Đó là thông tin được công bố trong Báo cáo thường niên kinh tế Việt Nam 2018 với chủ đề “Hiểu thị trường lao động để tăng năng suất” do Viện nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) phối hợp với Đại học kinh tế (Đại học quốc gia Hà Nội) công bố ngày 8/5.
Theo các chuyên gia kinh tế, năng suất lao động là chỉ tiêu quan trọng và phổ biến được sử dụng trong đo lường hiệu quả phát triển kinh tế. Các chuyên gia kinh tế đã sử dụng phương pháp hoạch toán tăng trưởng và phân tích chuyển dịch cơ cấu để phân rã tốc độ tăng trưởng NSLĐ để tìm hiểu nguồn gốc tăng trưởng NSLĐ của Việt Nam.
Theo đó, tốc độ tăng trưởng NSLĐ phân rã thành tốc độ tăng mật độ vốn (tức số vốn trên một lao động) và tăng năng suất nhân tố tổng hợp (TFP). Trong đó, TFP ngày càng quan trọng trong tăng trưởng NSLĐ bình quân của Việt Nam.
Trên phương diện so sánh quốc tế, NSLĐ của Việt Nam đặt trong mối tương quan với các nước Đông Bắc Á và ASEAN. Theo đó, tính đến năm 2015, NSLĐ của 9 nhóm ngành của Việt Nam đều ở mức gần hoặc thấp nhất trong tất cả các nước trên. Thậm chí, NSLĐ của Việt Nam thấp nhất trong các nước so sánh, kể cả Campuchia ở 3 ngành: công nghiệp chế biến chế tạo, xây dựng và vận tải, kho bãi....
Năng suất lao động của Việt Nam xếp gần cuối chỉ cao hơn Campuchia ở các nhóm ngành: nông nghiệp; điện, nước, khí đốt, bán buôn, bán lẻ, sửa chữa. Trong một thập niên gần đây, NSLĐ của Việt Nam chủ yếu được cải thiện nhờ chuyển dịch cơ cấu.
Để cải thiện NSLĐ, chuyên gia kinh tế cho rằng, Việt Nam cần tiếp tục tạo điều kiện tích cực để thúc đẩy tăng trưởng TFP và có chính sách đào tạo, nâng cao tri thức, kỹ năng cho người lao động. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần có chính sách khuyến khích đổi mới, sáng tạo và cải tiến kỹ thuật trong sản xuất, áp dụng công nghệ để nâng cao NSLĐ trong các ngành và đầu tư thêm vào việc nghiên cứu cải tiến công nghệ, cũng như mua công nghệ từ nước ngoài trong trường hợp cần thiết.
“Nếu không muốn bị vượt qua bởi các quốc gia láng giềng như Campuchia về NSLĐ nói riêng và tăng trưởng kinh tế nói chung, Việt Nam cần có những cải cách mạnh mẽ hơn để cải thiện NSLĐ của các ngành kinh tế. Đồng thời, Việt Nam cần phát triển thị trường lao động cùng các chính sách liên quan nhằm thúc đẩy quá trình dịch chuyển lao động theo đúng nhu cầu dịch chuyển cơ cấu”, TS Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR nhấn mạnh.
