Theo Quyết định số 35/2015/QĐ-TTg, kể từ ngày 15/10/2015, trước khi áp dụng các hợp đồng vay vốn cá nhân, các tổ chức liên quan phải đăng ký và được cơ quan bảo vệ người tiêu dùng ở trung ương hoặc địa phương chấp nhận mới được áp dụng ký kết với người tiêu dùng.
Việc cơ quan bảo vệ người tiêu dùng kiểm soát các mẫu hợp đồng vay vốn cá nhân của các tổ chức tín dụng (công ty tài chính - CTTC, ngân hàng thương mại) nhằm đảm bảo loại bỏ các điều khoản bất lợi cho người tiêu dùng, hoặc vi phạm pháp luật bảo vệ người tiêu dùng ra khỏi các hợp đồng mà người tiêu dùng đã ký kết.
Trên thực tế, Quyết định 35/2015/QĐ-TTg đã có hiệu lực vào cuối năm 2015, song do thực tế khó khăn của các ngân hàng nên cơ quản lý nhà nước đã đồng ý giãn thời gian thực hiện Quyết định này.
Nhìn nhận về vấn đề này, các chuyên gia cho biết, việc ban hành và áp dụng mẫu hợp đồng chung cho các tổ chức tín dụng sẽ làm cơ sở cho các CTTC hoạt động, tránh khỏi những khiếu nại, kiện tụng từ phía khách hàng. Đồng thời, khách hàng cũng có cơ sở để đặt niềm tin vào tính pháp lý vào hợp đồng vốn.
Thực vậy, Quyết định 35/2015/QĐ-TTg được ban hành dựa trên một số căn cứ như: Thời gian gần đây trong dư luận xuất hiện một vài trường hợp khách hàng phản ánh về nội dung hợp đồng cho vay tiêu dùng được trình bày với cỡ chữ rất nhỏ, dung lượng trang dài 20-30 trang, khiến người đi vay thường ngại đọc kỹ hợp đồng; hay trong hợp đồng có những quy định rất chung chung, không cụ thể, rõ ràng…
Nắm bắt được những tồn tại trên cũng như triển khai Quyết định 35/2015/QĐ-TTg các các CTTC cũng đã có nhiều biện pháp nhằm hạn chế như: Yêu cầu nhân viên tư vấn kỹ càng hơn, hợp đồng ngắn gọn, dễ hiểu hơn.
Tuy nhiên, về việc áp dụng mẫu hợp đồng chung thì vẫn còn nhiều vướng mắc trong triển khai thực hiện. Một trong những lý do dễ nhận thấy nhất là dịch vụ cho vay tiêu dùng thường đi kèm rất nhiều sản phẩm khác nhau, nên không thể để mẫu hợp đồng chung cho tất cả các sản phẩm. Vì thế, có nhiều quan điểm đưa ra rằng, mẫu hợp đồng chỉ có thể nêu lên những điểm cơ bản như: Lãi suất, thời gian trả nợ, lãi phạt, phí phạt... để người tiêu dùng nắm được, cân nhắc kỹ trước khi ký hợp đồng.
Nêu quan điểm, ông Phạm Xuân Hòe, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược ngân hàng (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam) cho rằng,về mặt vai trò quản lý nhà nước, các CTTC thuộc quản lý của Ngân hàng Nhà nước. Việc áp dụng hợp đồng chung có thể gây ra xung đột về pháp luật,nếu xét dưới góc độ pháp lý về Luật Bảo vệ người tiêu dùng thì ở nước ta mới đưa ra Luật Bảo vệ người tiêu dùng mua sắm hàng hóa là chủ yếu. Còn đối với khách hàng tài chính thì cũng sẽ có luật riêng để bảo vệ nhưng đây là câu chuyện về lâu về dài. “Việc đăng ký theo mẫu nhất định không đúng theo bản chất của nền kinh tế thị trường. Bởi, mỗi một loại hình, sản phẩm cho vay lại có mối ràng buộc tài sản cũng như không có tài sản đảm bảo khác nhau. Đặc biệt phải kể đến các mức lãi suất áp dụng cho các sản phẩm đó cũng riêng biệt. Vì vậy, khó có thể áp dụng chung một hợp đồng cho vay tiêu dùng được”, ông Phạm Xuân Hòe nhấn mạnh.
Cũng theo ông Hòe, tới đây Thông tư của cơ quan chức năng sẽ quy định một khung, trong đó đề cập đến những yếu tố then chốt của một hợp đồng tín dụng nhằm đảm bảo lợi ích của cả hai bên cho vay và đi vay, theo đó các đối tượng đều được bình đẳng trước pháp luật.
Các CTTC sẵn sàng cho vay tín chấp là phải chấp nhận rủi ro, chính vì thế phải có những điều kiện ràng buộc riêng cho mỗi loại hình vay. Cơ quan nhà nước cũng không thể can thiệp vào công việc kinh doanh của các tổ chức tài chính. Trong khi, Luật Các tổ chức tín dụng cũng có điều khoản quy định không cho phép cá nhân và tổ chức can thiệp trái phép vào hoạt động vay tiêu dùng.
