Từ cuộc chiến trong gia đình
Tháng 10/2004, 7 cô gái tuổi ngoài đôi mươi không ai bảo ai, tự tìm đến Trung tâm Y tế thị xã Sầm Sơn xin được làm điều gì đó mà chính họ cũng chưa biết, để hạn chế sự lây nhiễm của căn bệnh thế kỷ.
Mới nghe, chẳng ai tin, thậm chí một vài cán bộ của Trung tâm còn nghi ngờ mục đích của họ. Mãi đến khi được nghe các cô gái tâm sự về những bi kịch trong chính gia đình họ thì người ta mới vỡ lẽ…
P. là người đầu tiên trong nhóm dám bộc bạch suy nghĩ của mình. Sinh ra trong một gia đình nghèo, đông con, nhưng bằng tình cảm, sự sẻ chia và giáo dục của người cha, 5 anh chị em của P. đều được học hành đến nơi đến chốn. Cuộc sống tưởng như cứ thế êm đềm trôi.
Cuối năm 2000, anh của P. là tài xế xe tải đường dài dính nghiện. Sau đó không lâu, qua xét nghiệm, người ta phát hiện anh đã mắc HIV… Gia đình P. dần dần tuột dốc. Bản thân P., do chán đời, lại bị đám bạn rủ rê, nhanh chóng trở thành gái bán dâm… Khu phố P. ở, nhiều người là anh em, họ hàng, bạn bè… gái thì bán dâm; trai thì tiêm chích, hút hít, trấn lột, trộm cắp.
Một đêm sau cuộc mây mưa với khách làng chơi, P. uống rượu say, chợt nhận ra mình cô đơn giữa cuộc đời này: Gia đình tan nát, bạn bè xa lánh, anh em tan đàn xẻ nghé, chỉ còn hai bàn tay trắng… P. quyết định từ giã quãng đời nhơ nhuốc, mua vui cho thiên hạ, trở về sắm gánh hàng rong, kiếm sống qua ngày.
Tất nhiên, để trở về với cuộc sống này, P. đã vật vã nhiều đêm, đấu tranh, dằn vặt, không ít lần tưởng như như khó có thể đứng vững vì sự cám dỗ của những đồng tiền kiếm được quá dễ của khách làng chơi. Nhưng P. đã vượt qua. Và bây giờ, P. đã lập gia đình; chồng P. là người hiểu và độ lượng với quá khứ của P.; 3 đứa con nhỏ “biết ăn ngủ, biết học hành…”.
Sáu cô gái khác, mỗi người một hoàn cảnh, nhưng tất cả đều mang trong mình nỗi đau. Người từng là gái bán dâm, người bị chồng ruồng bỏ, người sống trong gia đình có anh em là con nghiện… Họ đến với nhau trong “nhóm đồng đẳng” như một duyên nợ hay như một sự hối cải, với mong muốn không để danh sách tử thần của HIV/AIDS ngày càng dài thêm…
Đến sự sẻ chia giữa dòng đời
Trước tháng 10/2004, 7 cô gái hoạt động trong Nhóm đồng đẳng với công việc chính là phát phiếu điều tra về hiện trạng lây nhiễm căn bệnh thế kỷ trong các đối tượng mại dâm, nghiện hút. Cùng lúc đó, Trung tâm Y tế thị xã Sầm Sơn thành lập Nhóm can thiệp, tập hợp một số cán bộ, y bác sĩ của Trung tâm với chức năng chính là xét nghiệm, tư vấn về các vấn đề xung quanh HIV/AIDS. Sau thời gian hoạt động hiệu quả, Sở Y tế Thanh Hóa đã đưa dự án Phòng lây nhiễm HIV (DIPES) triển khai tại địa bàn thị xã Sầm Sơn. Kể từ đó, Nhóm đồng đẳng đi vào hoạt động chính thức, bài bản và khoa học hơn.
Cái khó đầu tiên khi 7 đồng đẳng viên bắt tay vào công việc là làm sao tiếp xúc được các đối tượng có nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS cao (gái bán dâm, nghiện hút). Các đối tượng này chia làm 2 loại: đang hoạt động trong các nhà hàng; hoạt động trôi nổi, tự do. Cũng theo đó, nhóm đồng đẳng viên chia thành: tổ đường phố và tổ dịch vụ vui chơi, giải trí. Tổ đường phố có Hòa, Vệ, Phòng; tổ dịch vụ vui chơi, giải trí gồm Hạnh, Thúy, Phượng, Vân. Công việc của các cô là tiếp cận, tư vấn cách phòng lây nhiễm HIV.
Trần Thị Hạnh (SN 1974, phường Trung Sơn) kể: Lần đầu tiên khi tham gia Nhóm đồng đẳng, Hạnh nhận nhiệm vụ tiếp cận với M. - một gái bán dâm có tiếng ở Sầm Sơn, bị nhiễm HIV. Một cô gái trông bề ngoài xinh tươi, quyến rũ như M. nếu không sử dụng các biện pháp phòng lây nhiễm HIV thì hậu họa chắc chắn sẽ khôn lường đối với cộng đồng. Bởi thế, nhiệm vụ của Hạnh không kém phần nặng nề. Gần 10 lần đến nhà hàng karaoke H.G, Hạnh đều không gặp được M.
Gần nửa tháng sau, với sự kiên trì, Hạnh đã thuyết phục được M. Bằng sự khéo léo và chân tình, Hạnh đã tâm sự cùng M. những điều sâu kín trong lòng; chia sẻ hoàn cảnh éo le của gia đình M… Sau nhiều lần như thế, M. đã hoàn toàn tin ở Hạnh. Những câu chuyện tâm tình lồng gắn nội dung về cách phòng lây nhiễm HIV cho cộng đồng; trách nhiệm của cá nhân vì sự an toàn cho mọi người; hậu họa của căn bệnh thế kỷ đang gieo vào bao gia đình… đã được Hạnh truyền lại cho M. Dần dần, M. hiểu ra. Nhiều lần sau đó, M. đã gục vào vai Hạnh để được khóc, khóc để mong được làm lại từ đầu…
Đồng đẳng viên Nguyễn Thị Vân (SN 1980, phường Bắc Sơn) kể cho tôi nghe một trường hợp khác. Hàng ngày, mỗi khi đi qua đoạn khuất của khu phố, Vân thấy nhiều đối tượng đang chích. Có hôm, 5 con nghiện đang chích chung một kim tiêm. Đây là một trong những hành vi dễ lây nhiễm HIV nhất. Thấy vậy, Vân đi thẳng về phía các đối tượng, chìa ra 2.000 đồng Đi mua kim mà dùng. Sau hồi ngơ ngác, một con nghiện còn tỉnh táo nhất cầm vội tờ tiền của Vân… Một lúc sau, anh ta quay lại, mang theo 4 chiếc kim tiêm và họ chia nhau chích. Chờ khi các con nghiện hết phê, Vân ngồi nói chuyện với họ, giải thích vì sao nên dùng kim tiêm một lần…
Ước tính, thị xã Sầm Sơn hiện có khoảng 200 con nghiện, hơn 100 gái bán dâm. Trong hồ sơ quản lý của cơ quan chức năng, Sầm Sơn có 51 đối tượng nhiễm HIV/AIDS. Tất nhiên, trên thực tế, con số không dừng lại ở đó.
Theo bác sĩ Nguyễn Thanh Hải - Cán bộ chuyên trách Trung tâm Y tế thị xã, người trực tiếp phụ trách Nhóm đồng đẳng - trong năm 2004, bằng các hoạt động thiết thực của 7 cô gái, có ít nhất 3 đối tượng là gái bán dâm từ bỏ nghề, trở về cuộc sống đời thường; 2 trong số đó đã có chồng con… Gần 15.000 bao cao su; hàng nghìn tờ rơi tuyên truyền về phòng lây nhiễm HIV/AIDS đã đến với cộng đồng thông qua 7 đồng đẳng viên…
