Vào những năm 1939, thực dân Pháp đàn áp, bắt bớ cầm tù nhiều người yêu nước. Sự đàn áp của thực dân Pháp đã thức tỉnh lòng yêu nước của tầng lớp trí thức. Tháng 9/1940, một tổ chức yêu nước bí mật của học sinh trường Bưởi ra đời.
Tiền đề cho cuộc khởi nghĩa 19/8
Đoàn Thanh niên cứu quốc Thành Hoàng Diệu được phân công thực hiện các nhiệm vụ rải, dán truyền đơn, truyền tay các tin tức cách mạng, kết hợp với các cuộc mít tinh, biểu tình vũ trang trong các công sở, trường học, trên tàu điện, rạp hát, rạp chiếu bóng… Đồng thời, có trách nhiệm tham gia phá các cuộc triển lãm, mít tinh do địch tổ chức, phá kho thóc của Nhật chia cho dân, diệt ác ôn mật thám và bọn đầu sỏ các Đảng phái phản động thân phát xít Nhật…
Chiều 17/8/1945, tại Nhà hát Lớn, địch tổ chức mít tinh tuyên truyền cho công lao của Nhật và chính quyền bù nhìn. Một số chiến sĩ của Thanh niên cứu quốc Thành Hoàng Diệu được giao phá bằng được lễ mít tinh.
Cuộc mít tinh của địch vừa bắt đầu thì các chiến sỹ bất ngờ chiếm lấy diễn đàn, buông lá cờ đỏ sao vàng từ gác Nhà hát Lớn xuống, đại diện Việt Minh đứng lên diễn thuyết, báo tin Nhật đầu hàng Đồng minh vô điều kiện, kêu gọi nhân dân đứng lên ủng hộ Việt Minh, đánh đổ chính phủ bù nhìn thân Nhật, giành chính quyền về tay nhân dân. Cuộc mít tinh trở thành cuộc biểu tình tuần hành của quảng đại quần chúng, đi qua các phố lớn...
Việc phá lễ mít tinh của địch ngày 17/8 đã tạo tiền đề cho cuộc khởi nghĩa 19/8 thành công. Sau Cách mạng Tháng Tám, hầu hết đoàn viên Đoàn Thanh niên cứu quốc Thành Hoàng Diệu đã tham gia cuộc Kháng chiến trường kỳ chống Thực dân Pháp, để có ngày Giải phóng Thủ đô 10/10/1954, rồi lại tiếp tục bước vào cuộc Kháng chiến chống Mỹ cho đến ngày Thống nhất đất nước 30/4/1975.
Bài học dựa vào dân
Tại buổi gặp mặt Ban Liên lạc Đoàn thanh niên cứu quốc Thành Hoàng Diệu nhân dịp kỷ niệm 72 năm Cách mạng Tháng Tám, ông Nguyễn Tiến Hà, Phó Ban liên lạc Đoàn thanh niên cứu quốc Thành Hoàng Diệu chia sẻ, các thế hệ đi trước đã quyết tâm giành độc lập, nhưng để giữ gìn và phát huy thành quả đạt được, phải dựa vào thế hệ thanh niên.
“Chúng tôi kỳ vọng vào sức trẻ của lực lượng thanh niên hiện nay. Chúng tôi muốn nhắn nhủ thế hệ trẻ ngày hôm nay phải có nhiệt tình cách mạng, có lòng yêu nước và đồng thời phải có sự cống hiến, có tri thức”, ông Hà bày tỏ.
Nhớ lại ngày này năm xưa, ông Vũ Oanh, nguyên Chủ nhiệm Việt Minh Thành Hoàng Diệu chia sẻ: Tổng khởi nghĩa Tháng Tám bắt nguồn từ tư tưởng chiến lược của Trung ương Đảng và Bác Hồ, xác định giải phóng dân tộc là nhiệm vụ bức thiết nhất của cách mạng Đông Dương.
Khi thời cơ cách mạng đến, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi: “Dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”. Từ quyết tâm đó, cuộc Tổng khởi nghĩa ở Hà Nội, sau nhanh chóng lan rộng ra cả nước đã giành thắng lợi trọn vẹn. Có thể nói, đây là cuộc cách mạng đặc biệt. Chúng ta chỉ có 5 nghìn đảng viên nhưng Đảng biết dựa vào quần chúng nên đã tạo ra sức mạnh to lớn, áp đảo kẻ thù, giành chính quyền.
Từ bài học cách mạng năm xưa, ông Vũ Oanh cho rằng, công cuộc đổi mới hiện nay cũng vậy, biết dựa vào dân thì sẽ giành được thắng lợi, bởi “Dễ trăm lần không dân cũng chịu/ Khó vạn lần dân liệu cũng xong”.
Tại buổi gặp mặt Ban Liên lạc Đoàn thanh niên cứu quốc Thành Hoàng Diệu nhân dịp kỷ niệm 72 năm Cách mạng Tháng Tám, Bí thư Thành ủy Hoàng Trung Hải nhìn nhận: Trở về với địa phương, lực lượng thanh niên cứu quốc năm nào tiếp tục hăng say lao động, sản xuất, góp phần tích cực vào công cuộc dựng xây quê hương, đất nước. Dù ở bất kỳ cương vị nào, các bác, các đồng chí đều nêu cao tinh thần vượt khó, ý chí và nghị lực vươn lên trong cuộc sống; là những tấm gương sáng để giáo dục tinh thần yêu nước; là nguồn cổ vũ, động viên, khích lệ nhân dân Thủ đô vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
