Khủng hoảng kinh tế Mỹ lan mạnh toàn thế giới

Khủng hoảng kinh tế Mỹ lan mạnh toàn thế giới
Theo một cuộc điều tra ý kiến giám đốc tài chính 475 công ty (13.3.2008) của báo tài chính Wall Street Journal, hơn một nửa tin rằng kinh tế Mỹ đã suy thoái vào lúc này và sẽ tiếp tục cho đến hết năm 2009.

>> Trong khủng hoảng cũng có cơ hội

Khủng hoảng kinh tế Mỹ lan mạnh toàn thế giới ảnh 1
Đồng USD ngày càng mất giá mạnh thêm

Lý do mà họ đưa ra là Cty của họ có khó khăn trong việc mượn tiền và do đó họ chỉ có ý định tăng chi đầu tư khoảng 3,3% năm nay, tức là chỉ đủ thay thế tài sản cố định thải hồi.

Một cuộc điều tra khác, cũng của tờ báo trên, với 51 nhà kinh tế chuyên làm dự báo, 70% cho rằng kinh tế Mỹ đã đang suy thoái.

Về chứng cớ khách quan từ các cơ quan thống kê Mỹ, GDP quý IV/2007 đã giảm mức tăng đáng kể, chỉ tăng 0,6%, so với mức tăng 4,9% quý III/2007.

Giá tiêu dùng tăng vào tháng giêng là 0,4% (so với cùng tháng năm 2007 là 4,3%) nhưng giá sản xuất tăng 1%, như thế khả năng giá tiêu dùng sẽ tăng mạnh hơn vào những tháng tới, dù rằng giá tiêu dùng không tăng vào tháng 2.2008. Số việc làm ngoài khu vực nông nghiệp không tăng vào tháng 1 và giảm 63.000 vào tháng 2. Doanh thu bán lẻ cũng giảm 0,6% vào tháng 2.

Thiếu thanh khoản ở Mỹ

Nói chung, nền kinh tế Mỹ đang thiếu thanh khoản. Theo báo chí, hiện nay Mỹ có khoảng 6.000 tỉ USD cho vay địa ốc, trong đó 2.000 tỉ USD là dưới chuẩn.

Khoảng 700 tỉ dưới chuẩn hiện là do hệ thống ngân hàng Mỹ nắm giữ trong tổng tích sản là 11 ngàn tỉ USD, phần còn lại là các quỹ đầu tư, các Cty bảo hiểm, quỹ hưu trí và nước ngoài nắm giữ. Riêng NH Mỹ nếu các khoản cho vay dưới chuẩn mất hết thì vốn tự có cũng sẽ gần bằng không.

Vốn tự có của ngân hàng (NH) theo luật phải bằng ít nhất 6% tổng tiêu sản (liability) tức là cũng khoảng 600 tỉ. Như vậy NH phải nâng vốn tự có để đáp ứng được việc rút tiền của khách hàng. Chính vì thế hiện nay NH phải giảm mức cho vay, thu hồi các khoản vay ngắn hoặc trung hạn đã đến kỳ phải trả. Nền kinh tế do đó thiếu thanh khoản.

Tuy nhiên, không phải chỉ hệ thống NH thiếu thanh khoản, mà các Cty tài chính đầu tư phiêu lưu với độ rủi ro cao (hedge funds) cũng thiếu thanh khoản để trả cho những người đầu tư muốn bán phần chứng khoán của mình để rút vốn.

Tuy nhiên, điều này khó thực hiện vì không biết giá chúng là bao nhiêu, bởi vì các loại dưới chuẩn hiện nay gần như không có người mua. Các Cty này hiện nay có tổng tích sản bằng 1/2 tổng tích sản hệ thống NH và nhiều Cty lớn đã và đang trong giai đoạn phá sản. Mới nhất là Bears Sterns, Quỹ đầu tư Carlyle.

Khủng hoảng tài chính ở Mỹ với mức độ hiện nay là điều chưa từng xảy ra. Và cuộc khủng hoảng này có nguồn gốc từ tiêu nhiều hơn có. Vì tiêu nhiều, nhập ngày càng cao hơn xuất, thiếu hụt đã lên tới gần 6% GDP (800 tỉ USD/năm).

Để tiếp tục chi tiêu, Mỹ cần thu hút nguồn tài chính nước ngoài. Nhu cầu thu hút tiền nước ngoài để tiêu đã từ từ làm mất giá trị đồng USD, và do đó khi khủng hoảng xảy ra, các đồng ngoại tệ khác bỏ chạy, đồng USD lại càng mất giá. Thanh khoản lại càng thiếu hụt.

Ảnh hưởng đối với kinh tế Nhật, Châu Âu...

Kinh tế Nhật có vẻ đang thoát khỏi tình trạng trì trệ kéo dài hơn 10 năm. Ba năm qua, kinh tế Nhật phục hồi, GDP tăng hơn 2,0% một năm. Tuy vậy, hơn một nửa tốc độ tăng là do xuất khẩu. Chỉ trong vòng năm qua, đồng yen lên giá khoảng 15% so với đồng USD (chỉ hai tháng đầu năm 2008 đã lên 8%),  và yen cũng lên giá khoảng 7% so với đồng euro.

Chỉ số chứng khoán từ đầu năm đến nay giảm 19%. Điều này cho thấy Nhật sẽ có khó khăn tăng xuất khẩu và do đó tốc độ tăng GDP sẽ bị ảnh hưởng trong thời gian sắp tới.  Lãi suất ở Nhật hiện chỉ có 0,5%, có giảm thêm cũng không có tác dụng, cho nên việc sử dụng chính sách tiền tệ có thể nói gần như đã bị triệt tiêu.

Đồng USD xuống giá khoảng 20% so với đồng euro cũng trong vòng năm qua. Hàng Mỹ do đó rẻ đi và hàng Châu Âu đắt lên, cũng đang ảnh hưởng đến khả năng xuất khẩu vào Mỹ và tốc độ tăng GDP sẽ bị ảnh hưởng. Nói chung mọi dấu hiệu cho thấy vốn tiếp tục bị rút khỏi Mỹ và do đó USD Mỹ tiếp tục mất giá. Hầu hết các nước GDP sẽ giảm trong năm tới.   

... và Việt Nam

Vấn đề khó khăn kinh tế VN ở một mức nhất định khá giống Mỹ: Tiêu nhiều hơn có (ngân sách thiếu hụt lớn, có thể là 5%), xuất ngày càng thấp hơn nhập (thiếu hụt tới 10% GDP), giá địa ốc lên tới trời.

Đáng lẽ thiếu thanh khoản như Mỹ, nhưng do đầu tư tài chính nước ngoài đổ vào nên làm lạm phát tăng mạnh hơn, đồng tiền thay vì mất giá như ở Mỹ lại lên giá, càng làm cho thiếu hụt cán cân thanh toán lớn hơn và các mất cân đối phình to thêm.

Việc tăng giá VNĐ là điều khó tránh, nó giúp giảm áp lực lạm phát nhưng nó không thể là công cụ thị trường đưa nền kinh tế đến chỗ tự cân đối như ở Mỹ. Bởi vì các mất cân đối lớn về ngân sách và xuất nhập khẩu là nằm ngoài sự điều động của thị trường. Thu hút dòng vốn nước ngoài vào có tác dụng như đổ thêm dầu vào lửa.

Theo Vũ Quang Việt
 Lao động

MỚI - NÓNG
Công an Phú Yên dồn toàn lực đảm bảo an toàn cho Tiền Phong Marathon 2024
Công an Phú Yên dồn toàn lực đảm bảo an toàn cho Tiền Phong Marathon 2024
TPO - Trao đổi với PV báo Tiền Phong, Đại tá Nguyễn Khoẻ - Phó Giám đốc Công an tỉnh Phú Yên, cho biết: "Tất cả các lực lượng Công an tỉnh Phú Yên đã sẵn sàng làm nhiệm vụ nhằm đảm bảo an ninh trật tự, bảo vệ an toàn cho các du khách đến địa phương và vận động viên tham gia Giải Vô địch Quốc gia Marathon và cự ly dài Báo Tiền Phong lần thứ 65 - năm 2024".