Phóng viên Tiền Phong trao đổi với TS Lê Văn Bảnh (ảnh), Viện trưởng Viện lúa ĐBSCL.
Thưa TS, ông có đánh giá vụ lúa đông xuân ở ĐBSCL bội thu không?
 |
Như dân gian thường nói là trúng mùa, trúng giá. Vụ đông xuân 2008-2009, ĐBSCL gieo sạ 1,5 triệu ha, đến nay thu hoạch được khoảng một triệu ha. Năng suất bình quân 6,5 tấn/ha, trong lúc năng suất bình quân vụ đông xuân năm 2007-2008 chỉ 6,2 tấn/ha. Tổng sản lượng đạt gần 10 triệu tấn. Về năng suất và sản lượng đều thắng lợi.
Về giá, lúa thường cũng trên 4.000 đồng/kg, lúa thơm trên 5.000 đồng/kg. Trong lúc, giá thành của lúa thường chỉ khoảng 2.000 đồng/kg, như thế nông dân lời một nửa. Về giá cũng thắng lợi.
Còn về chất lượng hạt gạo, quyết định chất lượng cạnh tranh trên thương trường, có được cải tiến không?
Có chứ. Chất lượng hạt gạo thể hiện ở chỗ xuất khẩu tốt, cả lúa thường và lúa chất lượng cao, lúa thơm xuất khẩu đều có giá. Nguyên do, giống lúa được cải thiện và nông dân trồng lúa tuân thủ quy trình kỹ thuật tiên tiến.
Lúa IR50404 đem lại lợi nhuận cao hơn các giống lúa khác, điều này trái ngược với tình hình cuối năm 2008. Vì sao vậy?
Do quy luật cung cầu trên thị trường. Vụ đông xuân 2008-2009 nông dân ít trồng lúa IR50404, diện tích lúa này chỉ còn chiếm 15 – 17 phần trăm tổng diện tích, giảm rất lớn so với 30 – 40 phần trăm ở vụ đông xuân 2007-2008. Sản lượng ít, thị trường ngoài nước lại tiêu thụ nhiều nên có giá.
Nhưng lúa nếp cũng đang có giá, chẳng hạn vùng Chợ Gạo của tỉnh Tiền Giang, nông dân trồng mấy nghìn ha lúa nếp đang thu lợi nhuận cao?
Vẫn do thị trường quyết định. Chẳng những vùng Chợ Gạo mà cả vùng Phú Tân của tỉnh An Giang cũng có lúa nếp. Khi nông dân trồng nhiều lúa thơm, ít trồng lúa nếp thì nếp có giá.
Vậy ở khía cạnh thị trường, dù đang bội thu, có thể rút ra điều gì?
Thị trường lúa chất lượng vừa của nước ta chủ yếu là các nước trong khu vực. Hiện ở các nước này chưa đến mùa thu hoạch, phải tháng sáu họ mới thu hoạch. Cho nên, trước tháng sáu, lúa chất lượng vừa của ta còn dễ xuất khẩu nhưng sau đó thì không thuận lợi bằng. Năm ngoái, gạo IR50404 ế ẩm cũng vào dịp cuối năm. Do đó không nên đổ xô trồng ở vụ hè thu tới, tránh ế thừa không bán được hoặc bán dưới giá thành.
Theo ông, mỗi giống lúa nên trồng bao nhiêu là vừa?
Giống IR50404 và các giống lúa chất lượng không cao như OM576 chẳng hạn, tổng cộng tối đa là 20 phần trăm tổng diện tích. Các giống lúa thơm từ 10 – 20 phần trăm tổng diện tích. Còn lại là các giống lúa chất lượng cao. Tỷ lệ ấy, theo tôi là phù hợp với nhu cầu thị trường.
Nhưng làm thế nào để hạn chế tình trạng chạy theo phong trào?
Quả thật đang có nhiều khó khăn. Cuộc họp bàn về sản xuất lúa gạo mới đây tổ chức ở Vĩnh Long do Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Bùi Bá Bổng chủ trì tập trung bàn vấn đề cân đối cung cầu. Vai trò của Hiệp hội Lương thực còn quá mờ nhạt, chưa nắm được nhu cầu của thị trường, dự báo thị trường kém nên chưa đặt hàng được cho nông dân, đảm bảo sản xuất ổn định.
Tuy nhiên, trong tình hình ấy, chúng tôi có đề nghị dùng các biện pháp về giống để điều chỉnh sản xuất. Chẳng hạn, chính sách trợ giá cho lúa giống, không trợ giá những giống không khuyến khích. Các cấp quản lý sản xuất nông nghiệp tăng cường khâu quy hoạch. Tóm lại, dù đang bội thu cũng không quên thị trường.
Sáu Nghệ
(thực hiện)
