Đó là cái tên mà người dân phường Tân An và người dân thị xã Nghĩa Lộ vẫn gọi, dù giờ đây đội múa không còn là của riêng bản Tông Pọng- phường Tân An nữa.
Ban đầu họ là một đội múa nhỏ của bản. Tám người tập hợp lại với một sở thích chung là những điệu múa Thái truyền thống. Họ hăng say luyện tập dưới sự chỉ bảo của các bà, các mẹ và không ngừng học hỏi. Họ múa phục vụ bản làng, phục vụ đời sống hàng ngày.
Thu Nguyện, một thành viên của đội cho biết: “Tối đến, sau khi hoàn thành công việc nhà là chúng tôi lại bắt đầu luyện tập”. Nhờ những nỗ lực hết mình đó, đội múa của bản đã nhanh chóng có mặt ở những buổi diễn lớn hơn của phường và thị xã.
“Sau này chúng tôi thực sự được tin tưởng khi được đại diện cho thị xã tham dự các hội diễn toàn tỉnh, hội diễn vùng Đông Bắc, Tây Bắc... rồi những hội diễn phục vụ các ngày lễ lớn như chương trình du lịch “về cội nguồn 2005”; 60 năm Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam tại quảng trường Ba Đình”.
Khi sáu điệu xòe cổ được các nghệ nhân dân gian của thị xã Nghĩa Lộ khôi phục lại (những điệu xòe đã bị mai một dần trong cuộc sống hiện đại), cũng là lúc tám cô gái và hàng trăm thiếu nữ khác nhận nhiệm vụ của những người thể hiện. Và bằng niềm đam mê luyện tập cùng năng khiếu trời phú, những cô gái này đã khiến nghệ nhân kỹ tính Lò Văn Biến phải thốt lên: “tuyệt vời”.
Những điệu xòe Khắm khen (nghĩa là nắm tay); Khắm khăn mơi lảu (nâng khăn mời rượu); Phá xí (bổ bốn); đổi hôn (múa tiến lùi, lộn) ; Nhôm khăn (múa tung khăn) ỏm lọm tốp mư (múa vòng tròn vỗ tay) dù chưa một lần được tận mắt thấy đã được các cô trình diễn thành công.
Trong cuộc thi trình diễn sáu điệu xòe cổ giữa các bản làng với sự tham gia của hàng chục đội xòe; đội nào diễn cũng rất thành công nhưng rồi các nghệ nhân vẫn nhất trí trao giải nhất vẫn cho đội múa Tông Pọng.
Những đoàn viên ưu tú
Anh Nguyễn Tiến Cường - Bí thư đoàn phường Tân An dẫn chúng tôi tìm đến nhà các nghệ nhân trẻ tuổi. Anh bảo: “Họ là những đoàn viên số một đấy. Trong đó Nguyện từng là Bí thư chi đoàn lớp12D trường THPT Nghĩa Lộ nhiều năm”.
Nhìn bề ngoài những Nguyện, Nguyệt, Thin, Nhâm, Mai... rất hiền lành, thậm chí còn ngại ngùng với khách lạ nhưng khi hoạt động Đoàn, các cô trở nên rất linh hoạt. Những cô gái này đã khéo léo kết hợp những hoạt động múa hát với những buổi sinh hoạt Đoàn, những buổi tuyên truyền làm thay đổi nhận thức của các bạn trẻ về mục đích, lý tưởng sống…
Các cụ già bảo: “Từ ngày có họ múa hát, trai gái bản tối tối có chỗ chơi, tập trung lại thật vui vẻ. Nhiều bạn trẻ đi làm xa đã thực sự bị lôi cuốn bởi các hoạt động của đội múa, đã trở lại quê nhà chăm chỉ làm ăn”...
Không kể hoạt động nào, cứ có việc của Đoàn, của Hội là “những cô gái xòe” lại là những người trước tiên tham gia. Họ nỗ lực hết mình và góp sức cho những thành công.
Nguyện bảo bây giờ đội bận nhiều, tham gia biểu diễn phục vụ các lễ hội, các hội thi nhiều. Thế nhưng những hoạt động phong trào ở lớp hay ở trường chúng tôi luôn có mặt đầy đủ. Không nói quá rằng nhờ những cô gái này mà bản làng thêm vui hơn rất nhiều, văn hoá hơn nhiều.
Những người trẻ sau một thời gian chạy đua với những net, những game bây giờ đang cùng các cô trở lại với những điệu sáo, tiếng khèn, điệu múa Thái truyền thống; với những buổi sinh hoạt đoàn, những đợt tình nguyện...
