồng lên để bán với giá mới?

Cái đó có một sự lạm dụng. Giá thành anh xuất bản năm nay là những cái anh đang làm, còn những cái in năm trước đã có ăn vào tiền cũ. Học sinh nào thích quyển in năm 2008 là mới nhất thì đắt lên một chút, còn em nào  dùng sách in năm 2007 thì tại sao lại bắt các em gánh giá cao?

Đồng ý là tiết kiệm, nhưng tiết kiệm ấy phải mang lợi cho học sinh, chứ không phải cho nhà sản xuất.

Thưa ông, dường như Bộ GD&ĐT đang đẩy trách nhiệm về cho NXB, trước đã đồng ý rồi nhưng  giờ họ lại bắt giải trình?

Đấy là vì Chính phủ chỉ đạo. Đúng là hồi tháng 3 họ đã báo cáo và Chính phủ, ít nhất là Phó Thủ tướng Nguyễn Sinh Hùng đã đồng ý. Theo tình hình này, dư luận đặt ra như vậy, rõ ràng Chính phủ rất thẳng thắn, dũng cảm. Thấy dư luận như vậy, mình kiểm tra lại xem có đúng không, tăng giá có cơ sở khoa học không?

Giải pháp hiện nay đang bàn là đồng ý cho tăng hay trợ giá - trợ giá từ phía Nhà nước là bao nhiêu, từ NXB là bao nhiêu, phải xem xét cụ thể. Đây là lúc người ta (NXB) bỏ cái lãi đó ra để trợ giá, để phục vụ cho xã hội, nếu không Nhà nước sẽ bổ sung vào.  

Ng.Tuấn ghi