Chỉ số năng lực cạnh tranh: Tỉnh lẻ lên, Thủ đô xuống

> Hà Nội rớt hạng cạnh tranh thêm 15 bậc
> Thủ tướng phê duyệt Đề án tổng thể tái cơ cấu kinh tế

Vị trí tốt, điểm số chưa chắc cao

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó trưởng Ban (phụ trách Ban Pháp chế VCCI) cho biết, bảng xếp hạng PCI năm 2012 nhiều bất ngờ, khi Đồng Tháp từ vị trí thứ 4 năm 2011 đã vươn lên dẫn đầu trong năm 2012 với số điểm 63,79.

Vị trí tiếp theo thuộc về An Giang (tăng 17 bậc) và Lào Cai (đứng đầu năm 2011). Hai tỉnh còn lại trong tốp 5 địa phương dẫn đầu đã có cải thiện vượt bậc là Long An (từ thứ hạng 54 lên số 5) và Bình Định (từ 38 lên thứ 4). Một lần nữa, Long An và Bắc Ninh được đánh giá là có chất lượng điều hành tốt nhất cả nước.

Nhóm nghiên cứu lưu ý, các “ngôi sao” trước đây như Bình Dương tụt từ số 10 xuống 19, Đà Nẵng tụt từ số 5 xuống vị trí 17. Trong khi đó, 2 đầu tàu kinh tế lớn của cả nước có những cải biến trái chiều, khi Hà Nội gây thất vọng tụt tới 15 bậc, từ 36 xuống 51; còn TP HCM đang nhích dần, từ vị trí 20 lên 13.

Ba vị trí “đội bảng” trong 63 tỉnh, thành thuộc về các tỉnh miền núi phía Bắc (Cao Bằng thứ 61, Tuyên Quang thứ 62 và Điện Biện thứ 63). Ông Tuấn cho biết, điểm số trung bình của PCI năm 2012 đã giảm mạnh từ 59,15 điểm xuống còn 56,2 điểm.

Đây là điểm số thấp nhất kể từ khi quy chuẩn lại điểm số năm 2009. Đặc biệt, năm vừa rồi, lần đầu tiên từ khi PCI được công bố, không có tỉnh nào đạt đến ngưỡng 65 điểm, mức dành cho tỉnh có chất lượng điều hành “xuất sắc”.

“Điều thú vị, có 6/10 địa phương đứng đầu chỉ số PCI là các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, cho thấy có sự liên kết, chia sẻ kinh nghiệm lẫn nhau của lãnh đạo các tỉnh khu vực này”- ông Tuấn nói.

Theo Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, PCI năm 2012 chứng tỏ chính quyền nhiều địa phương, đặc biệt các tỉnh ở nhóm dưới trong bảng xếp hạng năm trước đã có sự bứt phá, bằng nỗ lực cải cách. “Việc chững lại nhóm các tỉnh “ngôi sao” cho thấy sự lúng túng trong việc tiếp tục cải cách ở các địa phương”- ông Lộc nói.

GS. Edmund Malesky (Đại học Duke, Mỹ), trưởng nhóm nghiên cứu PCI cho biết, chỉ số PCI không chỉ do vị trí địa lý. Vấn đề là các địa phương có tận dụng được những lợi thế của mình hay không. Như Hà Nội và Hải Phòng, có vị trí rất tốt, nhưng chỉ số PCI của 2 địa phương này rất thấp.

Giảm tham nhũng vặt, tăng tham nhũng lớn

Theo kết quả điều tra PCI 2012, các doanh nghiệp (DN) trong và ngoài nước đều cảm nhận kém lạc quan hơn về triển vọng kinh doanh so năm trước. “Nhiệt kế doanh nghiệp” giảm kỷ lục, từ 76% (năm 2006, thời điểm trước khi Việt Nam gia nhập WTO), nay chỉ có 33% DN có dự định mở rộng hoạt động kinh doanh trong 2 năm tới.

Trong khi đó, hiệu quả hoạt động của DN cũng giảm sút chưa từng thấy. Trong năm 2012, chỉ 6,5% DN ở tỉnh có PCI trung bình tăng quy mô đầu tư, 6,1% DN tuyển thêm lao động, chưa đến 60% DN báo lãi, còn 21% DN bão lỗ. Đáng lo ngại hơn, cả quy mô đầu tư và lao động của các DN tham gia điều tra PCI đều đã sụt giảm trong vài năm gần đây.

Theo GS. Edmund Malesky, qua nghiên cứu, hình thức tham nhũng “vặt” đã giảm bớt, nhưng tham nhũng lớn từ các vụ đấu thầu công lại tăng thêm so các năm trước. Có tới 42% DN đã trả hoa hồng cho cán bộ liên quan, để đảm bảo giành được hợp đồng so với cơ quan nhà nước, mức này tăng mạnh so năm 2011 (23%).

Trong đó, DN có quy mô vừa có xu hướng trả hoa hồng nhiều nhất. Những DN có tăng trưởng tích cực có xu hướng chi trả hoa hồng nhiều hơn. Mức chi trả hoa hồng thấp nhất ở lĩnh vực sản xuất, trung bình ở lĩnh vực thương mại và cao nhất là xây dựng cơ bản.

Ở các DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) (qua khảo sát 1.540 DN, ở 13 tỉnh, thành), còn lo ngại sự bất ổn kinh tế vĩ mô hơn rủi ro về hợp đồng, chính sách, đình công, dịch bệnh ở lao động, thu hồi đất….

Các nhà nghiên cứu đã chọn ngẫu nhiên sự kiện 20-8-2012 (mốc ông Nguyễn Đức Kiên - bầu Kiên, Phó Chủ tịch Hội đồng sáng lập ngân hàng TMCP Á Châu ACB bị bắt), cho thấy đây là cú sốc lớn, bất ngờ với các nhà đầu tư chứng khoán, vàng.

Chỉ trong vòng 20 ngày sau sự kiện này, niềm tin của các nhà đầu tư trong và ngoài nước đã giảm một nửa.