“Việt Nam - nơi tôi sinh ra và sẽ trở về…”

Chân dung đạo diễn Việt kiều Úc Lê Quý Dương

“Dân” Hà Nội, đã tốt nghiệp trường Sân khấu điện ảnh năm 1990, đi làm ở Cục Nghệ thuật biểu diễn một thời gian thấy… chán cho những sáo mòn, năm 1993 “chàng” đạo diễn trẻ Lê Quý Dương quyết định… bỏ nghề sang Úc đi du học tự túc.

Sang xứ người, xem như đã quên hẳn cái nghề từng học, từng làm, thế mà một hôm đi ngang qua nhà hát bên ấy, “chàng” tò mò bước vào và… xin làm một chân sơn cảnh trí miễn phí.

Đưa đẩy thế nào đấy, Giám đốc nhà hát trò chuyện, biết anh cũng là “dân nghệ sĩ” vậy là mở cơ hội thử sức cho Quý Dương. “Chợ đời” là vở kịch đầu tiên anh gửi kịch bản  về VN nhờ dịch sang tiếng Anh để diễn tại Nhà hát Bridge, Coniston.

Học đạo diễn sân khấu Trung tâm Kịch nghệ quốc gia (Úc), rồi Lê Quý Dương lại học về đạo diễn điện ảnh ở Mỹ. Lác đác trong những chuyến về thăm nhà, Lê Quý Dương tranh thủ dàn dựng kịch với những “Bông cúc xanh trên đầm lầy”, “Giấc mộng đêm hè”, “Ngôi nhà đông người”… 

Tháng 11/2004, Lê Quý Dương từ Úc bay về Hà Nội thăm bố. Đi dự Đại hội sân khấu, Dương gặp đạo diễn Khánh Hoàng - Giám đốc Nhà hát Kịch TP.HCM.

GS-TS Trần Văn Khê và đạo diễn Lê Quý Dương

“Anh Khánh Hoàng là người dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám sáng tạo, dám tìm tòi, chấp nhận cái mới”, đó là lý do Lê Quý Dương dời lại ngày sang Úc và nhận lời đề nghị dựng vở cho Nhà hát Kịch TP.HCM.

“Làm được thật nhiều, sáng tạo những cái mới và đưa những sáng tạo của VN ra nước ngoài tham dự những Liên hoan sân khấu lớn trên thế giới”, mục tiêu ấy của anh đã được đạo diễn Khánh Hoàng tiếp “lửa”.

Đạo diễn Khánh Hoàng: “Tôi muốn có một màu sắc “mới” trong tiêu chí một Nhà hát đúng nghĩa. Vì nhiều người đã không hiểu, vô hình chung biến “Nhà hát” thành “đoàn hát”.

Gặp Lê Quý Dương chính là gặp cái mới đó. Không cao siêu, nhưng cái mới này nằm trong tinh thần mong muốn phát triển sân khấu, những thể nghiệm kết hợp giữa trào lưu thế giới đương đại và nguồn truyền thống vốn có của VN”.

Vở “Huyền thoại cuộc sống” của tác giả/đạo diễn Lê Quý Dương chính là sự thể nghiệm của anh: “Mong muốn tạo ra một điểm mới với sự sáng tạo mà Đông và Tây xích lại gần nhau”.

Đến với “Huyền thoại cuộc sống” trong tư cách khán giả, GS-TS Trần Văn Khê nhìn ra khiếu hòa trộn Đông - Tây của Lê Quý Dương: “Nếu đi xem HTCS với cặp mắt mới, đôi tai mới, tư duy mới sẽ hiểu và thương người sáng tạo ra cái mới này, vì cái mới này không làm hư hại gì mà lại mở ra một hướng đi mới cho kịch nghệ VN.

Áp dụng những kỹ thuật của châu Âu, Lê Quý Dương không làm mất đi bản sắc VN mà lại mang cho cái truyền thống ấy một màu sắc tươi mới”.

Cũng với GS-TS Trần Văn Khê: - Lê Qúy Dương, người đã từng nhận nhiều giải thưởng quốc tế nhưng khi về VN dựng kịch, vở kịch ấy vẫn rất VN. Đó chính là sự đổi mới từ bên trong. Với những điều đó, theo tôi - Lê Quý Dương là một thanh niên lý tưởng! Những gì anh làm đáng thương và đáng phục!

Đạo diễn Lê Quý Dương và đạo diễn Khánh Hoàng

“Cảm hứng cho những cái mới” của vị đạo diễn này xuất phát từ việc “muốn quên những cái cũ”. Can đảm trong những sáng tạo, Lê Quý Dương cũng can đảm trong việc gánh vác trách nhiệm giám đốc công ty VACEP với nhiệt tâm lao động nghệ thuật.

Lê Quý Dương tự tin để dấn những bước can đảm ấy (dù đôi lúc sự tự tin của anh dễ làm người tiếp xúc nhận ra dường như anh đang quá xưng tụng những gì anh nhận được từ thế giới ngoài VN).

Đạo diễn Việt kiều Úc này ở lại TP.HCM với mong muốn cùng tập thể Nhà hát tạo ra những vở diễn có thể vực dậy sân khấu nơi đây. Công ty VACEP - Phát triển các dự án trao đổi Văn hóa Việt Nam và quốc tế, đã có một kế hoạch cụ thể để xây dựng Nhà hát Kịch TP.HCM thành một “Nhà hát” có tầm cỡ.

“Tôi tự hào vì nước Úc đã mở ra cho tôi nhiều cơ hội, tôi cảm ơn nước Úc. Nhưng Việt Nam là một nơi mà tôi luôn nâng niu”, đạo diễn Lê Quý Dương bộc bạch. Dù mang quốc tịch Úc, nhưng Lê Quý Dương vẫn nhìn về VN như một nơi: “đã sinh ra và sẽ trở về, có trách nhiệm với đất nước và làm điều gì đó có ý nghĩa với quê hương ấy”.